O 8 de xuño vai recibir unha homenaxe na Coruña o politico nacionalista Pablo González Mariñas. Presente en momentos fundamentais do devalar político contemporáneo, Mariñas foi deputado na primeira lexislatura (1981 e 1990) voceiro parlamentario de Coalición Galega (1983-1986) e secretario xeral do PNG-PG (1987-1990). Formou parte do goberno da Xunta presidido por Fernando González Laxe, como Conselleiro da Presidencia e Administración Pública. Esta entrevista que recollemos foi realizada en xullo de 2009, cando recén inauguraba o seu mandato Núñez Feixóo, e facía un balance da situación do momento, que aínda pasados trece anos mantén frescura e análises de utilidade no presente político.
“Soster que somos un país probe que vive da solidariedade do Estado é unha falacia histórica”
Foi Conselleiro da Presidencia con Fernández González Laxe e deputado do BNG até o 1 de marzo pasado. O profesor de Dereito Administrativo Paulo González Mariñas (A Coruña, 1944) é un veterano dirixente nacionalista, candidato á presidencia da Xunta por Coalición Galega e fundador do PNG, unha das organizacións integradas no BNG. É fundador do Instituto Galego de Estudos Europeos e Autonómicos, que presidiu varios anos e no que vén de sucedelo Anxo Quintana.
A presidenta do Tribunal Constitucional, Emilia Casas, di que agora xa é posíbel unha reforma constitucional, porque “está resolto o problema da autonomía política”. É porque os nacionalismos catalán, galego e vasco están á baixa?
Hai unha evolución moi gran- de na actitude de Zapatero de 2004 a hoxe. Primeiro apostou por avanzar na institucionalización dun estado máis plural e unha peza importante dese puzzle era a reforma constitucional (cambio do Senado, su-presión da lei sálica e nomeamento das comunidades autónomas, no que se inclúe o asunto das nacións do Estado). Iso veuse abaixo, non sei en que medida debido á ruptura do pacto para resolver o problema etarra. O resultado é que estamos xa nunha involución enorme cunha recentralización directa, sen disimulos. O pacto vasco de PP e PSOE é unha peza pero hai unha serie de medidas que lles permiten ese vaciado político da autonomía e o rearme do poder central.
Que medidas son esas?
Os poderes centrais utilizaron varios mecanismos. Por exemplo o uso abusivo das leis de bases. É un tecnicismo revelador: cando a constitución di que ao estado lle corresponde ditar as leis básicas e ás comunidades autónomas o que non é básico, sucede que nesas materias hai competencias compartidas. Cando a autonomía fai unha norma está a uti lizar competencia propia, non desenvolvendo o que di o estado, que o que ditamina é o mínimo común denominador para todos os cidadáns. A perversión é asimilar as leis de bases coas leis marco. Estas fáinas o estado como lle peta e se quere pídelle colaboración ou opinión ás autonomías. As autonomías desenvolven esas leis marco, non as básicas. Velaí un instrumento para centralizar: confundir leis básicas e leis marco. Hai máis exemplos xurídicos. A constitución di que o estado ten competencia exclusiva para a “ordenación xeral da economía”, pero resulta que as comunidades teñen á súa vez potestade exclusiva sobre gandería, agricultura ou montes, entón hai un choque e daquela o Estado dita normas que invaden a exclusividade autonómica. O elemento máis definitivo é o uso das normas e directivas europeas, para traspoñelas unilateralmente, cando podían facelo as autonomías no ámbito da súa competencia.
Eses serían procedementos técnico-xurídicos, pero a desnaturalización da autonomía é máis visíbel no político.
Aí teñen a Brunete mediática co martelo permanente de que se desfai España, atacando directamente o sistema autonómico que nos dimos e coartando toda tendencia cara o federalismo asimétrico. Nestes momentos estamos ancorados nunha concepción sacra da Constitución. Un gran contraste con Alemaña, que xa leva 47 reformas parciais da súa constitución. Eles entenden que reformándoa é como mellor a defenden, porque aumenta o grado de adhesión da xente a esa lei superior, para que sintoniza co pensamento cidadán.
E a pesar de todo ninguén é capaz de erguer a bandeira contra a autonomía.
Pero a dereita si fala de reformar a constitución para cargarse o título VIII, recentralizar o poder e desde logo non conceder ningunha asimetría. É ir contra a historia, porque o que está a producir o exceso de globalización é o florecemento dos espazos identitarios máis pequenos que acomodan mellor a vida da xente fronte á uniformización ou o ataque ás linguas.
O que está a producir o exceso de globalización é o florecemento dos espazos identitarios máis pequenos que acomodan mellor a vida da xente
O descenso do nacionalismo ou o seu afastamento do poder é relevante. Por que o PSOE non resiste e se deixa ir pola liña máis xacobina?
Penso que é influencia do CIS (Centro de Investigaciones Sociológicas). A función dos partidos non é só gañar eleccións tamén deben conformar a sociedade con arreglo a determinados valores e dar pautas de conduta. Cando se goberna a golpe de inquérito, a curto prazo, sen afán de conducir, de modular e buscar obxectivos máis elevados democraticamente poñémonos nesta situación. Probabelmente o PSOE detectou esta tendencia á baixa dos nacionalismos e decidiu vender centralismo.
Agora negóciase a fase final do financiamento autonómico, en que posición está Galiza?
Estamos rendidos. O sistema só podería ter unha posición valente de defensa de Galiza desde o Novo Estatuto. A Núñez Feixóo volveralle de continuo o remorso de ter abortado aquel estatuto de 2007. Agora vai a Madrid e Zapatero espétalle que se tivera un texto como de Cataluña tería unha boa base xurídico-política desde a que pelexar. Pero abortouno no seu día e agora págao. Saíulle mal o da “alianza das comunidades pobres” e non ten un Estatuto novo e, ogallá me equivoque, pero ten poucas bazas. Desde o BNG levamos dicindo que as cifras sobre o noso balance de gas tos e ingresos sempre se expresan trucadas (dicíao Paco Rodríguez nun artigo recente en Xornal de Galicia) e ninguén discute as nosas cifras. Nunca. Porque son verdade. A táctica do proceso recentralizador fala de que nos dan cartos por solidariedade, e non é así, son cartos nosos. Hai quen sostén que somos un país probe que vive da solidariedade do Estado, cando é unha falacia histórica.
============================
De cando Afonso Rueda non quixo Policía Autonómica
Hai poucos días o conselleiro da presidencia, Alfonso Rueda, case renunciou á posta en marcha da Policía Autonómica, que é un dos símbolos tamén do autogoberno.
O tema clave é o traspaso de competencias de tráfico. E se tes o tránsito tes a vixilancia dese tránsito e por tanto precisas policía autonómica. Creo que Rueda non se decatou e cando o faga vaise corrixir, porque si pediu a transferencia de Tráfico. Pode facerse o paripé de poñerlle transitoriamente aos policías unha escarapela cunha bandeira, pero igual tes que negociar con Interior. Ter policía propia é un símbolo básico para poder ver a realidade do poder autonómico. Por iso Rubalcaba é tan reticente. Un poder fáise real cando ten unha capacidade coactiva para levalo adiante. Até un modesto concello ten policía porque é a maneira de levar adiante moitas decisións. Eu como conselleiro se quería, por exemplo, pechar un bingo, tiña que pedirlle prestado os gardas ao gobernador civil. Iso non é un poder político completo, ter policía non é un capricho. Un goberno autónomo non é tal sen policía propia, e isto xa o falábamos no ano 1980, cando os Pactos do Hostal, previos ao vixente Estatuto. Tivemos que reformar o texto porque non contiña ese concepto fundamental de monopolio do poder público para facer cumprir as leis. Aquí só se fala de se é caro ou se nos prestan os policías. Pero se falamos de autogoberno isto é un asunto central. Pódese exercer o poder autonómico descoñecendo ou abeirando esas cuestións? Estamos vendo que se pode. E aínda máis: un mandato central do Estatuto de Autonomía di que “a comunidade autónoma asume como tarefa principal a defensa da identidade de Galicia”, e o presidente Feixóo cachondéase disto cando di que moitos, entre os que eu me contaría, estamos perdendo o tempo en “tertulias identitarias”. Se o presidente do meu país é quen de levar unha campaña tan agresiva contra a lingua, que é o elemento principal desa identidade, eu que teño que pensar? Isto non pasaría en Cataluña, por suposto, pero tampouco en Andalucía nin en Asturias, que se o seu presidente fala mal do bable bótano. De que estamos feitos os galegos?
============================
‘O PP quere convencer da idea reaccionaria de que Galicia non acepta coalicións’
O BNG está nun punto crítico, logo da perda do poder na Xunta e de devalo electoral. Cal á súa análise?
Estamos nun momento complicado. O devalo global pode axudar a entender, pero en todo caso temos que facer unha renovación a fondo, que moitos compañeiros vemos necesaria desde hai tempo. Todas as organizacións teñen que evoluír, e igual que houbo unha Asemblea en Riazor en 1982, ten que haber outra. Renovar, abrirse á sociedade e lanzar unha mensaxe optimista. Un partido non pode ser só unha conciencia crítica, hai que estar no mundo e construír. O BNG ten que rematar xa coa interinidade actual, non pode agardar dous anos e debe anticipar a asemblea nacional. Temos que ser xenerosos, conectar coa sociedade e dar un corte histórico como tantos que se fixeron, para revitalizar e ilusionar á xente. Chama a atención que despois da derrota electoral e a difícil deglución interna, as actuacións do novo goberno fan que sectores outrora críticos comecen a añorar medidas do bipartito que non foron apreciadas. Hai persoas no BNG que pensan que é máis importante o traballo social xeneroso, aberto, sementando ideas e criticismo político e social, pero non gobernando. E hai outro grupo que entendemos que as organizacións políticas son instrumentos para conquistar parcelas de poder e gobernar. O BNG non vendeu con orgullo o traballo gobernamental e para min é o erro máis grave que se cometeu coas consecuencias coñecidas. Se non presumes das túas conquistas e logros, grandes ou pequenos, que houbo moitos, mal vas. Á xente, vémolo nos inquéritos, quedoulle unha idea de que foi un goberno pelexado. O PP coñece moi ben a psicoloxía colectiva e queren convencer da idea reaccionaria de que Galicia non acepta coalicións, e para iso teñen moitos apoios mediáticos. Temos unha tarefa difícil pero tamén unha enorme vitalidade. Dá gusto falar coa xente de base do BNG. Non podemos queimala. Están esperando que se retomen as luces dunha orientación para mellorar a vida do país, non só para a defensa da identidade, que é a raíz nosa de ser, pero non a nosa única función.
(A Nosa Terra. Nº 1366. 2 de xullo de 2009)
