No comezo dun interesante libro que se titula “La Galice, dez séculos de olladas francesas”, Henrique Harguindey Banet resume unha noticia dun xornal francés de 1876, referida a celebración do Día de Reis en Madrid. Boa parte do protagonismo corre por conta de asturianos e galegos, que naquel tempo monopolizaban case os oficios de carboeiros, panadeiros, recadeiros e augadores, na capital. 

Algúns destes mozos soben a unha escada, para ver mellor, e a xente pregúntalles de onde veñen os Reis. Iso sucede en cada rúa e en cada encrucillada, segundo a crónica. Trátase de ser o primeiro en anunciar por onde entrarán eses misteriosos hóspedes que, por suposto, non chegan nunca. 

Uns anos antes, Mesonero Romanos xa tomara nota da farsa, que vista hoxe resulta mesmo difícil de imaxinar: “Consiste no engano máis ou menos efectivo ou simulado dos pobres asturianos e galegos, de a pouco chegados á Madrid, e cuxa suposta ignorancia fainos servir de xoguete aos pícaros e pillabáns da Corte”.

Mesonero Romanos compadécese deste mozos pobres que ese día, e durante horas, van pola cidade cunha escada, ridiculamente disfrazados e seguidos dunha turba ouveante que dá saltos e chimpos detrás deles, facéndolles burla irracional, até provocar algunhas caídas e incluso escalabraduras. 

Harguindey recolle outras referencias referidas a esta, ao parecer famosa, xornada anual. Algúns textos inclúen parodias ao idioma diferente que falan, por exemplo, os augadores galegos, aos que a xente chama “marusos” ou “marusiños”. 

Pola nosa parte anotamos que, aínda que viñan dun mundo diferente, é dubidoso que neses mozos todo fose inxenuidade. Probabelmente había tamén neles unha marxe alta de intento de adaptación. Para os marxinados, de calquera comunidade, ser obxecto de burla tamén representa, á fin de contas, unha forma de ser incluídos no grupo. 

Harguindey comenta, ao final deste capítulo, que esta imaxe dos galegos coincide coa dos auverneses en París, moitos dos cales tamén traballaban de carboeiros e exercían, en xeral, os oficios máis duros. (A Auvernia é unha antiga rexión francesa, poboada polos galos, antes da conquista romana, e que en parte inspirou os contos de Asterix).

Harguindey encontra, cando menos, outros tres textos de autores franceses que fan a mesma comparación entre o papel dos galegos en Madrid e o dos auverneses en París.

O libro, editado hai case unha década pola universidade compostelá, inclúe, por suposto, outros moitos retallos de textos interesantes, provenientes da man de autores, en principio neutrais, como eran os visitantes e cronistas franceses.