«Hai agora 40 anos que viñen por primeira vez a Chantada e vin o que nunca vira: unha muller obreira na cima dun tellado». Quen isto fala é un técnico que coloca caldeiras de calefacción. A súa interlocutora nun céntrico edificio da vila, bótase a rir a gargalladas e non é para menos. Cando dá parado, retrúcalle:
– Pois resulta que esa muller éralle eu.
Si, hai agora 40 anos que Mari Carme Lamas decidiu «facerse obreira» con todas as consecuencias e a novidade que supoñía dar ese paso nunha vila ben tradicional.
Digo, «con todas as consecuencias», porque nin quería privilexios por ser muller nin trato diferenciado polo empresario–construtor, que non era outro que seu pai, nin por parte dos seus compañeiros de traballo.
Así, no seu primeiro día, coa súa funda azul subiu xa ao tellado dun edificio de catro andares en construción no centro da vila. «A xente non cría o que vía. Correuse a voz de que eu estaba na cima do tellado e todos viñan non só a ollar, senón a darme consellos, como que non me achegase á beira, que tivese moito coidado, que non caese… E non sei que cousas máis que eu non podía pararme a escoitar pois tiña que traballar e non quería entreterme con monerías», rememora a Mari Carme daquel seu primeiro día.
Non era unha obreira calquera, era a modista máis coñecida e reputada da vila, que tiña o seu taller nun piso que daba, porta con porta, co despacho do conselleiro Vázquez Portomeñe.
Non era unha obreira calquera, era a modista máis coñecida e reputada da vila, que tiña o seu taller nun piso que daba, porta con porta, co despacho do conselleiro Vázquez Portomeñe. Por alí pasaban a maioría das señoras con posíbeis da vila para confeccionar a súa roupa e as señoritas máis enseñoritadas.
«Mira, estaba cansa. Aburrida. Non podía máis. Tiña mal de estómago, non durmía. Andaba en médicos… Até que un día dixen: até aquí cheguei.» E decidiu dar un cambio radical a miña vida”.
– E serías unha das primeiras obreiras da construción?.
– Aínda non sei hoxe se fun ou non fun. Non o pensei daquelas e non o penso hoxe. Non lle dou ningunha importancia ao feito. Non podía seguir coa costura. Quería traballar fóra, moverme, gastar enerxías…
– Pero ti, daquela eras unha señorita, digamos, que fina, e penso que non serías moi destemida, cunha pinta de todo menos de obreira da construción, cando imperaba a forza e a resistencia, mesmo a climatoloxía…
– Si, iso era o que me dicían moitas amigas, sobre todo. Que non ía ser quen de aturar ao frío e a choiva, que non estaba afeita a traballos pesados, que non ía ter forza… E non sei cantas cousas máis.
Apostas de canto duraba
Na vila mesmo houbo apostas para ver canto tempo duraba a Mari Carme de obreira. E mesmo murmuraban «que facía todo aquilo por facerme ver, por dar a nota… Pero aguantei até xubilación, hahahá…”
Afirma que non lle foi nada difícil aclimatarse ao novo traballo e que tampouco lle fixo caso a todas as falas que se corrían polos cafés e bares e, xa non digamos, nas salóns de peiteado, onde tiña moitas amigas, e nos outros talleres de costura.
«Nunca recibín un trato especial por parte de ningún compañeiro, tampouco de meu pai, ou do Suso, que era o capataz. Desde o primeiro momento deixeilles claro que era unha igual e, como tal, quería que me tratasen. Ao comezo, cando chegaba por exemplo un camión con sacos de cemento, dicíanme que o deixase que fixera outro traballo, pero eu sempre me neguei. Xa sabes, os camioneiros… Nunca rexeitei un traballo por duro que fose. E, co tempo, tamén fun aprendendo de todo. Ao final rematei sendo capataz de obra».
– Pero non te sentiches discriminada por ser muller ou, se cadra, violentada dalgún xeito?
– Nunca. Nunca. Nunca. Sempre fun unha máis e así me trataron. Nin o tentaron, pero tampouco me ía deixar que me discriminasen dalgún xeito por ser muller, para ben ou para mal, que conste. Xa tivera que aguantar bastante no outro oficio.
Rememora aqueles tempos nos que, para ela, están tinguidos da máis absoluta normalidade. Di que non ten anécdotas especiais por ser muller–obreira, e afirma que, se tivera que volver a aquela vida de costureira, volvería a construción. «Volvería mil veces».
Teño fotos cos compañeiros pero non de obreira. Eu non fun un bicho raro, só unha muller traballadora.
Tivo algún pequeno accidente, que non o tería se seguise coa costura, pero o seu corpo e a súa mente esqueceron as enfermidades e cóntanos, «desde que me retirei tiven máis problemas coas pernas, que cando traballaba».
– E non terás por aí algunha foto vestida de obreira…?
– Pero ti que é o que pensas? Vamos, home… Ti pensas que os obreiros nos dedicabamos a sacar fotos coas nosas fundas de traballo…
– Pero ti…
– Eu sempre fun unha obreira máis e nunca me parei a pensar se era única ou había moitas máis mulleres coma min para andar sacándome fotos. Tomei unha decisión e xa está. E nunca me arrepentín. Teño fotos cos compañeiros pero non de obreira. Eu non fun un bicho raro, só unha muller traballadora.
