A Nosa Terra

Categoría: Estado

  • O poder político de Juan Carlos I, un rei que gobernou

    O poder político de Juan Carlos I, un rei que gobernou

    Sandrine Morel, correspondente de Le Monde en España desde o ano 2010, non cre que a monarquía española sexa unha institución interesante informativamente en si mesma. «Non ten poder, afirma», coincidindo con outros correspondentes estranxeiros, que así se xustifican no libro «La armadura del Rey» (Roca Editorial, 2021), que pasaran tantos anos, eles tamén, sen publicar nada da vida e obra do monarca emérito.

    «Agora semella que existe barra libre para falar de Juan Carlos de Borbón, que é o malo malísimo ao que ninguén puido parar mentres que os seus protectores (xornalistas, empresarios, políticos) son boísimas persoas que só querían o mellor para España», sostén a xornalista Ana Romero.

    Pero realmente estase a contar agora todo o que saben os xornalistas e analistas do papel do emérito rei de España?

    A totalidade das críticas fan que ollemos para o seu papel de «comisionista» ou defraudador de Facenda, pasando por mullereiro ou amasador dunha fortuna considerábel. O de bon vivant xa se le supoñía.

    Este erro é no que caen tamén Ana Pardo de Vera, Albert Calatrava e Eider Hurtado, autores de «La armadura del Rey». Centran esta crónica xornalística, na que esquecen mesmo casos sobranceiros e profesionais que si se xogaron máis que o cárcere, nos delitos económicos do monarca, esquecendo a súa faceta política.

    É, precisamente, esa cara política a que verdadeiramente manca á Monarquía, porque os negocios reais non só poden ser asumidos, máis ou menos por unha grande maioría da cidadanía, senón que, mesmo, son paralelo aos  doutras monarquías.

    Mesmo moitos ven cos bos ollos a súa intermediación para que as “»nosas empresas» fagan negocios no estranxeiro e, porque non, aceite agasallos.

    O poder político do Juan Carlos I

    Hai algo que non concorda nos relatos oficiais, paraoficiais e, mesmo, críticos coa Monarquía.

    Se Juan Carlos de Borbón foi o «artífice» da Transición, o que logrou «levar a España á democracia”, o que se enfrontou a quen houbo que enfrontarse para seguir a folla de ruta que el se tiña marcado, debía de ter un poder político importante.

    Gábase e ponse como o segundo grande activo, cando non o primeiro, que foi o que «parou o golpe de Estado».

    Así tentan explicar como todos os que non eran monárquicos, desde os dirixentes do PSOE a moitos do PCE, comezando por Santiago Carrillo, se fixeron juancarlistas sen deixar de ser republicanos.

    A maioría facíao falando do «seu poder magnético, a súa campechanía». E nese relato coinciden políticos, xornalistas e empresarios.

    «Si, podías estar con el moi ben un anaco, pero logo che deixaba claro que el era o Rei, quen era o que mandaba e a información que atesouraba”.

    Porque o grande poder de Juan Carlos I, foi, sen dúbida, a información que manexaba, de todos os políticos, mesmo dos máis insignificantes, e tamén de empresarios e xornalistas. E usou esa información e os seus contactos para facer política.

    Porque o Juán Carlos I fixo sempre política, máis alá do papel que lle outorga a Constitución, e moveu fíos dentro e fora de España para defender os seus intereses tanto ideolóxicos como persoais.

    Juan Carlos I, Rei do Reino de España, estivo saltándose a Constitución desde que foi aprobada sen que ninguén dixese nada.

    Reunión de líderes ds partidos para asinar os Pactos da Moncloa.

    A dimisión de Adolfo Suárez

    Foi o Rei quen lle puxo a proa a Adolfo Suárez como presidente, cando foi máis alá nas reformas políticas do que el tiña pactado, conseguindo a súa dimisión.

    Son moitos os libros de memorias os que contan o mal que lles falaba a uns e outros do daquela presidente. Os que relatan como conspiraba as súas costas para botalo.

    Pero, moi poucos, ou ningún que eu lera, poñen a Juan Carlos de Borbón, e aos seus amigos, como un dos responsábeis da voadura de UCD, e das súas revoltas internas.

    Foi o emérito quen alentou un «goberno de concentración», no que estiveran os militares e os distintos partidos políticos, AP, UCD, PSOE e PCE, cos militares e os seus grandes amigos políticos comandándoo.

    Non imos entrar en como acabou a odisea do 23-F.  Xa hai moita literatura publicada e, cada quen, terá xa o seu propio relato. Mais o que propoñía o xeneral Afonso Armada foi o mesmo que o rei Juan Carlos comentaba con todos os interlocutores que quixeran escoitalo. Aparece en ducias de libros memorias.

    Como se cita tamén, por exemplo no de José Bono, ex presidente do Congreso, de que Juan Carlos I non só seguía as sesións do Parlamento, chamando ao presidente, pero tamén a líderes políticos, para dar a súa opinión e, mesmo, para facer variar as posturas xa tomadas. Esta «intromisión» incluía as reunións da Mesa do Parlamento e, tamén, as sesións a porta pechada.

    Juan Carlos pedíalles aos presidentes do Goberno non só que colocaran a este ou aquel cargo, sobre todo os directores do CNI (os servizos secretos) ou altos dignitarios da xudicatura.

    E non só había que escoitalo, senón facerlle caso. De non ser así, collía uns tremendos enfurruñes e, mesmo, movía os seus fíos para logralo.

    Non, non se andaba, tan patán el, polas pólas.

    Lembren como conseguiu que o Comité Central do PCE asumise a bandeira monárquica e a propia institucións. Cóntoo no meu libro «O Piloto, o último guerrilleiro». Chamou a Santiago Carrillo mentres se celebraba a reunión e ameazounos. Ou iso foi o que lle contou o Secretario Xeral do partido aos seus camaradas.

    Forza ou autorictas?

    En que baseaba a súa forza de imposición política o rei Juan Carlos I? Algúns poden pensar que na autorictas do seu cargo. Outros, moitos, xustificándose, afirman que se ganaba á xente, aínda á máis distante as súas ideas, como fixo con Carrillo e, sobre todo con Felipe González e Pérez Rubalcaba, os seus grandes valedores.

    Mais non. O grande poder de Juan Carlos de Borbón víñalle da grande información que posuía e que sabiamente administraba. Sabía mellor ca ninguén como fora o pacto da Transición e non só o xeito no que se organizaran todos os partidos políticos do sistema, senón os puntos febles de cada dirixente político. Sabía tamén como facer chegar o que el sabía e o que podía pasar.

    Era quen, por exemplo, de levantar o telefono e falar con Ceaucescu, o presidente de Rumanía, para ter toda a información precisa sobre o PCE e os seus lideres e porlla sobre da mesa a Santiago Carrillo, por exemplo.

    Ou «insinuarlle» a Felipe González como fóra a súa chegada ao poder, coa aquiescencia non só da CIA americana, da fundación Adenauer e dos alemáns, senón coa complicidade de Carrero Blanco.

    Memorias de Assodallah Alam, principal confidente política do iranñi Rezah Palevi

    Maia o seu papel non quedou aí durante a Transición. Foi el o que axuda a montar e a gañar eleccións aos partidos políticos que logo ían apoialo. Como exemplo, temos a carta que lle dirixe o 22 de xuño de 1977, logo das primeiras eleccións, ao sha de Persia, Reza Pahlevi, na que lle pide 10 millóns de dólares para apoiar a UCD:

    «…A dereita asistida pola Banca de España; o socialismo por Willy Brandt,  Venezuela e outros países europeos; os comunistas polos seus medios habituais…”. Mentres que UCD é “unha organización apenas formada, financiada por préstamos a curto prazo de certos particulares…”. A carta foi publicada nun libro de memorias escrito pola man dereita do sha,  Asodallah Alam.

    Un membro daquela dirección de UCD dime que, no que coñece, “non vimos un dólar deses cartos”, que Juan Carlos dá por recibidos na carta de agradecemento.

    Tanto ten. Quen pode afirmar que non houbo outras intermediacións semellantes? E se Juan Carlos non recadara só para el?

    O nacemento dos GAL

    Se o emérito utilizaba os servizos secretos, e non só españois, para ter a maior información, o CESID tamén tiña o tiña vixiado e trataba de controlalo para que non se pasase da raia. Para facerlle fronte ´ información non hai arma como a contrainformación.

    E cando o Borbón premía cunha das súas teimas, ben fose para favorecer a algúns dos seus amigos, ou para realizar algunha intermediación sobre a que logo tiña que pronunciarse o Goberno, había que ter información para contrarrestalo na súas esixencias. Así funcionaban as reaccións, sobre todo con José María Aznar, con quen non se levaba.

    Mis, se cadra, o episodio máis sórdido, o que mostra as claras a súa inxerencia política, foi o nacemento dos GAL. Os servizos secretos gravaron as conversas do monarca. No 1991 Juan Alberto Perote sacou do CESID, polo menos, sete gravacións nas que Xoán Carlos conversaba con ministros como José Barrionuevo, ou co seu amigo  de mocidade Zourab Tchokotua, segundo publicou El País no 1995.

    Tamén publicou que algunhas desas gravacións dos servizos de intelixencia foron filtradas ou vendidas á prensa.

    Podo afirmar que algúns destas cintas, concretamente a do GAL, estaban nun servidor ao que tiñamos aceso un “pool” de 13 xornalistas de distintos medios, que rexentaba o xornalista galego de Egin Pepe Rei, desde os tempos nos que traballaba en Interviu.

    No 1995 o xuíz Carlos Bueren, mandou deter a Pepe Rey e requisar todo o material informático de Egin, acusando ao xornalista galego de realizar investigacións que logo coincidían cos atentados de ETA.

    Pepe Rei, sería absolto, mais toda esa grande información que contiñan os ordenadores desapareceu.

    Entre ela un traballo sobre as relacións de Juan Carlos I co ministro Abel Matutes, e as súas presións para mantelo no posto malia aos escándalos por tráfico de drogas, que nunca foi publicado.

    Pero, como hoxe non temos acceso a esas cintas sobre os GAL, tomemos as verbas da xornalista Pilar Urbano, que ten varios libros publicados sobre a Casa Real Española:

    «Nestas conversas, que puiden confirmar con fontes suficientemente acreditadas coma para poder publicar algo tan importante, quedaba clara a acción de Felipe González, Narcís Serra e Emilio Alonso Manglano sobre os GAL, pero tamén que o Rei dá o impulso. O impulso foi soberano, e como implicaba ao Rei, eses once folios foron censurados pola editorial».

  • O que non se conta do golpe do 23 de febreiro de 1981

    O que non se conta do golpe do 23 de febreiro de 1981

    O golpe de Estado do 23-F, do que se fan agora 40 anos, foi un fito nun proceso que procuraba pórlle o ramo a unha Transición que non daba rematado ao xeito.

    Juan Carlos de Borbón deixou claro aquela mesma semana nunhas declaracións que «non hai nada que depurar» e cargou contra aqueles que «non saben manterse inactivos» e os que «realizan demandas irritantes». Estes eran, por suposto, aqueles que non asinaran os Pactos da Moncloa, que, segundo o daquelas Ministro da Presidencia, Xosé Manuel Otero Novas, foron «un substituto do Goberno de concentración nacional».

    Non había nada que investigar e non se investigou. E aos militares rebeldes nin sequera se lles aplicou o Código Militar que podía sancionar a calquera soldado por levar a gorra mal posta ou as botas mal lustradas.

    Como explica moi ben o xeneral Peñaranda, responsábel do sector político do SECED (nome, naquela altura, dos servizos secretos) a entrada dos gardas civís con coronel Tejero á fronte no Congreso foi unha das múltiples operacións propostas para encarreirar o proceso de Transición.

    A trama civil, nunca investigada, era moito máis contundente nas súas iniciativas. Tanto Luis María Ansón, daquela presidente da axencia de noticias EFE, como Pedro J. Ramírez, en Diario 16, tiñan solucións moito máis traumáticas. Segundo un informe do SECED, Ramírez tería chegado a propor «bombardear o Congreso dos Deputados con avións militares».

    E logo do 23-F as declaracións dos asinantes dos Pactos da Moncloa e as manifestacións de rexeitamento, non ían tanto dirixidas contra os militares e contra aqueles golpistas ou contra os que os toleraban ou protexían, senón a «impor» a Constitución, atacando a todo «disidente» ou «discrepante» comezando polos nacionalistas.

    A represión en Galiza

    Esa zuna contra os nacionalistas e os sindicatos que non apoiaran os Pactos da Moncloa, viña propiciando  con anterioridade unha vaga de represión, de regresión, que acadaba a todos os sectores da sociedade galega, desde os políticos, aos sindicais pero tamén culturais ou lingüísticos.

    Naquela semana do 23-F, estaba a preparar para A Nosa Terra unha grande reportaxe sobre a represión en Galiza, que sería publicado en dúas entregas nas semanas seguintes. Nesas reportaxes denunciábanse as continuas multas a sindicalistas e políticos nacionalistas, os 16 nacionalistas detidos nas cadeas, os despedimentos por cuestións sindicais ou os expedientes a mestres e mestras por usar o galego nas aulas (Dices-Rois e A Estrada)…

    Antes do 23-F xa estaban a argallar unha Lei da Defensa da Constitución, emanada dos Pactos da Moncloa,

    Antes do 23-F xa estaban a argallar unha Lei da Defensa da Constitución, emanada dos Pactos da Moncloa, aínda que non aparecese nos textos si abrolla nos borradores dalgún ministerio. Ese proxecto de Lei foi aprobado o 22 de decembro no Congreso.

    Eran os mesmos enunciados que os que aprobaron logo do 23-F polo procedemento de urxencia: a Lei de Defensa da Constitución, a de Harmonización do Proceso Autonómico (LOHAPA) e a da Proteción da Seguridade Cidadá, a de «patada na porta» do socialista Corcuera.

    No proxecto aprobado xa en decembro, o enunciado «nación» só se lle pode aplicar a España, a bandeira española debe pendurar en todos os actos e en todos os edificios e o idioma español é o único que se pode usar para dirixirse a todos os estamentos estatais ou a outros «rexionais».

    Esas normas, impostas logo do 23-F, tiñan tanto consenso que Santiago Carrillo, no seu máis puro estatalismo, cualificou as bandeiras autonómicas como «banderolas».

    A manifestación do 27 de febreiro

    O 27 de febreiro de 1981 celebráronse en todas as cidades do estado manifestacións polos sucesos do 23-F. En Galiza tiveron lugar tamén en todas as grandes urbes, cunha particularidade: producíronse dúas convocatorias. Nunha estaban AP, UCD, PCG, CC.OO e UGT. Esquerda Galega e USO uniríanselles en algunhas cidades. O seu lema era «Pola liberdade, a democracia e a Constitución». Outra manifestación estaba convocada pola AN-PG, UPG, PSG, MCG, LCR e máis a INTG e CSG. O seu lema foi «Polas liberdades democráticas e populares».

    Como se puido comprobar polos lemas, os propósitos eran claros. Os asinantes dos Pactos da Moncloa querían aproveitar o 23-F para defender a Constitución e as medidas tomadas con anterioridade, cunha grande contestación social por parte dalgúns sectores, que aínda non asumían uns pactos agachados aos que non foran sequera convocados. Os sindicatos estatais asinaran, en troques de 4 mil millóns de pesetas, que renunciaban a convocar folgas xerais.

    Despois do 23-F,  os sectores á esquerda do PCE non só aceptaban aqueles pactos, senón que os toleraban coa chantaxe que impuxeron desde os poderes fácticos, pero coa aquiescencia das forzas constitucionalistas. A maioría destas organizacións desintegráronse ou esluíronse.

    Felipe González e Santiago Carrillo, mentres Fraga pedía no Congreso decretar o estado de excepción en Euskadi e Blas Piñar chamaba a outro levantamento militar desde Murcia, non tiñan reparo en mostrar a súa «comprensión ante a posíbel ilegalización de determinados partidos políticos para defender a democracia». Eses partidos non era o de Blas Piñar, senón os nacionalistas.

    Ataques ao nacionalismo

    Se a manifestación do 27 de febreiro foi usada para atacar o nacionalismo, non tardaron en pórse en marcha unha serie de resortes e campañas para desprestixialo.

    En La Voz de Galicia os ataques continuos de Luís Caparrós (columnista e voceiro de Fenosa) e de Augusto Assía (xornalista e daquela un dos propietarios do rotativo), deixaron paso a un colectivo, denominado Ultreya,  que viña ser a expresión pública da lóxia clandestina C-2, no que estaban desde membros do PCG, da executiva do PSOE, aos poderes económicos da cidade.

    Desde este colectivo os ataques ao nacionalismo non só eran continuos, senón tan desaforados que os alcumaban unha e outra vez de «fascistas», cualificativo que non utilizaban contra os golpistas nin os seus apoios. Xustificaban a proibición de manifestacións, a represión contra sindicalistas e políticos ou as sancións ás mestras por dar clases en galego.

    A campaña (do colectivo Ultreya) contra Domingos Merino, (PSG), logrou desbancalo como alcalde de A Coruña, comezando unha nova etapa na cidade,

    A súa campaña contra Domingos Merino, (PSG), logrou desbancalo como alcalde de A Coruña, comezando unha nova etapa na cidade, durante a que moitos destes poderes se fixeron multimillonarios e os amanuenses tiraron grandes beneficios.

    Mais non só era o grupo Ultreya o que cargaba contra o nacionalismo. Carlos Casares, logo dun enfrontamento público cos ensinantes que protestaban contra as sancións por dar aulas en galego, poñería a caldo os nacionalistas nun artigo o 28 de febreiro en La Voz de Galicia, no que os cualificaba de «rabiosos» e os acusaba de «derramar a literatura e a arte cos seus planteamentos políticos».

    Ese clima antinacionalista, creado a mantenta, levou á expulsión dos tres deputados do Bloque-PSG do Parlamento por negarse a xurar a Constitución, nun feito insólito avalado polo Tribunal Constitucional, aplicándolles a lei con efecto retroactivo, dado que xa tiñan desde  un ano atrás a súa acta de deputados.

    Tamén tiven eu a miña ración: en xullo aplicáronme a Lei de Defensa da Constitución.

    De como se xestou o 23-F, non vou perder o tempo en describilo 40 anos despois. Nas páxinas de A Nosa Terra fomos debullando pouco a poucocomo era unha operación consensuada e propiciada desde a Zarzuela, non así a execución.

    O que si vou aquí revelar as miñas fontes que, daquela, non podía citar: os informes de tres embaixadas e os boletíns confidenciais da axencia de comunicación Novosti, da URSS.

  • “Operación Primavera”, como os servizos secretos sitúan a González na cabeza do PSOE

    “Operación Primavera”, como os servizos secretos sitúan a González na cabeza do PSOE

    “Felipe González, de pronto, sacou un largo Cohiba, acendeuno devagariño e fumouno coma un sibarita. A min ese pequeno detalle chocoume, estrañoume. Era un trazo burgués que non encaixaba cos seus pantalóns vaqueiros, nin coa súa camisa barata de cadros, nin co seu esquerdismo…  Na miña axenda privada de notas escribín: Felipe González, semella apaixonado pero é frío. Hai nel algo falso, enganador. Non me pareceu un home de ideais, senón de ambicións.

    Quen isto relata é o comandante Miguel Paredes, axente do SECED (Servicio Central de Documentación), que foi entre 1972-1977 o nome dos servizos de intelixencia en España.

    Andrés Casinello. militar e elemento central sempre nos diferentes organismos desde o SECED ao CNI.

    Meses antes da celebración do congreso de Suresnes (outubro de 1974), que se financia con fondos achegados polo SPD alemán de Willy Brandt, ponse en marcha por parte do SECED a denominada Operación Primavera, unha serie de contactos con membros do PSOE do interior, para coñecer  os seus plans políticos. “Tiñamos a misión de que o PSOE se achegase a posicións máis tépedas, na liña de moderación pragmática que lles recomendaba Willy Brandt”, afirma o Comandante Paredes.

    O SECED non só entregou pasaportes aos principais militantes socialistas para que puidesen desprazarse a Francia, tamén os escoltou até Suresnes evitándolles problemas na fronteira e, aínda, foi quen de incluír na nova executiva socialista a máis da metade de militantes que estaba na órbita americana, non sen antes reunirse con Nicolás Redondo e pedirlle que non se presentase a secretario xeral, e así colocar a Felipe González, como relata o daquela capitán do CESED Manuel Fernández-Monzón.

    Willy Brandt flanqueado por Felipe González, Slfonso Guerra e Galeote, durante a presentación en Madrid do XXVII Congreso do PSOE, en Decembro de 1976.

    Os papeis de Felipe González

    Estes feitos, loxicamente, non aparecen, na transcrición do encontro de Felipe González e Alfonso Guerra no 1976, co director do CESED, o coronel Andrés Casinello, e co xefe de información, o tamén comandante Xosé Faura, que publicou xornal El País o 22 de setembro.

    O rotativo madrileño recolle ese encontro da cúpula socialista cos responsábeis dos servizos secretos dos documentos do propio CESED que están en poder de Felipe González, cuxo arquivo persoal leva uns meses aberto ao público.

    Aínda así, nesta xuntanza, que aparece como se fose a primeira entre os dous líderes socialistas e os servizos secretos españois fundados polo almirante Carrero Blanco, pode ollarse que as ideas políticas que transmite o secretario xeral do PSOE, teñen moi pouco que ver non só coas que defende a maioría da militancia, tamén non coas aprobadas no congreso de Suresnes.

    Felipe González, á dereita e Santiago Carrilo á esquerda, nunha fotografía de 1982.

    Aínda que o PSOE inclúa no seu programa nesa altura o dereito a autodeterminación, nesa conversa  González móstrase a prol dun Estado autonómico, rexeitando que se articule “a partires da decisión soberana de non sei que pobos independentes”. Tamén se manifesta en contra dun “concerto económico para Cataluña”.

    Cando se fala da Amnistía, os socialistas colócanse detrás da pancarta, pero González deixa claro o que vai ser a súa política e, tamén, o que sería a denominada Transición: “creo que neste país hai que saldar contas co pasado, pero até un límite”.

    Nin que dicir ten que, sendo un partido republicano como aínda era o PSOE, González apoiaba plenamente á Coroa.

    O golpe de Estado de Suresnes

    Francisco Bustelo, un dos militantes elixidos como membro da nova Executiva do partido en Suresnes, que acompañaría logo a Felipe González a visitar ao embaixador estadounidense e, que, como el escrebe, comería logo repetidamente co conselleiro político da embaixada dos EEUU, afirma que en Suresnes hai tres grupos fundamentais: os vascos, con Nicolás Redondo, Eduardo López Albizu, Enrique Múgica e Txiki Benegas; os andaluces, con Felipe González, Alfonso Guerra e Eduardo Galeote e os madrileños, con Pablo Castellanos e Francisco Bustelo.

    “Os vascos, ou mellor dito, Redondo, que era o seu peso pesado, eran decisivos. Se apoiaban aos andaluces, como fixeron en Suresnes, González tería o poder asegurado. Nicolás Redondo saberá por que o fixo”, afirma Bustelo.

    “O asalto ao vello PSOE xa comeza no 1970, cos contactos entre Enrique Múgica e o destacado sindicalista alemán, Hans Matthöfer, que edita a revista Expres Español en Alemaña”, escrebe Alfredo Grimaldos en La CIA en España. O mesmo Rodolfo Llopis, daquela secretario xeral do PSOE, denuncia que Matthöfer “apoia economicamente as escisionistas do PSOE”. Justo De la Cueva, membro da comisión mixta de reunificación do PSOE madrileño, procede do sector histórico e deixa a militancia logo da “unificación” e declara: “O PSOE vai cara onde diga a CIA a través de Willy Brandt”. 

    “Os servizos secretos americanos e a socialdemocracia alemá altérnanse celosamente na dirección da Transición española con dous obxectivos: impedir unha revolución logo da morte de Franco e aniquilar a esquerda comunista”, sostén Grimaldos. E continúa: “este traballo fino da construción dun partido de esquerdas para impedir, precisamente, que a esquerda se faga co poder en España, é obra da CIA, en colaboración coa internacional socialista. O primeiro deseño remóntase xa á década dos sesenta”.

    O PSOE e a CIA

    Algúns socialistas non agardan a que a axencia de intelixencia norteamericano chame ás súas portas e son eles mesmos os que ofrecen espontaneamente os seus servizos. É o caso de Carlos Zayas, segundo documentación que aporta Juan Garcés.

    Zayas sinalaba que había outros “informantes” do PSOE a CIA, sinalando a Joan Reventós en Barcelona e a Mariano Rubio en Madrid. Tamén desvela que o principal axente do PCE en Madrid é Federico Sánchez, alias de Jorge Semprún, que, andando o tempo, tamén sería ministro de Felipe González.

    Os mozos que deron o golpe de man dentro do PSOE en Suresnes, comandados por Felipe González, van cumprir ao pe da letra o guión que lles prepararon. O poder está cada vez máis preto e o papel que ten que interpretar o PSOE na Transición levaría escrito desde bastantes antes da morte de Franco, pero remata de pulirse no 1974.

    Henry Kissinger, era secretario de estado norteamericano durante os anos da Transición en España.

    Logo da Revolución do Cravos en Portugal, Henry Kissinger, Secretario de Estado americano, alármase e viaxa a Alemaña para entrevistarse primeiro con Helmut Schmidt (canciller alemán entre 1974 e 1982) e despois con Willy Brandt para insistirlles que apoien decididamente ao PSOE.

    García Trevijano escrebe: “por iso Felipe González non entra na Junta Democrática, porque se sente amparado por unha potencia superior, polos alemáns e os norteamericanos. Unha vez que está seguro dese apoio, trasládase a Madrid onde ten unha entrevista  co Rei e con altos mandos do exército, e establecen a estratexia a seguir para evitar unha radicalización. A min advírteme da situación Claude Cheysson, que sería ministro de Exteriores con Mitterrand, daquela comisario en Bruxelas”.

    En Outubro de 1982 o PSOE gaña as eleccións por maioría absoluta e Felipe González é presidente. Un ano despois José Mario Armero, presidente de Europa Press que non só negociara a legalización do PCE, escribe: “a realidade demostra que hoxe en España goberna un partido socialdemócrata europeo, occidentalista, proamericano e decididamente atlantista. Nun ano de goberno, os homes do PSOE cumpriron un papel realmente singular: a case destrución da esquerda tradicional española substituíndoa pola socialdemocracia no que cabe a libre empresa, a propiedade privada, os europeos, os norteamericanos e a OTAN”.

    O ex ministro e curmán de Francisco Franco, Salgado-Araujo escribe nas súas memorias que  informa “ao Caudillo como a CIA expón abertamente que coas súas actividades cumpre co seu deber de prever o futuro, pois do contrario a un réxime débil sucederíalle o caos e, a este, o comunismo”.

    Con estes datos, se cadra, enténdese mellor a política histórica do PSOE e os xiros políticos de Pedro Sánchez e como unha cousa é pactar  políticas sociais e outra  políticas de Estado, na que o guión principal está escrito desde hai décadas.

    View Fullscreen
  • O enfoque legalista da guerra civil

    O enfoque legalista da guerra civil

    No debate sobre a guerra civil, de cuxo final se acaban de cumprir 80 anos, dominan dúas posturas enfrontadas: a dos valedores das teses franquistas e a dos que argumentan que a culpa estivo repartida entre os dous bandos.

    A tese legalista sostén que parte das forzas republicanas mantiñan posturas revolucionarias e que non respectaban a propia legalidade republicana, algo que, por certo, tampouco facía parte da dereita.

    O máximo expoñente desta falta de respecto á lei por parte das forzas da República sería a tentativa revolucionaria de 1934. A iso Josep Fontana ten respondido que, coa mesma lóxica, habería que mencionar o intento de golpe de Sanjurjo no 32.

    Escrutinio nunha mesa mesa electoral en febreiro de 1936.

    Así formulado o debate, desde a óptica legalista, fai que este se limite á parte máis visíbel da política, a institucional, esquecendo que as posturas revolucionarias son acollidas por un amplo sector social a causa da intransixencia da oligarquía que sempre se opuxo a dúas medidas: a reforma agraria e os Estatutos. Sen resolver este grave problema estrutural era imposíbel que a legalidade funcionase normalmente.

    É recoñecido por todos que a dereita española non aceptaba, por suposto, a revolución, pero tampouco o gradualismo. “Comede república”, dicíanlle aos xornaleiros. Para as clases baixas as reformas eran unha cuestión de supervivencia. Foi esa falta de reformas a que abocou a un sector á revolución. Non era, por outra parte, posíbel agardar indefinidamente, máxime cando durante o Bienio Negro viran como a dereita volvía atrás todas as reformas, por mínimas e razoábeis que fosen. Así, o anticlericalismo, salvo excepcións, non era tal, senón laicismo, con creación de escolas mixtas, para nenos e nenas. A postura contra os Estatutos era igual de intransixente, con negativas a todo diálogo.

    Cartelería electoral en 1936 do lider da dereita José María Gil Robles.

    Hai que ter en conta, ademais, que parte da dereita e a propia CEDA profesaban un republicanismo dubidoso ou mesmo eran claramente contrarios. A CEDA defendía a chegada do Estado corporativo (tipo Italia) pola vía parlamentar. A Gil Robles recibíano con berros de: jefe, jefe, cal Mussolini, e as súas mocidades, as JAP, acabaron entrando maioritariamente na Falanxe. As súas simpatías fascistas non eran nada secretas, como por outra parte tampouco o eran as de Calvo Sotelo.

    Pola contra, as forzas republicanas eran maioritariamente legalistas, tanto no que respecta a Azaña (Izquierda Republicana), como a boa parte do PSOE, coa excepción dos largocaballeristas. No bando republicano había burgueses, socialdemócratas e revolucionarios. Estes últimos de dous tipos: os comunistas que defendían a democracia e a legalidade e así o fixeron durante a guerra, aínda que a consideraban unha fase previa de acumulación de forzas cara a revolución; e por outra parte os anarquistas que defendían a revolución inmediata.

    Pero, en todo caso, o importante é que os gobernos da República estaban basicamente en mans do sector burgués e ultralegalista e contaban con pouca participación socialista e menos aínda do resto de forzas á esquerda. Isto viuse en Casas Viejas (manipulación dalgún xefe da garda civil, logo golpista, aparte), no programa moderado da Fronte Popular e nas medidas de goberno, decididas, pero razoábeis e tamén gradualistas, medidas que daban idea de reformismo burgués non de revolución proletaria. Algo que se pode comprobar, por exemplo, vendo o programa da reforma agraria, semellante ao que xa se aplicara con éxito noutros países europeos.

    Os gobernos da República estaban basicamente en mans do sector burgués e ultralegalista e contaban con pouca participación socialista e menos aínda do resto de forzas á esquerda

    Este legalismo, mesmo excesivo, tivo parte da culpa de que a sublevación militar non fose derrotada nos seus inicios. De Casares Quiroga fíxose célebre a frase: “se os militares se levantan eu voume durmir”, e a orde, igual á que deron outros ministros, de fusilar o sindicalista que se fixese con armas.

    Mitin de Manuel Azaña.

    Practicamente todos os gobernadores civís, columna vertebral do Goberno, mantiveron a mesma liña de non entregar armas aos que lles deran o voto e iso estivo na orixe da derrota, como explica Antony Beevor. Por iso, o Goberno foi acusado, durante aqueles primeiros días decisivos, de traidor por moitos cidadáns.

    Os poderes republicanos actuaron en virtude da súa procedencia social e porque finalmente pesou máis neles o medo aos traballadores que aos militares sublevados. Unha actitude que lembra a do Goberno alemán no 18. A pesar diso, foron bastantes os burgueses e militares leais que pagaron coa súa vida a fidelidade á República.

    Por último, hai que contar coa postura de alemáns e italianos. Sen a ponte aérea dos junkers 52 tería sido imposíbel o desembarco do exército de África na península. Pero tamén foi decisiva a postura de ingleses e norteamericanos que, desde o primeiro momento, consideraron que a de España non era, primordialmente, unha loita entre democracia e totalitarismo, senón entre burgueses ultraconservadores e unha alianza reformista-revolucionaria.

    Podemos aprender algo desta época? Salvando as diferenzas obvias, quizais a dereita está volvéndose de novo intransixente.

    Podemos aprender algo desta época? Salvando as diferenzas obvias, quizais a dereita está volvéndose de novo intransixente. Tamén podemos ver que os problemas de fondo, como é agora sobre todo o territorial, non se poden arranxar co recurso único á legalidade. Como di Beevor, “a historia de España ensina que a legalidade foi, moitas veces, tan só un termo arbitrario e subxectivo, pouco máis que un eufemismo para enmascarar o dereito de conquista e a vontade de instalarse por longo tempo no poder” (A guerra civil española, p. 80).

  • El Lobo, memorias dun infiltrado en 1975 na UPG

    El Lobo, memorias dun infiltrado en 1975 na UPG

    En 1975, aínda co ditador Francisco Franco no poder, Mikel Lejarza, El Lobo estableceu contactos coa UPG, e pasoulle datos ao Comisario Linares, antes de infiltrarse en ETA. Así o recolle no seu libro de memorias, escritas co xornalista Fernando Navarro, Yo Confieso (Roca, 2019).

    O  famoso infiltrado en ETA, Mikel Lejarza, El Lobo, fachendea no seu libro Yo Confieso que na Operación Lobo “collemos a 325 membros de ETA, dos cales 178 quedaron encadeados (…) Nesta mesma operación desmantelouse a UPG galega e detívose aos afíns a ETA nos grupos independentistas cataláns”.

    Sorprende que no libro de memorias non lle dea máis importancia á Operación Lobo en Galiza, e non fale sequera das detencións dos etarras e, xa non digamos, da morte de Moncho Reboiras.

    Acaso porque a súa afirmación de que “desmantelou a UPG” non se corresponde coa realidade, pois malia as detencións realizadas, o que foi a estrutura política da UPG seguiu case intacta, como moi ben sabía, pois conservaba algúns dos seus contactos en Galiza, segundo lle contou ao seu amigo o xornalista de Interviú Xavier Vinader.  Tamén afirma no libro que cando un “se infiltra nunha organización e ten que liscar, sempre hai que deixar contactos dentro”.

    Lejarza di reservarse nestas memorias os nomes daquelas persoas que están vivas ou en activo para “non prexudicalas”. Deses contactos de militantes da UPG con El Lobo, só puidemos saber que un deles fora militante nacionalista en Euskadi.

    Lejarza di reservarse nestas memorias os nomes daquelas persoas que están vivas ou en activo para “non prexudicalas”.

    Conta tamén Mikel Lejarza que cando traballaba en Madrid para Alicio Romero, unha tarde que estaban na oficina este empresario díxolle: “imos recoller a un galego que ven a Madrid, é un tío importante no mundo da arte e móvese moi ben. “Atopámonos,  co marchante nun hotel que estaba na Gran Vía, montou no coche e comezou a falar -segue a contar Lejarza. Isto lémbrame o ano 75, eu era o xefe da UPG galega, nos meus tempos revolucionarios, e, me cago en la leche, o servizo secreto español tiña infiltrado a un axente ao que chamaban El Lobo e fodeunos a todos. El estaba no tema de ETA, pero como tíñamos conexión, pois fodeunos a todos”. 

    Segue contando El Lobo: “Non saía da miña sorpresa, sentado ao seu carón, pensei: que non se decate este cabrón de quen son eu”.

    Estamos a falar de finais dos anos oitenta e existen algúns datos que non casan. O primeiro que ningún “xefe da UPG” no 1975 foi un importante marchante de arte. Existiu algún ex dirixente que, por aqueles anos oitenta, si traballaba na compra-venda de arte, pero non era “importante” na organización cando Lejarza operaba en Galiza, nin tampouco como marchante de arte cando se atopou con el en Madrid.

    Recoñecería esa persoa a El Lobo e por iso lle sacou a colación o da UPG?  Que foron facer entre os tres, pois Alicio Romero era unha tapadeira para os axentes secretos? Cal foi a operación? Pertencía este ex militante nacionalista tamén aos servizos secretos españois…? Que senso ten esa conversa entre dous descoñecidos?

    Lejarza relata esa “casualidade” pero non achega máis información.

    A infiltración na UPG

    El Lobo conta así a súa infiltración na UPG: “Juan Ignacio Iturbe tiña outro amigo que manexaba máis lazos, mellores relacións dentro de ETA , así que me tocou facerme  seu amigo. Era Javier Zarrabeitía, ao que chamaban Fanfa, porque era un fanfarrón . Un día saíu nas nosas conversas que era íntimo amigo de non sei quen da UPG-Unión do Pobo Galego. Con paciencia funo levando ao meu terreo. Pegámonos varias viaxes a Galiza para intimar e que Fanfa confiara en min. Membro da rama político-militar, confirmei que a través del podía achegarme máis aos etarras con influencia que estaba a procurar”.

    Mikel Lejarza está a falar do ano 1974, cando está a preparar a súa infiltración en ETA. Tamén tiña que facerse valer ante a policía que o reclutou, así que, sen ter aínda datos de ETA que aportar, comezoulle a pasar información sobre a UPG  ao policía galego José Antonio Linares, seu compañeiro de estudos, que foi quen o convenceu para infiltrarse.

    No libro de Memorias, Lejarza recolle a imaxe que circulou na prensa clandestina de diferentes organizacións pollíticas cando se destapou a súa condición de infiltrado policial.

    Os da UPG non as tiñan todas consigo e algo ventaban. Despois de apropiarse nas oficinas do Documento Nacional de Identidade de Lugo de centos de cartóns para falsificar documentos de identidade, o comando da UPG ten unha reunión na que decide empregar medidas extraordinarias de seguridade, que incluían tamén os asesores vascos de ETA-pm que traballan con eles, principalmente a Villanueva e Goitía. Pero estes mostráronse renartes a aceptalas.

    Eses membros de ETA desprazados a Galiza, fachendeaban de valentes e presumían de non ter medo. Rexoubaban cos galegos de que eles xa estaban afeitos e que se os pobres dos “upegallos” se atopasen en Euskadi, non abandonarían sequera os agochos no monte ou nos pisos francos. 

    Xavier A., que era o terceiro membro do grupo de asesores bascos da UPG, afirma en conversas que mantivemos con el, que “algúns dos que viñeron a Galiza tomárono coma se lles desen unhas vacacións. Entre eles o Fanfa”.

    Xavier A. xustifícao dicindo que se relaxaran moito nos seus costumes, xa que as medidas de seguridade e a represión por aqueles días en Galiza non se podían comparar coas de Euskadi.

    De todos estes asesores vascos, o que máis se saltaba as normas cando aparecía por Galiza era Mikel Lejarza, El Lobo. Avalentaba cos militantes nacionalistas, chamándolles cunicas e deixaba ver, de boas a primeiras, a súa arma.

    O que máis incomodaba a Moncho Reboiras, líder do comando da UPG, e asasinado pola policía no Ferrol durante a Operación El Lobo (12 de agosto de 1975), era que Lejarza saltase as normas clandestinas e quixese contactar, pola súa conta, con militantes da UPG, fosen ou non do comando, valéndose dos contactos que lle proporcionara o seu amigo e militante de ETA, Fanfa, antes de El Lobo conseguir infiltrarse en ETA. 

    Mais no verán de 1975, cando Mikel Lejarza volve a Galiza, xa non era un militante calquera de ETA, senón que pertencía ao seu Comité Executivo como responsábel das infraestruturas no Estado español.

    Lejarza sostén nas súas memorias que a súa misión era a de analizar o movemento nacionalista galego no seu conxunto para ver a capacidade operativa que posuía e, logo, calibrar a contundencia que se lles podía dar ás accións armadas.

    Lejarza sostén que a súa misión era a de analizar o movemento nacionalista galego no seu conxunto para ver a capacidade operativa que posuía

    Era unha proposta expresamente desautorizada pola dirección da UPG, que lle deixara claro que só eles dirixían a organización e o comando armado. Que era a dirección e o comando os que fixaban os obxectivos e os tempos e non ETA.

    Ante esta situación, a dirección do comando da UPG, decidira establecer medidas de seguridade e normas que nin coñecerían os asesores vascos, e menos ca ninguén Lejarza, pois a UPG opoñíase as pretensións de ETA-pm, representada por Lejarza, de establecer unha base estábel en Galiza, e a súa teima de converter a nosa nación tamén na súa zona de guerra. 

    No Pacto de Madrid, asinado entre a UPG e ETA-PM no 1974, non se contemplaba a posibilidade de que ETA operase en Galiza pola súa conta. Só acordaran que a organización vasca lles enviaría dous membros cualificados para explicarlles  aos militantes nacionalistas galegos o manexo das armas e explosivos. Pero, contrariamente co que pasou con Terra Lliure, a UPG sempre reclamou total soberanía.

    Nun dos informes de Mikel Lejarza El Lobo, para a dirección de ETA, segundo Xavier A. afirmaba que “os da UPG móstranse desconfiados, nada abertos e pouco dispostos a colaborar coa estratexia vasca”.

    A negativa da UPG a “colaborar” levou a unha forte discusión entre Moncho Reboiras e Lejarza no bar Riotorto de Lugo. Pero Lejarza xa contaba na UPG, desde aqueles viaxes con Fanfa, con coñecidos que, no ano 1975, xa lle reportaban a súas informacións sobre o nacionalismo galego. Informacións que lle facía chegar ao servizos secretos cos que traballaba.

    Kinito, o confidente de Amedo

    O expolicia José Amedo,condeado no xuizo sobre os GAL

    Conta Mikel Lejarza unha operación en Irún que resultou un fracaso. Daquelas El Lobo estaba a infiltrar en ETA a unha tal Laura. “Kinito [Joseba Urquijo] estaba celoso dela, porque el non tiña aceso a Pakito [Francisco Garmendia], o dirixente etarra, (…) que ela o estaba gañando con moito menos esforzo ca el (Kinito). Ademais, nós pensábamos que Kinito era un etarra máis, pero descoñecíamos que era confidente do subcomisario da policía Xosé Amedo, ao que informou do que estaba montando Laura. (…) O 1 de xullo de 1987 non chegou ninguén co diñeiro (no tren de Hendaya), pero si apareceron os xendarmes franceses, que se botaron encima dela (Laura) e a levaron detida. Mentres tanto, Kinito (que estaba guichando desde un recanto) largouse a toda velocidade, porque xa o advertiran que desaparecese no momento no que a detiveran (a Laura)”.

    Cando en 1986 se constituíu o PCLN (escisión da UPG) como partido dentro do BNG, un dos seus interlocutores, ademais de Alex Gorrigoitía, que levaba as relacións internacionais de Herri Batasuna, era Joseba Urquijo Borde, Kinito.

    Urquijo, contrariamente a outras xentes da dirección de HB, sempre animou non só a ruptura do BNG, tamén á fundación do Exército Guerrilleiro do Povo Galego Ceive (EGPGC).

    Daquela, Urquijo era o representante de HB na maioría dos actos do nacionalismo galego: ven o Día da Patria Galega ou acude a distintos congresos.

    No congreso de fundación do PCLN, pronunciou un discurso onde non só os convidou a rachar dunha vez co BNG, senón que afirmou que “vós sodes o verdadeiro BNG”. Discurso que negaría logo ante a Mesa Nacional de HB, cando estes o leron nunha crónica que enviei ao diario Egin e que foi censurada polo redactor xefe e membro da permanente de HB, Josu Muguruza. 

    Non pasaría nin medio ano deste discurso de Kinito en Compostela, cando descubriron en HB que era un confidente policial, algo que recoñeceu ante os seus propios compañeiros e liscou.

    Así que, Amedo, o policía condenado no xuízo aos GAL, segundo manifestacións que lle realizou a un amigo común, tiña tamén información de todos os pasos que estaba a dar daquela o nacionalismo galego, sobre todo dos militantes que abandonaran á UPG eque actuaron coma se non pasase nada. Pero pasaba, o comisario Xosé Francisco, que se encargaba do seguimento do EGPGC, contaba desde o comezo con toda a “información necesaria”, segundo as súas propias palabras, sobre os militantes desta organización.

    Mikel Lejarza aínda segue a traballar para o CNI e o libro, moitas veces, semella un axuste de contas entre sectores que se moven dentro do servizos secretos españois.

    Non sabemos tampouco até que punto el pode ser máis fanfarrón que o Fanfa, o seu introdutor en Galiza. 

     

    A clandestinidade nos tempos de Reboiras

    Xosé Ramón Reboiras

    O desmantelamento do que se denominou no 1975 fronte armada da UPG, cando non era máis que unha célula dirixida por Moncho Reboiras, fíxolle comprender ao sector maioritario da dirección da Unión do Povo Galego que a violencia lastraba o seu proxecto político.

    Desde este partido afirman que foron “causas obxectivas” o que os levou a decisión de montar ese grupo. Cada un podía ter dentro da dirección a súa idea do que debía ser esa célula. Hoxe tamén, cada quen é moi seu de rodeala da épica ou da súa visión persoal do que puido ser e non foi. Do que puido ser e non deu sido. Pero só existe unha realidade. Estábamos nos estertores do franquismo, que levou a un recrudecemento da represión, como demostraron os fusilamentos sumarísimos de 27 de setembro de 1975 sen importarlle ao ditador o clamor mundial de protesta.

    “Nós tiñamos máis dunha ducia de militantes que se viran na obriga de pasar á clandestinidade, entre eles Moncho Reboiras. E a loita política na clandestinidade era moi problemática. Non podíamos sostelos e, algúns pasaban fame da de verdade. Por outra parte, non posuíamos nin multicopistas, nin ningún material de propaganda. Mesmo conseguir folios ou tinta era moi arriscado. Así que esta célula clandestina sería a encargada do “aprovisionamento”. Necesitábamos cartos e necesitábamos de todo. Pisos francos, primeiramente para ter os aparellos de propaganda e poder dar acubillo aos clandestinos. A precariedade era tal que un dos primeiros aparellos de propaganda tivemos que instalalo no convento dos Pasionistas de Melide, aínda que todo o mundo fale do de Cangas”.

    Eses medios eran básicos para o movemento nacionalista, os sindicatos, as organizacións cidadáns e a fronte cultural, puidesen ancorarse nunha poboación galega que estaba espertando outra vez á política. A decisión de crear a AN-PG (Asaemblea Nacional-Popular Galega) desmente as teorías dos que manteñen que a dirección da UPG apostaba pola loita armada como un método político de intervención.

    (Afonso Eiré en Infiltrados, Os servicios secretos, a UPG e outras historias do nacionalismo. Biblos. 2013).

  • Xabier Arzalluz, política nacionalista desprendida do medo

    Xabier Arzalluz, política nacionalista desprendida do medo

    O xornalista Javier Ortiz (1948-2000) publicou en 2005 Así fue (Editorial Foca), un percorrido de primeira man sobre a vida dun político central na historia contemporánea basca, o ex presidente do PNV Xabier Arzalluz, falecido o 28 de febreiro. 

    O libro de Ortiz estaba elaborado coma o guión dunha grande reportaxe e a  pesar da distancia ideolóxica co seu interlocutor, conseguiu que Arzalluz dese o mellor de si á hora de facer unha autobiografía dirixida na que poucos episodios dos últimos corenta anos se botaban en falta. Home de xuízo rápido e intenso, Arzalluz non defrauda ao longo de seiscentas páxinas nas que bota luz e perspectiva ao devir do seu partido de sempre (PNV), sen fuxir de abordar os asuntos máis polémicos: ETA, guerra suxa, negociación do Estatuto, a ruptura de Garaikoetxea e a creación de Eusko Alkartasuna, as relacións co PSOE de González, a UCD de Suárez ou o PP de Aznar, ningún tema queda atrás.

    Percorrida a historia persoal e o seu achegamento ao pensamento nacionalista, Arzalluz explica algunhas das “lendas” que corren sobre a súa peripecia biográfica, entre elas a da súa formación para crego que non foi nunca realidade. Resulta interesante sinalar un aspecto que desde fóra é pouco coñecido, referido á implantación do PNV no final do franquismo. Arzalluz percorría sinteticamente o que sucedeu internamente a partir do 36, desde a colaboración dos aliados durante a II Guerra Mundial (a dramática historia de Aguirre, as relacións coa CIA,…) e os condicionantes que iso supuxo despois durante a transición. Arzalluz recoñece a importancia da oposición comunista e mesmo lembra a discrepancia cos seus “nós non tiñamos ningún inconveniente en chegar a acordos co PCE. O que pasa é que mantiñamos relacións preferentes con algúns partidos que non estaban en absoluto pola labor. Os socialistas non os podían nin ver (…) pero eu non herdei ningunha aversión cara os comunistas  nin a adquirín despois”. 

    Toda a Transición veu condicionada pola violencia intensa exercida desde o Estado para encaixar o proceso de democratización nuns lindeiros moi controlados. É toda esa época unha das máis intensamente tratadas no libro pois Arzalluz foi protagonista de primeira man en moitas das negociacións clave. Actuaba masivamente ETA e xa o PNV mantiña unha distancia do maximalismo. A descrición de Arzalluz sitúa a relación entre as posicións duns e outros “ETA naceu cun convencemento mesiánico total. Ditaminou que o papel do PNV estaba no faiado da Historia. Decidiu que non soubéramos aproveitar a nosa oportunidade. Nin na República.(…) Eles traían da man a verdadeira estratexia tanto no político como no social. (…) Por aquela época tiñan ‘teóricos’ que planificaran conseguir a independencia de Euskadi no prazo de catro anos. ¡Catro! O primeiro ano, isto; o segundo, o outro; o terceiro… Aínda están na prórroga do primeiro”.

    En política, o que se deixa paralizar polo temor e avanza só sobre seguro ten pouco que facer

    No libro son numerosísimas as referencias á ETA e á convicción de Arzalluz de manter sempre liñas abertas para buscar un final definitivo, “eu falei con eles sempre que puiden. Durante anos fíxeno con certa frecuencia cos poli-milis porque tiña un mediador: o irmán dun alto dirixente da organización. Daba por feito que non os ía cambiar, pero dunha conversa sempre queda algo. Por iso teimaba en seguir a falar. Pero con estes sempre rematas trasquilado. A conta daquelas conversas, Bandrés e Onaindía puxéronme a parir. Atribuíronme posicións que eu xamais mantiven. Dixeron que estivera ‘chapoteando en sangue’. ¡É realmente fantástico que xente que colleu as armas  ou que foi unlla e carne cos que puñan as bombas acusen de ‘chapotear en sangue’ a quen sempre estivemos en contra deses métodos!”

    Aznar e Mayor Oreja

    O xuízo sobre Mayor Oreja é demoledor e atravesa varios momentos do libro. Paga  a pena cando fai o xuízo conxunto de ambos despois de PNV e  PP romper o acordo de lexislatura, “a mediados de 1999 díxenllo clara e publicamente a Aznar; as relacións entre o nacionalismo vasco e o Goberno de Madrid estaban a piques de naufragar; e sen posibilidade de arranxo posterior, por culpa do constante obstrucionismo e a sistemática mala fe de Mayor Oreja. Por suposto non me enganaba sobre a posición do propio Aznar. Xa sabía que tiña uns puntos de vista moi rudimentarios e esquemáticos sobre a realidade vasca e que trataba de tirar partido electoral da loita contra ETA. Que non quería saber nada de negociacións nin de diálogo. Pero a súa carreira política tiña máis campos de desenvolvemento. A de Mayor Oreja non. Mayor demostrou que era un político unidimensional. Cifrou todas as súas expectativas políticas na imaxe pública que daba en relación a ETA e o nacionalismo. (…) Non estaba disposto a replantearse nada de mediana importancia, o que convertía en inútil todo o demais. Creeu que podía arrastrar o nacionalismo vasco a unha especia de ‘san rexionalismo’ inocuo e baixo control. A verdade é que, aínda que se pasara todo o día conspirando, evidenciouse como un político moi torpe. Iso sen contar con que tampouco é home que se distinguise nunca pola extrema laboriosidade. Pregunteime moitas veces que fontes de asesoramento tiñan tanto el como Aznar. Porque ningún dos dous posúe intelixencia abonda como para elaborar pola súa conta unha liña estratéxica. Os políticos mediocres solen contar con persoas informadas e con bagaxe que os inspiran, márcanlles as pautas. No seu caso non sei que conselleiros puideron ter”.

    Diferenzas con Garaikoetxea

    Arnaldo Otegi, Xabier Arzalluz e Carlos Garaikoetxea.

    A escisión de PNV e EA ocupa neste relato correlativo no tempo moitos momentos. Nun momento dado Arzalluz resume o pulso, concentrado sobre todo nas primeiras eleccións autonómicas após a ruptura, “o devalo de Garaikoetxea comezou a partir do fiasco que para el supuxeron aquelas eleccións e a negociación posterior frustrada. Para confirmar a súa pretensión de que o esencial da forza anterior do PNV aportábaa el –o tirón que tiña ante o electorado-, precisaba vencer nas urnas, tirar máis votos ca nós. E quedou a considerábel distancia. (…) Perdeuno a soberbia. Resulta curioso porque, polo xeral, Garaikoetxea é moi cauto, moi desconfiado. Cada vez que ten que tomar unha decisión pasa moito tempo dándolle voltas a todo que lle farán, que lle dirán, que pasará. É un home que goza de grandes calidades persoais: de aparencia, de capacidade para vender a súa imaxe, de formación (é xurista e economista), de oratoria… Ten todo o que un home público debe ter. Pero fállalle o carácter. (…) Falouse tanto das nosas diferenzas de personalidade! Os problemas de carácter de Garaikoetxea non tiñan nada que ver comigo. Eran seus. Eu tiven os meus. Ao contrario ca el, fun sempre moi lanzado, quizais en exceso. Nunca mirei demasiado o risco que corriamos por tomar tal ou cal decisión, se dela podía derivarse algo realmente importante. Segundo o dito latino, a fortuna axuda aos audaces, Pero non sempre é así. En todo caso, o que está claro é que, en política, o que se deixa paralizar polo temor e avanza só sobre seguro ten pouco que facer”.

    Nota: Cando saiu o libro A Nosa Terra realizoulle unha entrevista. Pódese consultar neste número 1194 (20 de outubro de 2005)

     

    Arzalluz, Pujol e Beiras, cando a primeira reunión da Declaración de Barcelona. ©Xan Carballa/Fundación A Nosa Terra

    “Todos sabemos que o Título VIII da Constitución foi imposto”

    O mesmo día que se puxo en marcha unha das treguas frustradas de ETA, en setembro 1997, reuníronse en Bilbao os dirixentes do PNV, CiU e BNG que conformaban a Declaración de Barcelona. Naquela mesma xornada Xabier Arzalluz deunos unha entrevista (A Nosa Terra, nº 849. Setembro de 1998), que como en todo político de entidade, sostén aínda no tempo aspectos de interese e actualidade.
    @Xan Carballa/Fundación A Nosa Terra

    A Declaración de Barcelona vai servir para facer pivotar ao seu redor o novo escenario de pacificación?

    Aínda que a todos afecta, o tema da paz é exclusivamente noso, e non quixemos misturar aos demais. (…) O noso termo é formar parte de Europa, non a través de Madrid ou París, senón con peso propio, como poden estar os holandeses ou os eslovenos no seu momento. Coido que iso é o que ven, non con argumentos sabinianos, senón do principio de subsidiaridade. Chegado a un punto en que as fronteiras e as alfándegas desaparecen, a moeda é rexida desde un banco europeo, os sistemas defensivos teñen que acomodarse a ese marco… para que serve unha estrutura política como a do Estado, que xa non é soberano nin farrapos de gaitas? Por que estar realugado nunha casa que non necesites que te governe? Só considerando o principio de subsidiaridade que se está impondo en Europa, fai que pobos como o noso, estruturado politicamente, que se está gobernando aínda que sexa a nivel autonómico, cunha experiencia de goberno cada vez maior e mellor, non precise do Estado. Porque ao final o Estado está para servir os cidadáns non ao revés. Se os cidadáns coidan que e mellor para o seu progreso e benestar estar en Europa, por exemplo os bascos, sen necesidade de estar a través de España ou Francia. Esa é a vontade que debe imperar se estamos dentro dun marco democrático. Outra cuestión é que nos pareza que o funcionamento actual do Estado sexa o que nos axude a progresar, e aí ven o debate sobre federación ou confederación.

    Para que serve unha estrutura política como a do Estado, que xa non é soberano nin farrapos de gaitas? Por que estar realugado nunha casa que non necesites que te governe?

    Galeuzca faise porque se albisca a posibilidade dunha nova Transición, de estar nun punto de partida como hai vinte anos?

    Non só non hai nada irreformábel senón que esta Constitución fíxose nos tempos nos que se fixo. Máis dun protagonista da Constitución tivo medo do ruído de sables, das imposicións militares. Todos sabemos que o Título VIII da Constitución foi unha imposición ou aseguramento dos militares. Que a integridade dun país estea garantida pola forza militar só seria correcto se se trata dun ataque armado exterior ou un levantamento interior armado. Pero que, en si,  o exército defina nun xogo democrático o que é o que non é válido carece de pés e cabeza. Aínda máis. Quen decide nos conflitos que teña Galiza ou o País Basco co Estado ou con outras comunidades? O Tribunal Constitucional. Eu fun constituínte e o que se chama en dereito interpretación auténtica é a interpretación dunha lei a partir dos que a fixeron, que sabían no que pensaban. Estou vendo que máis alá do que di a Constitución é o Tribunal Constitucional o que decide e modifica a Constitución. Iso non pode ser. E só hai que ver o que está pasando coas vacantes do Tribunal. levan meses sen poder cubrilas, só porque dous partidos políticos, PP e PSOE, non se poñen de acordo. E eles son os que van decidir quen está nese Tribunal? Non teño porque sospeitar da honestidade dun maxistrado do Constitucional ou da Sá Segunda do Supremo, pero terán mentalidade e agradecemento favorábel a quen os poñen. (…) Non imos convivir moito tempo nesa situación.

    Gregorio Peces Barba, ponente da Constitución, sempre está falando en clave de medo, con isto non se pode xogar é a súa frase recorrente.

    Non sei temor a que. Peces Barba é unha boa persoa, e non o digo con segundas, pero ten unha mentalidade centralista. El ven dos democristianos e non vou reproducir o que dicía cando se facía a Constitución. Temor aos militares? No ámbito europeo non sei que pasaría se un exército intenta ir pola forza cando determinadas areas, catalana, basca e galega, tratan de buscar os seus camiños. Eu non lle teño medo. Alá eles porque eses tempos xa pasaron. 

  • A policía patriótica do comisario Villarejo

    A policía patriótica do comisario Villarejo

    Un policía demócrata. Un policía para os novos tempos. Así se presentaba José Manuel Villarejo alá polo ano 1981 nas distintas entrevistas como Secretario Xeral do Sindicato Profesional de Policía.

    Non tardaría en pedir a excedencia. Fíxoo dous anos despois (1983) para montar un cinguideiro que chegou a acumular 46 empresas e a ter 16 millóns de euros en capital social. Levaba 20 anos na policía e víaselle que non era un calquera. Soubo enxergar onde estaba e, na vez de combater a corrupción, fixo da corrupción o seu negocio. Non sabemos se coa lóxica de se non podes con ela, únete, ou se es un bobo se non te aproveitas, porque o farán os demais.

    O cordobés, home arriscado, empresario avarento, decidiu traballar nos sumidoiros do Estado, que era onde estaba o risco, onde non había tanta competencia e onde se podía facer un bo negocio.

    Pero mellor encerellar cubriuse co paraugas do Estado e cos medios do Estado, pois así sempre ten un a quen culpar e, tamén, quen o defenda.

    Así que, dez anos despois daquela excedencia (1993), pediu o reingreso na policía. Non só o reintegran con honores, ascendéndoo, senón que lle deixan seguir mantendo a canfurnada empresarial, traballando e facturándolle ao Estado. Loxicamente en negro, polo que non tiña que pagarlle a Facenda.

    Pouco importa que antes fose denunciado por “asociación ilícita, omisión da labor de impedir delitos, simulación de delitos, denuncia falsa, detención ilegal, intrusismo, estafa…” Alguén dá máis?  A fiscalía, que retira a acusación cando ía ser xulgado na audiencia Provincial de Madrid. Paz e, logo, gloria.

    Barrionuevo cando entrou en prisión pola trama dos GAL.

    De home do ministro José Barrionuevo, o dos GAL, pasa a ser peón de confianza do electricista da “patada na porta”, José Luís Corcuera, e segue a traballar para Antoni Asunción, até que este tivo que dimitir pola fuga de Roldán, o director xeral da Garda Civil.

    José Manuel Villarejo andaba nesas, e afirma que foi el quen lle levou 250 millóns de pesetas a Antonio Paesa a París, para que entregase a Roldán. Pero o que el non di é que só lle deu 80 millóns.

    Desde aquela, está presente en todos os casos de corrupción e chafuldradas que saíron a luz: Infóorme Veritas contra Garzón, Gürtel, Lezo, Púnica, Palou, papeis de Bárcenas, ático de González, Caso Pujol, procés catalán, abdicación de Juan Carlos, gravación ao CNI, caso Pequeno Nicolás, loita polo poder no BBV, gravación a ministros… Os anos 2004 e 2005 realizou unha espionaxe masiva a empresarios, banqueiros, políticos e xornalistas. Pola súa conta? Para ter subministro no almacén? Ou por encargo? De quen?

    Un home de Estado

    J. M. Villarejo sabía moito. Ofrecía a información por ministerios e por empresas. E contaba o que quería como engado. Así que todos querían saber algo do que el sabía. Aproveitaba para gravar a uns e a outros e, logo, vender esa información, e non sempre ao mellor ofertante, senón seguindo a súa comenencia de “home de Estado”.

    Podemos despachar ao comisario Villarejo coa afirmación dun policía que o coñeceu: “todo pola pasta”?

    Sería un erro. J. M. Villarejo e a súa “policía patriótica”, especializáronse en realizar os traballos que ninguén quería facer, ou que non podían realizarse dentro da legalidade. As veces, os seus informes “chegaban averiados”, segundo unha fonte policial. Pero iso formaba parte desta clase de política e da espionaxe.

    O policía Villarejo operou en Euskadi na época dos GAL. Villarejo coñecía cantos xornalistas, empresarios e políticos cobraban do fondos dos Estado e el, como fiel servidor, non ía quedar atrás. Merecía tamén unha recompensa.

    Villarejo traballou para todos os Ministros do Interior: Barrionuevo, Corcuera, Asunción, Belloch, pero tamén para Alfredo Pérez Rubalcaba…

    Porque Villarejo traballou para todos os Ministros do Interior: Barrionuevo, Corcuera, Asunción, Belloch, pero tamén para Alfredo Pérez Rubalcaba… Que foi quen o ascendeu a comisario, aínda que non tiña as cualificacións necesarias, e lle entregou a Medalla ao Mérito Policial.

    Por iso, cando comezou a Gürtel, o PP, que tiña coñecemento das trapalladas de Villarejo, acusaba directamente a “Rubalcaba e a súa policía de estar detrás da operación”. Villarejo traballaba a dúas mans, como boa vaca.

    Pero, sobre todo, nos últimos tempos, traballou pola dereita, para o ministro Fernández Díaz.

    Con fondos reservados, montou a denominada Policía Política, que non só operou en Cataluña contra os independentistas, senón que tivo a súa ramificación en Galiza, na procura de confidentes e infiltrados e nas actuacións contra os independentistas, teimando en converter a Resistencia Galega nunha organización terrorista. Canta máis conflitividade, máis fondos reservados, cantos máis fondos, máis negocio.

    Con fondos reservados tamén montou nos anos 2013 e 2014 unha operación secreta para arrombar coa documentación de Bárcenas, o ex tesoureiro do PP, agora no cárcere.

    Jorge Fernández Díaz, ministro do interior nos gobernos de Mariano Rajoy.

    Tentaban que os papeis que incriminaban ao PP en financiamento ilegal e por ter unha dupla contabilidade non chegasen a xustiza. Pero Villarejo, na vez de entregarlle ao Ministro Fernández Díaz os papeis, levounos para a casa. Claro, o ministro tiña que ter calada a boca. Que foi o que lle entregou e que foi o que arrombou e ten encriptado?

    Pero o comisario Villarejo non actuaba só. Polas escoitas e polo que se deu a coñecer, mesmo pola súa defensa diante do xulgado, era unha actuación corrupta de toda a cúpula policial.

    Por iso están incriminados Eugenio Pino, xefe da Brigada Política e Enrique Castellón, xefe da Unidade Central Operativa. E tamén da cúpula do ministerio do Interior, co ministro Jorge F. Díaz á cabeza, e seguido polo seu número dous, Francisco Martínez, e o director xeral da Policía daquelas, o hoxe senador Ignacio Cosidó, que tamén apareceu profusamente na corrupción que empodreceu ao PP valenciano.

    Ollen vostedes que ninguén no mundo da política semella darse por decatado. Poida que todos teñan moito que calar e o cu de palla. Sobre todo nos casos da Policía Patriótica.

    Segundo o diario Público, Eduardo Inda, director de OK Diario, sería algo máis que un difusor de informes falsos.

    Pero tamén algúns maxistrados e fiscais, que aceptaron como bos informes e probas totalmente falsificadas. E xa non digamos moitos directivos de medios de comunicación, directores e empresarios, que non só reproduciron as súas informacións a sabendas de que non eran certas, senón que tamén pagaron informes contra a competencia e, mesmo, contra membros da súa propia casa. Así impediron que algún xornalista chegase a director. Segundo o diario Público, Eduardo Inda, director de OK Diario, sería algo máis que un difusor de informes falsos.

    Algún destes informes que coñecemos só se pode cualificar cunha palabra: alucinante! Seguramente escrito por un analista con ínfulas literarias…, pero estaban avalados pola factoría de Villarejo.

    Por que as distintas televisións teñen a Inda como un parzamiqueiro estrela? Só pola audiencia ou como xeito de difundir os que eles non se atreven directamente?

    O caso BBVA

    Francisco González segue a ser presidente de honor no BBV.

    O episodio destra trama corrupta, que se nutre e bebe nos fondos reservados do Estado, que está chamando máis a atención mediaticamente, é a espionaxe que pagou o BBVA para controlar aos seus inimigos internos, que tentaban facerse coa presidencia do banco, expulsando ao chantadino Francisco González, Paquito El Argentino.

    Este escándalo tan moito máis percorrido mediático ca outros por diversas cuestións. A primeira é que nel non se cuestiona o papel do Estado, senón que é unha liorta nas cúpulas económicas no que o Goberno de quenda, todo o máis, toma partido e move fíos. Mesmo pode aparecer como vítima. Por iso Rodríguez Zapatero é quen de reclamar responsabilidades.

    Pero hai máis. A maioría dos medios de comunicación están aliñados coas grandes familias empresariais e van tomando partido e saldando contas. Algunhas ben atrasadas e resesas. Están, dun ou doutro xeito, interesados, en difundir as informacións ou contrarrestalas. Ademais, o tema ten tirón xornalístico. Quen non se lembra da serie Falcon Crest!

    Nesta “nosa realidade” andan todas as familias litigando, as dos madriles, as vascas e un vedizo de Chantada que logrou desbancalos a todos pola súa amizade con José María Aznar, e pola renartería que aprendeu de seu pai, mercándolle propiedades que nunca viran aos emigrantes en Arxentina.

    É un caso único esta espionaxe empresarial? Atrévome a dicir que non. Acaba de saltar tamén a do Atlético de Madrid. As grandes empresas teñen todas un grande departamento de seguridade. A fronte deles, a maioría aposta por cualificados ex policías, pola súa experiencia, pero, sobre todo, porque seguen a ter moitos contactos nas altas esferas da seguridade. Tamén teñen cartos para pagar informes, internos e externos.

    Hoxe non se poden facer negocios sen ter información dos teus competidores, pero, sobre todo, dos teus socios. A información é poder.

    E Villarejo acumulou moita información. Por iso aínda ten moito poder. Pero tamén sabe que a acumulación de tanto poder é perigoso. Senón que llo pregunten a Julio Cesar no seu idus de marzo.

  • Andalucía, o PSOE recolle o sementado

    Andalucía, o PSOE recolle o sementado

    Os resultados das eleccións andaluzas non se entenderán ao xeito se non analizamos a súa sociedade, os cambios que se produciron nos últimos 50 anos e o papel do PSOE no desmantelamento  dos movementos sociais. A irrupción de VOX é a volta dos señoritos andaluces tradicionais.

    Por máis que a sociedade galega é a andaluza sexan moi diferentes, o panorama político andaluz e o galego son moi semellantes. PP e PSOE puxeron en marcha nas dúas comunidades idénticas políticas que os levou a monopolizar o goberno autonómico por máis de 37 anos.

    Ambos basearon as súas maiorías parlamentarias, pero tamén sociais, no que o sociólogo Manuel Pérez Yruela definiu como o “paradoxo da satisfacción”. Ao pasar do subdesenvolvemento á sociedade do benestar, bloqueouse toda reflexión crítica dos problemas a resolver.

    A cidadanía olla para atrás e móstrase satisfeita co conseguido. Na vez de tentar avanzar ou relacionar co desenvolvemento que tiveron outras comunidades da UE ,de onde procederon a maioría dos fondos investidos, faise conservadora e ten medo a perder o acadado, pois nunca viviron mellor.

    O pasado de miseria lastra o futuro. Ensimésmanse e non queren ver que se Andalucía avanzou nun 3%, o seu veciño Algarve fíxoo non 20% no mesmo período.

    Con ese benestar e co “nunca vivimos mellor”, créase o que o economista andaluz Antonio Porras define como o “mito propagandístico” que se traduce en clave de optimismo.

    Non queren ver que se Andalucía avanzou nun 3%, o seu veciño Algarve fíxoo non 20% no mesmo período.

    Este estado de ánimo maioritario, satisfacción co pasado e medo ao futuro, só pode lograrse pondo a traballar todos os resortes, mesmo para-legais, cos que conta o poder, e cunha sociedade necesariamente moi subsidiada.

    Ambos os partidos o fixeron, só que o PPdG válese do vello caciquismo e o PSOE andaluz teceu unha rede clientelar amparada polos subsidios necesarios, co PER (Plano de Emprego Rural) como elemento para rematar coa pobreza e coa dependencia do señoritismo dos cortijos. Os tan mentados ERES, foron unha anomalía práctica dese clientelismo socialista.

    Desfacerse dos competidores

    O PP en Galiza desfíxose dos seus competidores electorais naturais, realizando unha concentración parcelaría no centro-dereita e o galeguismo folclorizante, que chegou até a fronteira da autodeterminación.

    O PSOE realizou algo semellante coa esquerda andaluza, chuchando, pouco a pouco, primeiro nos anos da Transicion aos cadros da ORT (Organización Revolucionaria de Trabajadores) e o PTE (Partido del Trabajo de España) e, logo, estes, coaptando, sen pausa, a unha boa parte dos dirixentes locais do PCE. No primeira operación coas xentes próximas a Cristina Almeida, máis tarde cos “carrillistas” e, logo, con moito militantes que necesitaban procurarse a vida e aceptaban postos remunerados na administración autonómica ou local, que rexentaban os socialistas.

    A última serie en incorporarse foi antes desta eleccións, cando entraron no PSOE desde IU xentes próximas a Diego Valderas, quen fora vicepresidente hai catro anos con Susana Díaz. Aínda que o ex alcalde de Bollullos Par del Condado (Huelva), resistiu a chamamentos e presións.

    En palabras dun ex dirixente do PCE, agora no PSOE, “trátase de aglutinar todo o electorado, desde as Irmandades do Rocío ás organizacións feministas pasando polos sindicatos”.

    No 2014, Susana Díaz toma unha decisión que vai marcar a política andaluza para estes anos: expulsa do goberno a IU, para facerlle unha verdadeira OPA aos seus militantes, como xa realizaran anteriormente en ben concellos. Moitos dos cargos de IU quedan desamparados e sen traballo.

    No 2014, Susana Díaz toma unha decisión que vai marcar a política andaluza para estes anos: expulsa do goberno a IU, para facerlle unha verdadeira OPA aos seus militantes,

    O domingo 22 de marzo do 2015, Susana Díaz consegue 47 deputados e o 35% dos votos. Eufórica afirma que “logramos frear ao populismo de Podemos”. Finalmente pacta con Ciudadanos (9 deputados) un goberno en minoría.

    Non é que a filla do fontaneiro teña unha ambición desmedida, que tamén, senón que o PSOE sevillano, que encarnan Felipe Gónzalez e Afonso Guerra, aprestáronse a defender o Estado de 1978 que eles axudaron a construír.

    Levaron a Susana Díaz polos máis altos despachos de Madrid, primeiro ao Banco de Santander, onde xantou con Emilio Botín, logo co presidente de Telefónica, despois co da Caixa… E, finalmente, en El País, con Juan Luís Cebrián, que era un dos muñidores da operación.

    Cal era esa operación? Nin máis nin menos que un golpe de estado interno dentro do PSOE, para impedir  un acordo con Podemos, desbancando a Pedro Sánchez e poñendo a Mariano Raxoi de presidente de España.

    De primeiras, lográrono… até que falaron as bases.

    Desfacerse dos movementos sociais

    No ano 2006, sendo presidente Manuel Chaves, nomean á Duquesa de Alba, filla predilecta de Andalucía. Foi un xeito de desagravio por mor das manifestacións, ocupacións de terras, descualificacións e improperios, que os obreiros do campo, que dependían dos seus “cortijos”, viñan realizando contra a Casa de Alba.

    Foi todo un símbolo, desagraviou a Duquesa e agraviou ao xornaleiros. Pero aos dirixentes socialistas xa non lles importaba moito. A maioría deles xa había anos que, segundo palabras do crego de Gerena (ex maoista) “como non poden ser señoritos, convertéronse en señoritingos”.

    No ano 2006, sendo presidente Manuel Chaves, nomean á Duquesa de Alba, filla predilecta de Andalucía. Foi todo un símbolo: desagraviou a Duquesa e agraviou ao xornaleiros mobilizados.

    Tanto é así que o propio Afonso Guerra mercara un “cortijo” neste municipio, a escasos metros de La Pizana, propiedade de Duquesa de Alba, famoso polas súas festas.

    Pero antes, paseniño, foran desmantelando todos os movementos sociais, desde os veciñais aos sindicais. O xeito de rematar cos que podían ser contestatarios foi retirarlles as axudas, creando outros novos que eran os encargados de repartir subvencións e postos de traballo para lograr as “peonadas” esixidas e, así, cobrar todo o ano. “Na práctica, montaron unha administración paralela”, en palabras dun ex dirixente de Comisións Obreiras.

    Para coutar os sindicatos empregaron os ERE. Un instrumento de reparto de prebendas aos afíns que comezaría cando o peche da mina de Boliden en Aznalcollar.

    Paralelamente, comezaron tamén a incentivar as Cofradías de Semana Santa, as Irmandades das distintas romarías, comezando polas do Rocío, e as distintas “peñas” flamencas ou touriñas.

    Simultaneamente institucionalizaron como “andalucismo” unha parte do seu folclore e “idiosincrasia”, que chegou até a gastronomía, que non o fixo tan ben Fraga Iribarne en Galiza.

    Para completar o panorama, os servizos sociais, que controlaban a unha sociedade subsidiada, polas súas propias característica de pobreza, foron privatizados sen reparo, pasándoos a mans de oligopolios como o de Florentino Pérez.

    Aí comezou parte do declive do PSOE que, coa crise, non foi capaz de satisfacer as demandas da sociedade, creando unha capa cada vez máis ampla de descontentos entre os seus votantes subsidiados e as clases medias, agora minguadas.

    Só lle faltaba as disputas internas partidarias para que moitos decidiran cambiar o sentido do seu voto ou, mellor, quedar na casa.

    Dous terzos dos votos que perderon foron a Ciudadanos, os outros a abstención.

    IU e Podemos

    Adelante Andalucía non foi quen de recoller os votos dos descontentos co PSOE. En política é ben sabido que dous máis dous non teñen porque ser catro. E, nesta ocasión, estaba claro que a alianza entre IU e Podemos tería moi difícil revalidar os resultados que logran por separado.

    Son dous mundos distintos cando non antagónicos. A unha boa parte dos votantes de IU, sepáraos de Podemos un abismo tan grande como os separa do PSOE. (Lémbrome cando nos anos oitenta, na feira visitábamos as distintas casetas dos partidos con dirixentes do PCE, PP e CDS e a única na que non querían entrar era na do PSOE).

    Hai que falar mesmo de inimizades familiares e, tamén, das que se viñeron incubando nestes últimos anos. No caso socialista polas fichazes, que elevarían a desgarros moi intensos no PCE. No caso de IU e Podemos porque moitos vellos militantes non entenden nin comparten a política de Alberto Garzón, nin a teima de Podemos de acabar coa súa cultura política.

    Moitos vellos militantes non entenden nin comparten a política de Alberto Garzón nin a teima de Podemos de acabar coa súa cultura política.

    Non comparten, sobre todo o “postureo” dos de Iglesias e a súa ausencia nos movementos sociais. Acúsanos de ser “un instrumento desmobilizador”.

    Manolo Arregui, quen fora voceiro da deputación de Sevilla e membro do Comité Central do PCE, dime: “agora dóenme os resultados, como non me van doer, pero non fixen nada por evitalos”.

    Un sector do PCE, crítico cos pactos con Podemos, considera que os de Pablo Iglesias son “o PSOE do ano 2000”. Achácanlles non só que non estean nos movementos sociais, senón que “funcionaron a xeito de válvula de escape para desmobilizar aos movementos xurdidos no 15-M”.

    Nestas eleccións, a fractura entre o mundo podemita e o comunista, na vez de acurtarse, agrandouse malia aos acordos e alianzas.

    E logo están as propias leas internas en Podemos Andalucía e destes coa cúpula de Madrid. “Todo un rosario de insensateces”, dime Javier E., un militante que “xa vía vir os resultados”.

    Ciudadanos non ten estrutura en Andalucía, como si a ten o PP.

    É certo que votos a Podemos nas anteriores eleccións autonómicas foron parar a gora a Ciudadanos e aínda a VOX?

    Ciudadanos e o seu ascenso só sería a expresión mediática dun fenómeno creado polas cúpulas empresariais para Cataluña, que tivo en Andalucía o seu correlato, precisamente por ese antagonismo Cataluña-España, no que puxeron tanto empeño en acentuar tanto en Madrid como os independentistas. Pero Ciudadanos non ten estrutura en Andalucía, como si a ten o PP. “O seu problema vai vir cando teñan que facer política práctica e non propaganda”, dime un ex militante do PP.

    Señoritos, non fascistas

    A moitos lectores pode chamarlles a atención que sexa precisamente en Andalucía onde irrompe VOX con forza, pois teñen a idea de que esta rexión é de esquerdas polas súas condicións socioeconómicas… Só unha parte. Ningunha rexión do territorio español mellor que Andalucía, para que aparecese un VOX puxante.

    O VOX que emerxeu en Andalucía, non se pode dicir que sexa un VOX fascista, senón a expresión do señoritismo andaluz que é tremendamente clasista, rancio, machista e homófobo. Tampouco non é xenófobo, senón aporofóbico: non discriminan por ser estranxeiros, senón por ser pobres. Non hai máis que ir a Puerto Banús  ou a Alcalá de Guadaira.

    O VOX que emerxeu en Andalucía é clasista, rancio, machista e homófobo e máis que xenófobo, aporofóbico: non discriminan por ser estranxeiros, senón por ser pobres.

    Son os señoritos dos “cortijos”, non hai tanto con dereito de pernada. Os dos touros, os de certas Irmandades de Semana Santa, coa lexión, coa Garda Civil (que sempre os serviu contra os obreiros do campo). O machismo de sombreiro cordobés e mantilla… Os das festas flamencas e “tablaos” exclusivos. Os de “Andalucía es España”, que se impuxo no franquismo e que o PSOE axudou a que perdurara. Se precisan un retrato, aínda poden ir a García Lorca.

    Coñecín a eses señoritos andaluces cando montaron AP (andei por alí na caravana de Fraga). Eses que nos pobos pagaban eles o partido coma se fose o seu “cortijo”, abrían locais nas súas casas e mantiñan toda a organización contratando os seus traballadores e dándolle, xa daquelas, sobresoldos aos cargos provinciais.

    Estes señoritos, reacios a perder os privilexios de toda caste, foron os que traballaron agora para VOX. Teñan en conta que a dereita española reivindica os votos de VOX como seus… Porque, non fondo, son os mesmos e defenden os mesmos intereses.

    Non focalicemos en VOX (é unha visión española), cando o problema verdadeiro para as nosas liberdades é o PP de Pablo Casado.

    Para rematar unha última reflexión: aquela esquerda estatal, alternativa, que “quería asaltar o ceo”, e ía lanzada cara o poder, está agora á defensiva. Témome que algúns dos que defenden “unha fronte ampla para frear o fascismo”, non tardarán en propoñer máis ca unha alianza co PSOE, cando o PSOE é, precisamente, un dos culpábeis da actual situación.

  • Martínez Anido, o galego que aterrorizou Barcelona

    Martínez Anido, o galego que aterrorizou Barcelona

    Severiano Martínez Anido foi, durante moitos anos, máis lembrado en Barcelona que a represión do tempo da guerra, a pesar de que as súas actividades tiveran lugar moito antes. A súa imaxe aseméllase á do Duque de Alba en Flandres. A simple mención do seu nome causaba terror.

    Como gobernador civil foi o responsábel da represión das folgas revolucionarias de 1902 e 1919, sempre con medidas especiais, entre elas a lei de fugas. Nacera en 1862, uns afirman que en Ferrol e outros que en Sober, na ribeira do Sil. A academia de infantería outorgoulle licenza a pouco de facer os vinte e dous anos. Con esa preparación partiu para a guerra colonial en Filipinas e Cuba. Na primeira destas illas, o exército especializárase en incendiar aldeas. Na segunda, estábanse a inventar os campos de concentración, onde os encerrados morrían de cólera e variola. Ao seu regreso, Martínez Anido converteuse en amigo do Conde de Bugallal e cando pasaba por Madrid hospedábase no hotel Ritz, lugar de encontro de políticos e ministros.

    Pero foi na capital catalá onde se fixo célebre, sobre todo polo seu costume de axustizar tres obreiros anarquistas por cada morte que estes causaban nos seus atentados e tumultos. Tiña por hábito mandar deter as súas vítimas e logo guindalas ao mar desde un barco que se internaba en augas suficientemente afastadas da costa para evitar a incomodidade de que a marea devolvese os cadáveres inchados. Tamén chegou a ser coñecido o seu costume de mandar subir os presos aos últimos perpiaños das murallas de Montjuïc para desde alí precipitalos, a punta de baioneta, ao fondo da montaña. Xunto co tamén xeneral Arlegui, foi ademais o criador dos chamados Sindicatos Libres, integrados por pistoleiros ao servizo da policía.

    Cando o presidente do consello de Goberno, José Sánchez Guerra, decidiu substituílo, xa nos últimos anos da Monarquía, ordenou como primeira medida urxente a súa presenza en Madrid. Anido xustificou o seu proceder:

    –É que quero demostrar que eu son o home máis bruto de España.

    O Presidente respondeulle:

    –Non! O máis bruto, non. Pero un dos máis brutos desde logo.

    Moitos grupos anarquistas conxuráronse para localizalo e darlle morte en calquera parte que se refuxiase, pero non conseguiron dar con el. Entre finais de 1922 e principios de 1923, viviu a salvo das súas iras na pequena illa de Toralla, situada na ría de Vigo, que desde 1910 era propiedade dun masón progresista (grado 33 da Masonería Gran Oriente), benefactor da cidade e de apelidos vascos, Martín Etxegaray Olañeta. Martínez Anido vestía nesta época como un obreiro: roupas modestas, alpargatas e boina, co obxecto de pasar desapercibido. O goberno encargáralle ademais a dous policías de escolta que o acompañasen en todos os seus paseos. Pero o ánimo de vinganza seguía vivo. Durante a República, con Anido refuxiado nese momento en Francia, algúns periódicos defenderon a idea de fusilalo se regresaba. Os feitos quixeron en cambio que o xeneral puidese retornar libremente de seguida e que o pasado polas armas, en 1936, fose Segundo Etxegaray, un dos herdeiros do propietario de Toralla.

    É probábel que Anido non coñecese a situación pola que atravesaba o fillo do antigo protector seu. Incluso din que interveu desde Valladolid para que a familia que o salvara unha vez non sufrise máis represalias e que finalmente aconselloulle aos Etxegaray que tomasen un barco rumbo a América.

    Pero o que máis chama a atención é un detalle acaecido ao final da vida do xeneral. Cóntao Luís Guitián, que foi director da banda de música de Sober e máis tarde alcalde, e a el contáranllo varios veciños.

    Quizais vítima dun último presentimento, Anido regresou á súa aldea coa intención de organizar as vodas de ouro dos seus proxenitores. Estes finaran en realidade había anos, o que non representou un inconveniente serio para el, afeito como estaba a impoñer a súa vontade nas circunstancias máis adversas.

    Decidiu, en primeiro lugar, entrevistarse cos veciños de maior idade, co obxecto de seleccionar a parella máis apropiada. Acto seguido, convocou un gran xantar, obrigou os dous vellos escollidos a presidir unha longa mesa instalada no corredor e díxolle a todos os convidados que se trataba dos seus pais. Os comensais finxiron dar crédito ao embuste ou mellor sería dicir que se comportaron como un amábel público naquela representación.

    Poucas semanas despois, aínda non rematada a guerra, Martínez Anido morreu, deixando vacante a carteira de Ministro de Orde Público, entre outros cargos relevantes.