A Nosa Terra

Autor: Afonso Eiré López

  • A morte política de Fraga Iribarne

    A morte política de Fraga Iribarne

    Hai agora dez anos que morreu Manuel Fraga Iribarne, pero a súa morte política xa se producira dez anos antes, cando a catástrofe do Prestige. Fraga que viu que tamén era unha «catástrofe política» non foi quen de pórse ao fronte da Xunta e delegou en Madrid, que, na práctica, suspendeu a autonomía sen recorrer ao artigo 155. José María Aznar aproveitou para desfacerse do presidente e sacarlle a G ao PP galego.

    «Fallei a oportunidade da miña vida». Así é como se sentía Fraga Iribarne no mes de febreiro do 2003, cando o desastre do Prestige, segundo me relataría un dos seus próximos.

    A crise do Prestige afectáralle ao presidente da Xunta tan persoalmente coma se o destino lle xogase unha mala pasada.

    Fraga había anos que viña traballando arreo, coas contradicións inherentes á súa personalidade, a patina de galeguista que cubrise toda a súa dilatada carreira política e, con este manto, lustroso, viaxar pola historia con grandes letras douradas… E Beiras xa o agasallara logo do seu xuntoiro co de «abrazou o galeguismo histórico».

    A estratexia pasaba por controlar ao PPdG con certa autonomía de Madrid, pacificar a sociedade galega e, por último, impulsar o dialogo institucional e o entendemento con Xosé Manuel Beiras.

    Nun xantar en Vilalba dixérame que aspiraba a que os do BNG, polo menos se non o querían, que sería moito pedir, que valorasen finalmente o seu traballo por Galiza. Penso que falaba co corazón.

    Manifestacion de Nunca Máis en Madrid o 23 de febreiro de 2003

    Seus próximos mandaban recado aos nacionalistas de que a Fraga, naqueles días do Prestige, o que máis o amolaba eran os berros de “hai que ir morrendo, Manolo hai que ir morrendo”. Seica non podía crer que os galegos o quixesen tan mal. Seguramente tiña unha opinión tan alta de si mesmo que contemplaba ese rexeite dos «seus» galegos como unha traizón.

    Fraga pensaba que o BNG o ía apoiar e, así, tirarlle máis compromisos de investimento ao Goberno central. Así mo dixo, queixoso.

    Até daquela todo semellaba avanzar segundo os desexos do presidente. Pero chegou o Prestige polo mar, como tantas venturas, como tantas desgrazas.

    O Fraga que sempre apoiou a súa carreira política no populismo. O Fraga de Palomares, dos tele-clubs. De Galego coma ti… Das bágoas no Parlamento, da tortilla e empanada…, só tiña que realizar o movemento tantas veces ensaiado nos discursos

    Por que na desfeita do Prestige obrou ao contrario do que fixo sempre? Por que agardou unha semana para visitar as zonas afectadas? Por que non saíu sequera realizando unhas declaracións na TVG? Por que aprazou o habitual Consello da Xunta? Por que a Xunta non montou ningún operativo e só tiña unha xornalista ao teléfono para desviar as chamadas á Delegación do Goberno? Por que na vez de marcharse a Muxía, decidiu tirar cara Aranjuez, levando con el a Xosé Cuíña, amolado? Por que Fraga non foi Fraga?

    “Estiven onde tiña que estar, Deus e Santiago veñen a axudar”, diría Fraga, moi no seu papel tempo despois.

    Fraga non só creu, no primeiro momento, os informes de Madrid que lle indicaban que no mar de Fisterra non pasaba nada, senón que, logo do fallo sobexo, coa moral máis baixa ca Cardeñosa ao errar a porta vacía o gol contra Brasil, permitiu que Madrid non só desprezase a súa posición institucional, senón a súa autorictas dentro do partido.

    A continuación, e xa perdido, comezou a miañar unha axuda para non pasar á historia cuberto co negro chapapote. El, que tivera a posibilidade da gloria nas súas mans poñéndose á fonte dos galegos e das institucións naquela crise, xogou cos reflexos condicionados doutros tempos, se cadra por ocupar un posto cambiado. Fuxiu dos cidadáns.

    Se Fraga se puxese á fronte das reivindicacións populares, tería o apoio dos nacionalistas e dos miles de manifestantes na rúa. Así llo dixen daquelas en privado.

    Non lembrou o sucedido na Guerra do Fletán con Canadá, cando acudiu á grande manifestación no Obradoiro. Ou si?

    Cuíña Crespo comentarame por aqueles días que se Nunca Máis tivese aceptado a plataforma reivindicativa avenzada entre Fraga e Beiras, o PPdG tería estado na manifestación do Obradoiro e nada sería o mesmo.

    O 10 de xaneiro do 2002, preguntábame eu: “que queda do galeguismo que predicaba o PPdG? Podemos falar dunha liña autóctona do partido cando non da a cara en situacións tan graves coma esta?”

    O goberno en liortas, o partido roto, Cuíña cesado, o sucesor no limbo; Madrid facéndose co control e os cidadáns, como nunca sucedera, na rúa a miles berrando Nunca Máis.

    Fraga maldicía a hora na que marchou de caza. Pero, na vez de recompoñer a situación, como lle reclamaban mesmo dentro do partido, decidiu derrancar contra a realidade, moi propio seu, e plantarlles cara aos cidadáns.

    Puido gañar a gloria do recoñecemento no penúltimo envite da roda da fortuna e perdeuno todo: bótalle a culpa aos cidadáns dando pasos atrás na súa propia historia.

    O PPdG, perdeu a «G», e Fraga por perder, tamén perdeu a presidencia da Xunta. Pero Fraga Iribarne non perdera toda a visión política. Tiña razón cando, xa nos primeiros días, afirmou que na Galiza non se estaba a producir só unha catástrofe medioambiental, senón tamén unha catástrofe política.

    E aínda non era capaz de albiscar todo o que podía pasar. A José María Aznar só lle quedaba Galiza fora do control centralizador. A súa teima non só era a «unificación do partido», senón a «centralización do Estado».

    Aznar impón a súa política

    Galiza e Fraga eran un perigo. Fraga, até principios do ano 2002, revolvérase contra as políticas de Aznar e, non só pactaba cos «nacionalistas radicais do BNG», senón que os defendía en Madrid nas reunións da Executiva do PP, afirmando que «están dentro da Constitución».

    Por se fose pouco para Aznar, un home inseguro, Fraga aínda contaba con moitos apoios internos, sobre todo «emocionais», dentro da estrutura do PP, polo que o ollaba como un perigo potencial aos seus designios de «gran Duce». Sabía que xa marchara e tiña reaparecido.

    É neste contexto político no que se produce o desastre do Prestige e a batalla interna dentro do PP.

    José María Aznar quixo demostrar, en primeiro lugar, a incapacidade de Fraga Iribarne para pórse á fonte da crise. Para logralo tiña que evitar por todos os medios o seu protagonismo.

    Foi así como Aznar tomou nas súas mans non só a sucesión de Fraga, senón a configuración do goberno autónomo e, para iso, o primeiro paso foi parar a remodelación anunciada.

    A marcha de Fraga Iribarne a Aranjuez, con Cuíña Crespo, a fin de semana decisiva, situouno xa en inferioridade de partida.

    Porqué Fraga aceptou esa cacería se non podía cazar logo dunha accidente uns días antes ao saltar un regato en Sanabría? Que empresarios estaban tamén nese acto? Que ía procurando Fraga?

    Coméntanme varias fontes próximas ao daquelas presidente, que investimentos para Galiza.

    Mentres tanto, o Goberno central colleu na súas mans as rendas do Prestige, suspendendo, de facto, a autonomía ao asumir as súas competencias en Pesca e Medioambiente, sen necesidade de recorrer ao artigo 155.

    Era a Delegación do Goberno, con Arsenio Fernández de Mesa á cabeza, quen centralizaba todos os operativos e quen comunicaba coa cidadanía. A Xunta desaparecera.

    Todo se precipita coa grande manifestación de Nunca Máis en Compostela do 1 de decembro do 2002. As interrogantes sobre a repercusión da catástrofe, aínda abertas até aquel día, pecháronse coma os milleiros de paraugas ao rematar a manifestación.

    Fraga Iribarne non ten máis remedio que convocar o Consello da Xunta, que viña aprazando para evitar disensión públicas, poucos minutos despois de baleirarse o Obradoiro. O Prestige non era a chapuza das «vacas tolas», levada con escurantismo e sixilo. O gabinete esquebraba cun enfrontamento aberto e navalleiro entre as dúas faccións.

    Por un lado Xosé Antonio Orza, Conselleiro de Economía e López Veiga, responsábel de Pesca. Polo outro Cuíña Crespo, Pérez Varela, Conselleiro de Cultura e Miras Portugal, de Emigración.

    Fraga cala.

    Veiga e Orza acusan a Cuíña de querer levar a cabo unha política paralela que, na práctica, «significa rachar co Goberno central».

    Cuíña contraataca forte e afirma que ante a inoperancia de Madrid «se hai que facelo, faise», denunciando o ninguneo que desde o Goberno central estaban a someter ao Goberno autonómico e ao propio Fraga.

    O sector liderado por Cuíña Crespo presenta un documento con medidas concretas «para paliar a crise e que a Xunta se faga visíbel na catástrofe». Na práctica, é a defensa do autogoberno e o enfrontamento directo con Aznar.

    Fraga négase a asinalo, pero si permite que saian adiante algunhas propostas, como a Comisión de Investigación do Parlamento. Comisión que lle demandara Beiras para seguir co «pacto» e que, como recoñecería o mesmo Fraga co tempo, foi boicoteada desde Madrid ao impedir que comparecesen os cargos institucionais relacionados co Goberno central.

    Fraga, para contentar ao sector autónomo, crea un Gabinete de Crise, con Cuíña Crespo, Corina Porro e Pérez Varela para «dotar de medios aos voluntarios e que a imaxe da Xunta non apareza ligada a Madrid». Das competencias reais, que demandaba un sector do Goberno, nada.

    En Madrid tamén manobraban. Aznar chama a Fraga para quedar a comer e consegue un pacto polo que Fraga se  «deixaría aconsellar» tanto na remodelación do Goberno como no nomeamento do sucesor. Como contrapartida, ofrécelle investir cinco mil millóns en cinco anos, o denominado logo, Plan Galicia, para que Fraga non perda as eleccións, que, daquelas, xa se convertera na súa máxima obsesión.

    Pola contra, négase a que Fraga apareza nunha rolda de prensa xunto con Cuíña, Del Alamo, conselleiro de Medioambiente e Corina Porro, de Asuntos Sociais.

    Ao mesmo tempo, reclaman a presenza de Xesús Palmou, secretario xeral do PPdG en Madrid. Alí recíbeo toda a cúpula do partido: Javier Arenas, Mariano Raxoi, Rodrigo Rato e Mayor Oreja.

    Era unha medida de forza para demostrarlle ao PPdG que non tiñan apoios en Madrid, que a dirección do PP estaba totalmente unificada, que Fraga non estaba capacitado para liderar nada e que unicamente se Madrid se facía con control do partido na Galiza «se poderá superar a crise do Prestige».

    Para deixar claro que non estaban dispostos a contar con Fraga nin coa Xunta para enfrontar o problema do Prestige, nomean a Rodolfo Martín Villa como delegado, para apoiar a Mariano Raxoi, que é mandado de virrei a Galiza.

    A defenestración de Cuíña

    As cousas estaban claras. As cartas sobre da mesa.

    O día 7 de xaneiro, no Comité executivo do PP, José María Aznar afirma: «non quero a ninguén escondido detrás das pedras. Se vexo a alguén, irei sacalo eu mesmo». Referíase, sen citalo, a Xosé Cuiña.

    Na Galiza, López Veiga era a punta de lanza dos ataques do centralismo. El si acusaba directamente a Cuíña e a outros compañeiros do Goberno de «acocharse para non saír manchados do chapapote».

    O enfrontamento viña desde os primeiros días da catástrofe. López Veiga acusaba a Cuíña de non ter «dado a cara polo Goberno central». Cuíña a López Veiga de non poñer os medios necesarios para deter a contaminación nos primeiros días, ademais de ter unha estratexia de comunicación errada ao negar a dimensión da catástrofe. O conselleiro de Pesca déixase ver en todo momento ao carón de Mariano Raxoi nos seus paseos por Galiza, para que non exista dúbida de con quen está.

    O mundo ao revés. Asumiran todas as competencias desde Madrid e, ao mesmo tempo, acusaban á Xunta de non facer nada.

    Na campaña recentralizadora tamén participaron algúns empresarios. Fanlle chegar mensaxes a Fraga dicíndolle que «Cuíña non pode ser vicepresidente, pois non ten estudos». O bo é que, a maioría deles aínda teñen menos. Tamén circulaban «informes» sobre as empresas da familia Cuíña, que o conselleiro tiña que ir desmontando ante Fraga.

    O 16 de xaneiro, a primeira hora, Fraga recibe unha chamada de José María Aznar pedíndolle que cese a Xosé Cuíña. Fraga négase.

    Unha hora despois, reúnese o Consello da Xunta. Á mesma hora, a cadea SER difunde a nova de que as empresas familiares de Cuíña venderan material para limpar a costa por valor de 42.000 de euros. A información deixáralla un descoñecido na redacción de Madrid. Unha persoa ligada ao PP que xa realizara «traballos» semellantes en anteriores ocasións.

    Xosé Cuíña pásalle unha nota a Fraga negando calquera ilegalidade. O tempo daríalle a razón. Pero o mal xa estaba feito, malia a que no Consello non se trata o asunto.

    Fraga marcha xantar con Xesús Palmou ao restaurante Vilas. Tamén está Mariano Raxoi para reclamarlle que cese a Xosé Cuíña. Romay Beccaría agarda no Hostal.

    Rematado o xantar, o presidente chama ao Conselleiro de Infraestruturas ao seu despacho. Cuíña non agardaba que Fraga lle dixese: 2ou me presenta a súa dimisión ou césoo”. E menos aínda que o xustifique cunha frase lapidaria: «esta é a gota que reborda o vaso». Son as palabras que máis mal lle sentan ao conselleiro. Escóitanse berros e acusacións de traizón.

    Unha hora despois, Fraga tiña sobre a súa mesa unha carta de denuncia manuscrita. A crise do Prestige cobrábase a única vítima política.

    Xa á noite, Xosé Cuíña reúne aos seus máis achegados na súa casa de Filgueira en Lalín. Dilles que alguén lle deu unha navallada. Baltar afirma que é preciso facerlle fronte á conspiración. Deciden que os parlamentarios de Ourense se pechen en Compostela.

    Xesús Palmou, secretario xeral do PPdG, aparece como o home forte, un vicepresidente non nominal, coordinador do Goberno e substituto de Fraga na súa ausencia. O cambote, ex policía, ex amigo de Cuíña, non aspiraba a tanto. Pero Madrid decidía.

    As presións do sector autóctono aumentaran, pero as de Madrid tamén. Fraga daba marcha atrás. A maioría dos medios, incluídos os de Madrid, gaban a decisión de Fraga afirmando que «comeza a modernización do PP, acabouse o caciquismo».

    O 2 de xaneiro Fraga chamara a Cuíña Crespo para comunicarlle que o nomearía vicepresidente e Conselleiro de Medioambiente, encargado de xestionar todo o relacionado co Prestige. Sería tamén o encargado de executar a maioría dos orzamentos da Xunta os tres próximos anos. Orzamentos que deixaría comprometidos.

    Fraga tamén informa a Xosé L. Baltar do próximo nomeamento de Cuíña, que, andado o tempo, pon ao bispo de Ourense como testemuña da conversa co presidente.

    O mesmo Xoan Carlos de Borbón, se refire a Cuíña Crespo nas cacerías que comparten, como O Sucesor. Así o fixo tamén comendo unha caldeirada de polbo nas illas Ons.

    Fraga prometéralle a Isolina Crespo, nai de Cuíña, ante o corpo presente do seu home, o Muiñeiro, que «o Xosé será o meu sucesor». Por iso non só Cuíña Crespo non agarda aquel día o cesamento, senón que é capaz de dicirlle aos seus: «agora comeza o mellor».

    Cuíña non debe de darse conta como as gasta Aznar ou calibra mal as súas forzas. Non asiste á convención que o PP realiza en Compostela o 26 de xaneiro, coa presenza de todo Madrid. Tampouco semella que o botasen en falta, pois o outrora todopoderoso conselleiro, desaparecerá de todos os vídeos do partido ofrecidos durante a inauguración.

    Aquel día Aznar, que até o día anterior non aparecera por Galiza e estaba escabullado polos apupos e asubíos, bramou desde a súa xenreira prepotente: «acabouse, con dous meses está ben», pedíndolle aos militantes que saísen á rúa e se enfrontasen directamente aos que protestaban.

    Dous meses e dous días despois do afundimento do Prestige, tamén encallaba o PPdG. Cuíña Crespo quedaba abeirado na organización e, chegaba Núñez Feixóo, carteiro de Madrid, para ocupar o seu lugar.

    Un dirixente do PP  dicíame comendo en Cacheiras unha semana despois: «Alfonsiño, estes que veñen agora é para terlles medo. Son amorais. Galiza impórtalles un carallo e outro tanto a xente do partido. Van ao seu nada máis».

    Cuíña aínda teimaba que, logo das municipais, recuperaría o control do PpdG. Mentres tanto, Fraga Iribarne, na convención do PP en Madrid, preséntase como a grande vítima do Prestige. Entre loas e aplausos pídenlles que «recen para que Deus non me deixe sufrir unha derrota electoral».

    A dirección do PP decide «amparar a Fraga». Non o facía ata daquelas? Só lles pedira axuda para «poderme retirar dignamente».

    O presidente galego pensaba que unicamente con diñeiro sería capaz de volver a gañar unhas eleccións. José María Aznar ofrecéerallo no Plan Galicia. Fraga equivocarase unha vez máis. Non coñecía ao pobo galego tan ben como pensaba.

    Traizoara aos seus e traizoárase a si mesmo, pero non por sentido de Estado. Claudicara ante Madrid para volver gañar as eleccións. Aínda que o 27 de febreiro bramara: «eu son o referente da autonomía de Galicia. Por iso viñen aquí e por iso mataría». Como Belén Esteban, pero no Parlamento.

    En setembro do 2002, o PP celebra a súa festa galega. Non tivo nada que ver coas que puxera en marcha 10 anos antes Xosé Cuíña no Monte do Faro. José María Aznar releva totalmente a Fraga no protagonismo e case non se refire a Galiza na súa intervención. Se alguén quería saber o que pasara no PP galego, alí tiña a resposta plástica e concreta.  

  • O poder político de Juan Carlos I, un rei que gobernou

    O poder político de Juan Carlos I, un rei que gobernou

    Sandrine Morel, correspondente de Le Monde en España desde o ano 2010, non cre que a monarquía española sexa unha institución interesante informativamente en si mesma. «Non ten poder, afirma», coincidindo con outros correspondentes estranxeiros, que así se xustifican no libro «La armadura del Rey» (Roca Editorial, 2021), que pasaran tantos anos, eles tamén, sen publicar nada da vida e obra do monarca emérito.

    «Agora semella que existe barra libre para falar de Juan Carlos de Borbón, que é o malo malísimo ao que ninguén puido parar mentres que os seus protectores (xornalistas, empresarios, políticos) son boísimas persoas que só querían o mellor para España», sostén a xornalista Ana Romero.

    Pero realmente estase a contar agora todo o que saben os xornalistas e analistas do papel do emérito rei de España?

    A totalidade das críticas fan que ollemos para o seu papel de «comisionista» ou defraudador de Facenda, pasando por mullereiro ou amasador dunha fortuna considerábel. O de bon vivant xa se le supoñía.

    Este erro é no que caen tamén Ana Pardo de Vera, Albert Calatrava e Eider Hurtado, autores de «La armadura del Rey». Centran esta crónica xornalística, na que esquecen mesmo casos sobranceiros e profesionais que si se xogaron máis que o cárcere, nos delitos económicos do monarca, esquecendo a súa faceta política.

    É, precisamente, esa cara política a que verdadeiramente manca á Monarquía, porque os negocios reais non só poden ser asumidos, máis ou menos por unha grande maioría da cidadanía, senón que, mesmo, son paralelo aos  doutras monarquías.

    Mesmo moitos ven cos bos ollos a súa intermediación para que as “»nosas empresas» fagan negocios no estranxeiro e, porque non, aceite agasallos.

    O poder político do Juan Carlos I

    Hai algo que non concorda nos relatos oficiais, paraoficiais e, mesmo, críticos coa Monarquía.

    Se Juan Carlos de Borbón foi o «artífice» da Transición, o que logrou «levar a España á democracia”, o que se enfrontou a quen houbo que enfrontarse para seguir a folla de ruta que el se tiña marcado, debía de ter un poder político importante.

    Gábase e ponse como o segundo grande activo, cando non o primeiro, que foi o que «parou o golpe de Estado».

    Así tentan explicar como todos os que non eran monárquicos, desde os dirixentes do PSOE a moitos do PCE, comezando por Santiago Carrillo, se fixeron juancarlistas sen deixar de ser republicanos.

    A maioría facíao falando do «seu poder magnético, a súa campechanía». E nese relato coinciden políticos, xornalistas e empresarios.

    «Si, podías estar con el moi ben un anaco, pero logo che deixaba claro que el era o Rei, quen era o que mandaba e a información que atesouraba”.

    Porque o grande poder de Juan Carlos I, foi, sen dúbida, a información que manexaba, de todos os políticos, mesmo dos máis insignificantes, e tamén de empresarios e xornalistas. E usou esa información e os seus contactos para facer política.

    Porque o Juán Carlos I fixo sempre política, máis alá do papel que lle outorga a Constitución, e moveu fíos dentro e fora de España para defender os seus intereses tanto ideolóxicos como persoais.

    Juan Carlos I, Rei do Reino de España, estivo saltándose a Constitución desde que foi aprobada sen que ninguén dixese nada.

    Reunión de líderes ds partidos para asinar os Pactos da Moncloa.

    A dimisión de Adolfo Suárez

    Foi o Rei quen lle puxo a proa a Adolfo Suárez como presidente, cando foi máis alá nas reformas políticas do que el tiña pactado, conseguindo a súa dimisión.

    Son moitos os libros de memorias os que contan o mal que lles falaba a uns e outros do daquela presidente. Os que relatan como conspiraba as súas costas para botalo.

    Pero, moi poucos, ou ningún que eu lera, poñen a Juan Carlos de Borbón, e aos seus amigos, como un dos responsábeis da voadura de UCD, e das súas revoltas internas.

    Foi o emérito quen alentou un «goberno de concentración», no que estiveran os militares e os distintos partidos políticos, AP, UCD, PSOE e PCE, cos militares e os seus grandes amigos políticos comandándoo.

    Non imos entrar en como acabou a odisea do 23-F.  Xa hai moita literatura publicada e, cada quen, terá xa o seu propio relato. Mais o que propoñía o xeneral Afonso Armada foi o mesmo que o rei Juan Carlos comentaba con todos os interlocutores que quixeran escoitalo. Aparece en ducias de libros memorias.

    Como se cita tamén, por exemplo no de José Bono, ex presidente do Congreso, de que Juan Carlos I non só seguía as sesións do Parlamento, chamando ao presidente, pero tamén a líderes políticos, para dar a súa opinión e, mesmo, para facer variar as posturas xa tomadas. Esta «intromisión» incluía as reunións da Mesa do Parlamento e, tamén, as sesións a porta pechada.

    Juan Carlos pedíalles aos presidentes do Goberno non só que colocaran a este ou aquel cargo, sobre todo os directores do CNI (os servizos secretos) ou altos dignitarios da xudicatura.

    E non só había que escoitalo, senón facerlle caso. De non ser así, collía uns tremendos enfurruñes e, mesmo, movía os seus fíos para logralo.

    Non, non se andaba, tan patán el, polas pólas.

    Lembren como conseguiu que o Comité Central do PCE asumise a bandeira monárquica e a propia institucións. Cóntoo no meu libro «O Piloto, o último guerrilleiro». Chamou a Santiago Carrillo mentres se celebraba a reunión e ameazounos. Ou iso foi o que lle contou o Secretario Xeral do partido aos seus camaradas.

    Forza ou autorictas?

    En que baseaba a súa forza de imposición política o rei Juan Carlos I? Algúns poden pensar que na autorictas do seu cargo. Outros, moitos, xustificándose, afirman que se ganaba á xente, aínda á máis distante as súas ideas, como fixo con Carrillo e, sobre todo con Felipe González e Pérez Rubalcaba, os seus grandes valedores.

    Mais non. O grande poder de Juan Carlos de Borbón víñalle da grande información que posuía e que sabiamente administraba. Sabía mellor ca ninguén como fora o pacto da Transición e non só o xeito no que se organizaran todos os partidos políticos do sistema, senón os puntos febles de cada dirixente político. Sabía tamén como facer chegar o que el sabía e o que podía pasar.

    Era quen, por exemplo, de levantar o telefono e falar con Ceaucescu, o presidente de Rumanía, para ter toda a información precisa sobre o PCE e os seus lideres e porlla sobre da mesa a Santiago Carrillo, por exemplo.

    Ou «insinuarlle» a Felipe González como fóra a súa chegada ao poder, coa aquiescencia non só da CIA americana, da fundación Adenauer e dos alemáns, senón coa complicidade de Carrero Blanco.

    Memorias de Assodallah Alam, principal confidente política do iranñi Rezah Palevi

    Maia o seu papel non quedou aí durante a Transición. Foi el o que axuda a montar e a gañar eleccións aos partidos políticos que logo ían apoialo. Como exemplo, temos a carta que lle dirixe o 22 de xuño de 1977, logo das primeiras eleccións, ao sha de Persia, Reza Pahlevi, na que lle pide 10 millóns de dólares para apoiar a UCD:

    «…A dereita asistida pola Banca de España; o socialismo por Willy Brandt,  Venezuela e outros países europeos; os comunistas polos seus medios habituais…”. Mentres que UCD é “unha organización apenas formada, financiada por préstamos a curto prazo de certos particulares…”. A carta foi publicada nun libro de memorias escrito pola man dereita do sha,  Asodallah Alam.

    Un membro daquela dirección de UCD dime que, no que coñece, “non vimos un dólar deses cartos”, que Juan Carlos dá por recibidos na carta de agradecemento.

    Tanto ten. Quen pode afirmar que non houbo outras intermediacións semellantes? E se Juan Carlos non recadara só para el?

    O nacemento dos GAL

    Se o emérito utilizaba os servizos secretos, e non só españois, para ter a maior información, o CESID tamén tiña o tiña vixiado e trataba de controlalo para que non se pasase da raia. Para facerlle fronte ´ información non hai arma como a contrainformación.

    E cando o Borbón premía cunha das súas teimas, ben fose para favorecer a algúns dos seus amigos, ou para realizar algunha intermediación sobre a que logo tiña que pronunciarse o Goberno, había que ter información para contrarrestalo na súas esixencias. Así funcionaban as reaccións, sobre todo con José María Aznar, con quen non se levaba.

    Mis, se cadra, o episodio máis sórdido, o que mostra as claras a súa inxerencia política, foi o nacemento dos GAL. Os servizos secretos gravaron as conversas do monarca. No 1991 Juan Alberto Perote sacou do CESID, polo menos, sete gravacións nas que Xoán Carlos conversaba con ministros como José Barrionuevo, ou co seu amigo  de mocidade Zourab Tchokotua, segundo publicou El País no 1995.

    Tamén publicou que algunhas desas gravacións dos servizos de intelixencia foron filtradas ou vendidas á prensa.

    Podo afirmar que algúns destas cintas, concretamente a do GAL, estaban nun servidor ao que tiñamos aceso un “pool” de 13 xornalistas de distintos medios, que rexentaba o xornalista galego de Egin Pepe Rei, desde os tempos nos que traballaba en Interviu.

    No 1995 o xuíz Carlos Bueren, mandou deter a Pepe Rey e requisar todo o material informático de Egin, acusando ao xornalista galego de realizar investigacións que logo coincidían cos atentados de ETA.

    Pepe Rei, sería absolto, mais toda esa grande información que contiñan os ordenadores desapareceu.

    Entre ela un traballo sobre as relacións de Juan Carlos I co ministro Abel Matutes, e as súas presións para mantelo no posto malia aos escándalos por tráfico de drogas, que nunca foi publicado.

    Pero, como hoxe non temos acceso a esas cintas sobre os GAL, tomemos as verbas da xornalista Pilar Urbano, que ten varios libros publicados sobre a Casa Real Española:

    «Nestas conversas, que puiden confirmar con fontes suficientemente acreditadas coma para poder publicar algo tan importante, quedaba clara a acción de Felipe González, Narcís Serra e Emilio Alonso Manglano sobre os GAL, pero tamén que o Rei dá o impulso. O impulso foi soberano, e como implicaba ao Rei, eses once folios foron censurados pola editorial».

  • Os porteiros, poetas do fútbol

    Os porteiros, poetas do fútbol

    Eu soño que son porteiro. Non soño que gaño partidos, que acado títulos, nin sequera que paro un penalti decisivo. Soño que voo para atrapar un balón. Que ando polo aire na procura dese coiro que quere bicar as redes… e non o deixo. Unha e outra vez non o deixo. Non vexo nada máis que o balón e eu voando. Somos o balón e máis eu. Semella que non hai ninguén máis no campo. Nin compañeiros que me defendan, nin contrarios que me ataquen.

    Algunhas veces nin sequera hai partido. Estou unicamente adestrando e atallo un balón, e outro, e outro, caio, levántome bulindo e tírome para o lado contrario polo que ven outro balón acelerado, e cando quere cruzar a raia xa está alí a miña man. E caio, e levántome e o balón non dá entrado. 

    Somos o balón e máis eu nunha batalla. Pero o balón non é meu inimigo, senón o meu aliado, compañeiro de felicidade. Sen un balón que se quere colar nas mallas un porteiro non é ninguén, non é nada.

    Os outros futbolistas poden xogar sen balón. O porteiro non.

    Porque «o porteiro non é un futbolista, é un especialista da portería», como sentenciou máis dunha vez David Vidal, a antítese de Arsenio Iglesias na filosofía futbolística galega.

    Na mesma definición do fútbol defínese ao porteiro coma un ente singular:  «… un equipo composto por dez xogadores e un porteiro”.

    O porteiro non é un xogador, nunca se lle dá ese nome, pois leva sempre todas as de perder.  Afánase en evitar os goles cando a esencia mesma dese deporte é, precisamente, o gol.

    No gol non hai outra oportunidade para o porteiro, os xogadores si a teñen. Non se contan os seus fallos no marcador. Só aparecen os goles!

    Os dianteiros son egoístas.  Cando eles marcan párase o partido e todos os abrazan. Comparten a felicidade aínda que a gloria non é súa. O seu nome aparece no marcador, nas televisións escintilando e nas estatísticas.

    Cando o porteiro realiza unha grande parada, evita un gol,  nada se detén, o xogo segue e o seu nome non importa: é o porteiro.

    Os defensas centrais son respectados e queridos. Son case sempre os que mandan. O porteiro é, en certo xeito, un ente singular, un tipo raro.

    Porteiro! Porteiro? Porteiro…

    Só os artistas entenden os porteiros.

    Sepp Maier e Dino Zoff, míticos porteiros das seleccións alemá e italiana.

    Os porteiros na historia

    «Por que levan o número 1 do equipo ás costas? Non é porque sexa o xogador máis importante do equipo. Eles son os que pagan os erros. O gol sempre é culpa do porteiro, aínda que non sexa», escribiu Eduardo Galeano.

    A primeira regulación da figura do porteiro de fútbol aparece en 1602 no hurling cornuallés. Até 1912 o porteiro podía xogar coas mans até medio do campo.

    Amadeo Carriozo foi o primeiro porteiro en levar luvas, o primeiro en abandoar a área e en utilizar os saques para comezar os contragolpes.

    Hai porteiros excéntricos, case sempre, todos, rebeldes. Pero un porteiro sempre é un rebelde con causa.

    René Higuita, o pechacancelas colombiano, que encarna como poucos a figura da excentricidade, dicía que el o que pretendía era «convencer ao fútbol de que o porteiro é un amigo» Imposíbel! O deus do fútbol é o gol e o porteiro é o seu máximo herexe.

    «O traballo de porteiro é coma o dun mártir, un saco de area ou un penitente, por iso está rodeado por un singular halo de glamour», deixou escrito para a posterioridade Vladimir Nabokov.

    Aínda que hai moita cativeza que pasa pola portería, por ser moi pequenas ou moi malas xogando e ter que facer o que lles mandan (se es malo, moi malo é non te necesitan para xogar póñente de adestrador) só quedan de porteiro de por vida as que son valentes.

    «O traballo de porteiro é coma o dun mártir, un saco de area ou un penitente, por iso está rodeado por un singular halo de glamour», deixou escrito para a posterioridade Vladimir Nabokov.

    Se es valente xa podes ser porteiro? 

    Non só compre valentía, tamén hai que ser utópico, crer firmemente na posibilidade de mudar as regras trazadas e teimar en conseguilo.

    «Se todo o tempo/ Pensa/ e sempre só no partido. Mentres os demais van dun lado para outro/ el debe agardar/ e a súa reacción é crucial», literalizou a súa figura Almudena Grandes.

    O posto de porteiro, intransferíbel, acumula elementos significativos da condición humana: a debilidade do ser fronte á abrupta irrupción da historia. 

    Que pasará? É a pregunta que se fan os seareiros a cada balón que vai cara a portería. A ignorancia do futuro fronte á que estamos obrigados a actuar. O marco da portería que soborda moito a estrutura do ser humano e a súa capacidade de defensa.  A curta distancia fronte ao ataque inminente. A instantánea decisión con pouca información á man. A ollada dos outros, que son miles… E o impulso salvador fronte á nefasta posibilidade de negación.

    «Os que coñeceron a tempestade, estóxanse na calma», di o vello proverbio Panshir.

    «Aprendín que a pelota nunca vén por onde agarda un que veña. Iso axudoume moito na vida, sobre todo nas grandes cidades, onde a xente non discorre o que se di dereita», reflexionou Albert Camus, porteiro até que a asma lle sacou os folgos. O que deixou medio escrito «O primeiro home», no asento de atrás do seu automóbil antes de escacharrarse contra unha árbore.

    Pero o porteiro é o primeiro ou o último home?

    «Os porteiros nunca se parecen aos xogadores de campo.  A súa elegancia no vestir e a nobreza no trato son circunstancias adversas», afirma o porteiro Andoni Zubizarreta.

    O porteiro é un individuo, non é masa, nin sequera un conxunto.

    Non entende aos porteiros

    A maioría dos espectadores só ollan para o balón e pérdense unha coreografía, vinte mil veces ensaiada, na que o porteiro danza e se move aos impulsos que lle transmite un afastado balón que anda a patadas, o pobre, por todo o campo. Os xogadores son inimigos do balón. O porteiro non, é o seu aliado.

    «Os movementos físicos son imaxes do ascenso espiritual. O balón o símbolo da divindade, da perfección metafísica.

    «O dispositivo de xogo recrea o principio da oportunidade, a intervención da deusa fortuna e a volta a un novo inicio. Na pelota coinciden os principios antolóxicos divinos: o caos e a orde; razón e loucura: beleza e fealdade, o descanso e o exercicio», escribiu o cardeal, teólogo e filósofo Nicolás de Siracusa no 1463. Aínda que o seu pensamento non era tan novo como pode semellar pois tanto os celtas coma os xaponeses e diversas tribos americanas, relacionaban o balón co deus sol, facendo do xogo do proto-fútbol unha ofrendq aos seus deuses.

    E que significa a portería nesta cosmovisión?

    A portería é a metáfora da vida. O grande burato cósmico gobernado por un deus que é o porteiro.

    Que son un alienado por sentir o fútbol?

    Que conteste por min Edgar Morin:  «non vexo o fútbol como un xeito de alienación, síntoo máis ben coma unha poesía colectiva».

    E os porteiros somos os poetas do fútbol!

    Nunha foto do autor de porteiro.

    A droga dunha parada

    Non hai droga que se poida comparar cunha parada desas grandes que, a maioría das veces, unicamente o porteiro sabe realmente cal é.

    Cada parada é diferente, cada partido é diferente, cada momento é único. Son sensacións físicas, pero tamén anímicas.

    As paradas dos adestramentos non teñen nada que ver coas dos partidos.

    As realizadas nun campo cheo non se semellan ás que podes facer nun case baleiro.

    As que atallas a un equipo tampouco teñen moito que ver coas que consegues facerlle a outro.

    A marcha do resultados tamén ten moito que ver cos percepcións.

    Na mesma definición do fútbol defínese ao porteiro coma un ente singular:  «… un equipo composto por dez xogadores e un porteiro”.

    Están esas paradas concatenadas cando hai un rexeitamento e outro, e outro… e ti, sen saber como, estás sempre diante do balón co teu corpo… E sentes esa sensación de que se día ninguén é capaz de marcarche un gol.

    Está esa parada, cando, vendido, saes aos pés e o balón rebota no teu corpo… Sentes como se algo marchase e te quedases en paz suprema contigo mesmo.

    Están os despexos, coma se soltases gases ou a xenreira acumulada. Aterras con placidez.

    Que fácil, que difícil é o fútbol para un porteiro!.

    Que non che metan un gol… Só iso… aí está pechado todo ese mundo que leva o porteiro no seu interior, sentindo mesmo esa angustia que produce a creación, pero coma un lóstrego.

    Peter Handke, autor de “O medo do porteiro ante o penalty”

    O penalti

    Pero o penalti é, en si mesmo, un dos escasos momentos de gloria que ten un porteiro, posto que conta con moitos menos seareiros que os goleadores pero, tamén, moito máis fieis. Deses aos que lles mandas por Facebook as túas novas persoais.

    O penalti é ese momento soñado, vivido e revivido centos de veces como momento único, sublime, intenso, inmenso que só un porteiro entende, aínda que non sexa quen de explicalo ao xeito.

    «O medo do porteiro ante o penalti». Vaia imbecilidade!

    De verdade é que un bo título o de Peter Hundke. Un bo título parq unha novela, como pode ser A insoportábel levedade do ser, Nos brazas dunha muller madura ou Aa Esmorga.

    Pero eu sempre odiei os títulos que non se axeitan a realidade do que se escrebe logo.

    O escritor austríaco titulaba ben. Handke era un mestre sen dúbida. Moitos mercaron o seu libro unicamente polo título.

    A maioría das persoas sóalles o título pero nunca leron o libro.

    Nel non aparece para nada un porteiro de fútbol, senón un home insignificante que non pensa nin actúa coma un porteiro. Máis ben que pensa, pero que non actúa, que ve pasar as cousas, a súa vida coma unha película da que é simple espectador.  As cousas pasan porque pasan e el está alí por que lle cadra, sen facer nada por evitalo.

    Será a metáfora da incomunicación e o sen sentido dunha existencia. Pero o protagonista, Bloch, recorda a súa vida con total distanciamento e falto de emoción. O alcumado como porteiro vive sen implicarse nos feitos, que lle esvaran como se estivese cuberto cunha capa de chapapote do Prestige.  Semella Mariano Raxoi cando a catástrofe.

    O Bloch non foi porteiro nin nada semellante a un porteiro. Sabemos que Bloch foi porteiro porque o di o autor tres ou catro veces. Un porteiro é unha persoa singular, utópica, con ideas máis ou menos trasleadas, pero fora do común, se un quere facer referencia a tópicos algo certos.

    Nada que ver co Bloch, o protagonista do romance nin con Peter Handke, o seu autor.

    Nada que ver ambos co escritor e anarquista padronés Nicasio Pajares, que, segundo lle contara a Borobó, fora porteiro do River Plate bonaerense e logo se dedicou a vender alcol ilegal, beberaxes e apócemas por toda Arxentina, chegando a fundar en Rosario o diario ácrata El Despertador Hispano.

    Froito das súas andanzas escribiría La indiada, la negrada y la gingrada des las repúblicas de la Plata.

    Instalado en Madrid, cando a policía de Franco o foi buscar, ao abrir a porta do dormitorio, quedaron estupefactos: estaba esquelético, cego e non controlaba as súas funcións fisiolóxicas, pero naquela especie de cubil tiña un balón ao que abrazaba. Desculparanse e marcharon.

    Nicasio Pajares si que era un porteiro. Levara a vida dun porteiro, escribindo con humor de porteiro, dominando sobre todo o insulto, e morrendo só coma un porteiro… Pero parando o último penalti da súa vida. 

    Moitos consideran que o penalti é como fusilar a un porteiro. Nicasio Pajares non foi fusilado porque tiña parado moitos penaltis.

    Eu sigo aínda a ser porteiro. Un porteiro de fútbol. Porque un porteiro éo toda a vida. Nunca claudica nin abandona, aínda que non xogue xa partidos na realidade e só realice paradas en soños.

    Pero como se desfruta parando, voando, voando… soñando!

  • O que non se conta do golpe do 23 de febreiro de 1981

    O que non se conta do golpe do 23 de febreiro de 1981

    O golpe de Estado do 23-F, do que se fan agora 40 anos, foi un fito nun proceso que procuraba pórlle o ramo a unha Transición que non daba rematado ao xeito.

    Juan Carlos de Borbón deixou claro aquela mesma semana nunhas declaracións que «non hai nada que depurar» e cargou contra aqueles que «non saben manterse inactivos» e os que «realizan demandas irritantes». Estes eran, por suposto, aqueles que non asinaran os Pactos da Moncloa, que, segundo o daquelas Ministro da Presidencia, Xosé Manuel Otero Novas, foron «un substituto do Goberno de concentración nacional».

    Non había nada que investigar e non se investigou. E aos militares rebeldes nin sequera se lles aplicou o Código Militar que podía sancionar a calquera soldado por levar a gorra mal posta ou as botas mal lustradas.

    Como explica moi ben o xeneral Peñaranda, responsábel do sector político do SECED (nome, naquela altura, dos servizos secretos) a entrada dos gardas civís con coronel Tejero á fronte no Congreso foi unha das múltiples operacións propostas para encarreirar o proceso de Transición.

    A trama civil, nunca investigada, era moito máis contundente nas súas iniciativas. Tanto Luis María Ansón, daquela presidente da axencia de noticias EFE, como Pedro J. Ramírez, en Diario 16, tiñan solucións moito máis traumáticas. Segundo un informe do SECED, Ramírez tería chegado a propor «bombardear o Congreso dos Deputados con avións militares».

    E logo do 23-F as declaracións dos asinantes dos Pactos da Moncloa e as manifestacións de rexeitamento, non ían tanto dirixidas contra os militares e contra aqueles golpistas ou contra os que os toleraban ou protexían, senón a «impor» a Constitución, atacando a todo «disidente» ou «discrepante» comezando polos nacionalistas.

    A represión en Galiza

    Esa zuna contra os nacionalistas e os sindicatos que non apoiaran os Pactos da Moncloa, viña propiciando  con anterioridade unha vaga de represión, de regresión, que acadaba a todos os sectores da sociedade galega, desde os políticos, aos sindicais pero tamén culturais ou lingüísticos.

    Naquela semana do 23-F, estaba a preparar para A Nosa Terra unha grande reportaxe sobre a represión en Galiza, que sería publicado en dúas entregas nas semanas seguintes. Nesas reportaxes denunciábanse as continuas multas a sindicalistas e políticos nacionalistas, os 16 nacionalistas detidos nas cadeas, os despedimentos por cuestións sindicais ou os expedientes a mestres e mestras por usar o galego nas aulas (Dices-Rois e A Estrada)…

    Antes do 23-F xa estaban a argallar unha Lei da Defensa da Constitución, emanada dos Pactos da Moncloa,

    Antes do 23-F xa estaban a argallar unha Lei da Defensa da Constitución, emanada dos Pactos da Moncloa, aínda que non aparecese nos textos si abrolla nos borradores dalgún ministerio. Ese proxecto de Lei foi aprobado o 22 de decembro no Congreso.

    Eran os mesmos enunciados que os que aprobaron logo do 23-F polo procedemento de urxencia: a Lei de Defensa da Constitución, a de Harmonización do Proceso Autonómico (LOHAPA) e a da Proteción da Seguridade Cidadá, a de «patada na porta» do socialista Corcuera.

    No proxecto aprobado xa en decembro, o enunciado «nación» só se lle pode aplicar a España, a bandeira española debe pendurar en todos os actos e en todos os edificios e o idioma español é o único que se pode usar para dirixirse a todos os estamentos estatais ou a outros «rexionais».

    Esas normas, impostas logo do 23-F, tiñan tanto consenso que Santiago Carrillo, no seu máis puro estatalismo, cualificou as bandeiras autonómicas como «banderolas».

    A manifestación do 27 de febreiro

    O 27 de febreiro de 1981 celebráronse en todas as cidades do estado manifestacións polos sucesos do 23-F. En Galiza tiveron lugar tamén en todas as grandes urbes, cunha particularidade: producíronse dúas convocatorias. Nunha estaban AP, UCD, PCG, CC.OO e UGT. Esquerda Galega e USO uniríanselles en algunhas cidades. O seu lema era «Pola liberdade, a democracia e a Constitución». Outra manifestación estaba convocada pola AN-PG, UPG, PSG, MCG, LCR e máis a INTG e CSG. O seu lema foi «Polas liberdades democráticas e populares».

    Como se puido comprobar polos lemas, os propósitos eran claros. Os asinantes dos Pactos da Moncloa querían aproveitar o 23-F para defender a Constitución e as medidas tomadas con anterioridade, cunha grande contestación social por parte dalgúns sectores, que aínda non asumían uns pactos agachados aos que non foran sequera convocados. Os sindicatos estatais asinaran, en troques de 4 mil millóns de pesetas, que renunciaban a convocar folgas xerais.

    Despois do 23-F,  os sectores á esquerda do PCE non só aceptaban aqueles pactos, senón que os toleraban coa chantaxe que impuxeron desde os poderes fácticos, pero coa aquiescencia das forzas constitucionalistas. A maioría destas organizacións desintegráronse ou esluíronse.

    Felipe González e Santiago Carrillo, mentres Fraga pedía no Congreso decretar o estado de excepción en Euskadi e Blas Piñar chamaba a outro levantamento militar desde Murcia, non tiñan reparo en mostrar a súa «comprensión ante a posíbel ilegalización de determinados partidos políticos para defender a democracia». Eses partidos non era o de Blas Piñar, senón os nacionalistas.

    Ataques ao nacionalismo

    Se a manifestación do 27 de febreiro foi usada para atacar o nacionalismo, non tardaron en pórse en marcha unha serie de resortes e campañas para desprestixialo.

    En La Voz de Galicia os ataques continuos de Luís Caparrós (columnista e voceiro de Fenosa) e de Augusto Assía (xornalista e daquela un dos propietarios do rotativo), deixaron paso a un colectivo, denominado Ultreya,  que viña ser a expresión pública da lóxia clandestina C-2, no que estaban desde membros do PCG, da executiva do PSOE, aos poderes económicos da cidade.

    Desde este colectivo os ataques ao nacionalismo non só eran continuos, senón tan desaforados que os alcumaban unha e outra vez de «fascistas», cualificativo que non utilizaban contra os golpistas nin os seus apoios. Xustificaban a proibición de manifestacións, a represión contra sindicalistas e políticos ou as sancións ás mestras por dar clases en galego.

    A campaña (do colectivo Ultreya) contra Domingos Merino, (PSG), logrou desbancalo como alcalde de A Coruña, comezando unha nova etapa na cidade,

    A súa campaña contra Domingos Merino, (PSG), logrou desbancalo como alcalde de A Coruña, comezando unha nova etapa na cidade, durante a que moitos destes poderes se fixeron multimillonarios e os amanuenses tiraron grandes beneficios.

    Mais non só era o grupo Ultreya o que cargaba contra o nacionalismo. Carlos Casares, logo dun enfrontamento público cos ensinantes que protestaban contra as sancións por dar aulas en galego, poñería a caldo os nacionalistas nun artigo o 28 de febreiro en La Voz de Galicia, no que os cualificaba de «rabiosos» e os acusaba de «derramar a literatura e a arte cos seus planteamentos políticos».

    Ese clima antinacionalista, creado a mantenta, levou á expulsión dos tres deputados do Bloque-PSG do Parlamento por negarse a xurar a Constitución, nun feito insólito avalado polo Tribunal Constitucional, aplicándolles a lei con efecto retroactivo, dado que xa tiñan desde  un ano atrás a súa acta de deputados.

    Tamén tiven eu a miña ración: en xullo aplicáronme a Lei de Defensa da Constitución.

    De como se xestou o 23-F, non vou perder o tempo en describilo 40 anos despois. Nas páxinas de A Nosa Terra fomos debullando pouco a poucocomo era unha operación consensuada e propiciada desde a Zarzuela, non así a execución.

    O que si vou aquí revelar as miñas fontes que, daquela, non podía citar: os informes de tres embaixadas e os boletíns confidenciais da axencia de comunicación Novosti, da URSS.

  • As Caixas Galegas morreron de morte matada

    As Caixas Galegas morreron de morte matada

    Poida que haxa aínda xente despistada e outra carga as culpas, se cadra, contra quen non as ten. No final das caixas galegas hai algúns interrogantes, pero tamén moitas certezas. Por exemplo quen decidiu pechalas.

    Escribino tres anos antes da súa suposta entrada en crise. As miñas fontes eran de primeira man, Xosé María Arias, presidente do Banco Pastor e o chantadino Francisco González, presidente do BBVA:  a cúpula da banca española reunida con Rodríguez Zapatero na Moncloa, esixíralle que as caixas tiñan que deixarlles o campo libre por «competencia desleal». O presidente aceptou.

    A partires dese día púxose en marcha a maquinaria. PSOE e PP chegaron a un grande pacto, no que participarían logo as burguesías vasca e catalá (CiU e PNV): quedarían unicamente dúas grandes caixas, Caixa Madrid e La Caixa, que irían absorbendo ás entidades onde non tiñan presenza, agás as caixas vascas, e as demais poñeríanas en mans dos grandes bancos para «reordenar o sistema financeiro español». O reparto de cargos e áreas de influencia sería paritario para PP e PSOE. UGT e Comisións entraron no reparto.

    Para impedir esa posición dominante das dúas caixas, estas, na práctica, convertíanse en bancos.

    Comezáronse a ditar leis a tal efecto e disposicións do Banco de España para que se cumprise o mandado.

    Cando o presidente de Caixanova tivo coñecemento desta operación do PSOE e PP, chamou ao presidente Emilio Pérez Touriño, pedíndolle que fixese valer en Madrid a posición de Galiza e que tamén puidese conservar as súas caixas.

    Non sei cal foi a contestación de Touriño nin as súas xestións, se é que as fixo. Só sei que os adxectivos que saíron pola boca dun sempre educado e temperado Xulio F. Gaioso contra o presidente da Xunta nunca pensei que as puidese pronunciar.

    Ante a rebeldía das caixas autonómicas, comezaron a saír á luz os seus verdadeiros balances co fin de vencer a súa resistencia. Mentres Zapatero presumía da «grande fortaleza da banca española», esta estaba aínda peor que as caixas, como o demostran logo as cifras do rescate bancario.

    Ante a rebeldía das caixas autonómicas, comezaron a saír á luz os seus verdadeiros balances co fin de vencer a súa resistencia.

    Mais o Banco de España comeza a actuar só contra as caixas. E, para «sanealas», puxeron en marcha dúas operacións para que fosen os cidadáns os que cargasen coa desfeita: as accións preferentes e a saída a bolsa. Si, non era que non coñecesen o seu balanzo, senón que, por iso mesmo, tomaron as decisións que tomaron.

    O que non quixo facer Pérez Touriño en Galiza intentouno Núñez Feixóo, traballando pola fusión das caixas. Como se ve agora polo seu balance (pagado en tres anos) haberá que investigar porque non sobreviviu a caixa galega, pois, mentres semella que o que ocorreu é cousa de malos banqueiros e malos funcionarios, o verdadeiro problema estivo no pacto entre as cúpulas do PP e PSOE. De Guindos, no 2012, xa dixo que todo fora «cuestión de Estado».

    As caixas morreron de morte matada. E está claro quen as matou. Digamos a verdade verdadeira e deixémonos de lilas lilainas.


    Hai novos datos?

    Non é casualidade. O mesmo día que se coñecía a sentenza sobre Pescanova, a Audiencia Nacional tamén daba a coñecer outra sentenza que afectaba a Caixanova, pero con dous parágrafos moi impactantes: afírmase que a crise e a intervención por parte do FROB foi debida á «situación económica e financeira na que se atopaba Caixa Galicia no ano 2010, cando se produciu a fusión» das dúas caixas galegas.

    Tamén sentenza o tribunal especial español que de non producirse esa fusión Caixanova «podería ter continuado por si soa».

    En que se basea o tribunal para sentenzar: nun dos informes do Banco de España.

    Pois a entidade reguladora española ditou varios informes contraditorios entre si, segundo andaban os ventos políticos.

    Nun primeiro informe ditaminou que a Novacaixagalega era viábel, amparando deste xeito a fusión. Pero, mes e medio despois, sen que explicase o trasacordo, pasou a afirmar que a nova caixa galega non era viábel. Coincidiu con este informe a súa decisión de adiantar a posta en marcha dos acordos de Basilea III en seis anos, asinado por máis dun cento de países, para darlle un trato igualitario a bancos e caixas.

    A cúpula de Pescanova, agora condenada, formaba parte, precisamente, do núcleo duro do Consello de Caixa Galicia. E, segundo varias fontes, entre elas administradores concursais que coñeceron a enxeñeira financeira montada por Pescanova, esta non era moi diferente á doutras importantes empresas, tanto españolas ou multinacionais. 

    Tamén afirman que, de non caer Caixa Galicia, Pescanova podería ter continuado a mesma política de expansión internacional.

    Mais, caída Novacaixagalega, xa non tiña a axeitada tapadeira para esa enxeñeira contábel. NCG chegou a posuír o 30% de capital de Pescanova e foi desinvestindo cando se produciu a fusión para non ter que lanzar unha OPA pola empresa. Un dos que mercou máis accións foi, precisamente, o agora condenado Fernández de Sousa (un 15%), polo que non agoiraba o que lle ía pasar a «súa» empresa”.

    Ao quedar sen o paraugas financeiro autóctono, os fondos voitres de todo o mundo puxeron os ollos na multinacional galega que lideraba non só a pesca e conxelación nos mares do mundo, senón a distribución de produtos conxelados. Aí está nai do año.

    Comeza unha loita entre os principais accionistas de Pescanova, coa familia Carceler, propietaria de cervexeira catalá Damm á cabeza, para facerse co control da empresa. Os bancos debedores tamén ven negocio e entran á rapina. Os créditos minguan e acelérase a enxeñería financeira. A disidencia, mesmo entre o capital galego é palpábel. A empresa auditora, BDO, avala as contas, pero hai conselleiros que se negan a asinar. Comezan as denuncias nos xulgados e estala todo o conglomerado empresarial posto en marcha polos Fernández (familia que xa rachara tamén) baixo as ideas de Valentín Paz Andrade.

    A idea de empresa de país dun comezo deu paso a unha práctica antigalega e de alianza de Fernández de Sousa cos elementos máis reaccionarios de Galiza, querendo operar aquí do mesmo xeito que en «países coloniais» onde mandaba máis que os Gobernos. Aquí chocou, finalmente, co goberno bipartito. Mais a batalla interna entre PSOE e BNG pola postura fronte a Pescanova foi unha das máis intensas que se deu nese goberno de coalición, só comparábel ao Decreto Eólico.


    Os dous bloques económicos galegos

    Mais o que pasou coas caixas galega e tamén con Pescanova, non se entende sen a disputa existente desde que chegou a autonomía pola hexemonía en Galiza. Intereses económicos que se evidencian, xa que logo, tamén na política.

    Cando se trasladou A Nosa Terra para Vigo e me convidaron ao primeiro xantar en Caixanova, fixen unha pregunta sen mala intención. Os meus colegas directores alí presentes, ríronse. Un deles, que estaba ao meu lado díxome: «cagáchela, amigo, xa te sitúan cos do Norte»”.  Cando remata o xantar achégase Xulio Gaioso e dime: «eu non sabía que vostede estaba cos do Norte, con Caixa Galicia». 

    – Pois mire, non. A Nosa Terra e máis eu só lle estamos unicamente con Galicia – contesteille.

    Así que, para simplificar, poderíamos denominar eses polos económicos como «Os do Norte» e «Os do Sur», pero cunhas fortes interrelacións, como xa veremos: nin todos os do Norte son da Coruña, nin todos os do Sur son de Vigo.

    Ambas caixas lideraban os respectivos conglomerados e tiñan os seus voceiros mediáticos, éramos poucos os non alineados.

    Un enfrontamento que se dá tamén na Confederación de Empresarios de Galicia, que nunca funcionou como tal e que leva agora tres anos sen presidente por mor das disputas «territoriais», que non son máis que tensións de intereses.

    Ambas caixas lideraban os respectivos conglomerados e tiñan os seus voceiros mediáticos

    E eses enfrontamentoa levábanos ao Goberno autonómico. Fernández Albor era un claro integrante dos do Norte. Como tamén González Laxe. Ou Xosé Luís Barreiro. Fraga Iribarne tentou compangar con todos como puido, mais a Xosé Cuíña levárono por diante os do Norte, malia os seus esforzos. Pérez Touriño tamén era dos do Norte.

    A comezos dos anos oitenta retratei nunha extensa reportaxe aos do Norte, aos que cualifiquei como os C-2, unha especie de lóxia masónica, sen obediencia, como a que operaba na Banca Vaticana. O seu voceiro, ao comezo, foi Augusto Assía e, logo, Luís Caparrós, xefe de comunicación de Fenosa. Despois aparecería o grupo Ultreia. Caracterizábanse polo localismo e un profundo antinacionalismo.

    Como dicía, non todos os do Norte viven n’A Coruña, nin todos os do Sur viven en Vigo.

    O núcleo duro de Pescanova, Fernández de Sousa e Paz Andrade, estaban alineados cos do Norte.

    Disputas en Vigo

    Cando se estaba a tramitar o PXOU de Vigo, chámame a dirección de Caixanova. Quería saber a miña postura sobre este plan de ordenación urbana, a raíz dun artigo que viña de publicar. Tiña ben estudado este plano pois, antes de realizar o artigo, pasara moitas horas cun dos redactores, Daniel Pino, que me explicara detidamente non só as liñas xerais, os porqués, senón tamén as miñas dúbidas.

    Mais desde Caixanova déronme outra visión que eu non tiña, afirmando que este plan «nunca vai ir adiante». Preguntei as razóns:

    – Os do Norte non están ben situados, non teñen propiedades para revalorizar, así que farán todo o posíbel por tombalo e teñen o apoio do PSOE –contestáronme. 

    Pensaban que Carlos Príncipe, primeiro tenente de alcalde, xa estaba aliado con Caixa Galicia e con el o PSOE a nivel galego onde aínda gobernaba Paco Vázquez.

    Logo o BNG perdeu a alcaldía, sobre todo pola desconexión entre o equipo de goberno e a militancia, e comezaron os problemas co PSOE, precisamente en urbanismo.

    Cando comezou o enfrontamento co BNG por mor do nomeamento do xerente de urbanismo que levou á ruptura do pacto municipal, había no PSOE quen apostaba porque o alcalde fose Miguel Barros, un home de consenso, pero, finalmente, decidiron que continuase Ventura Pérez Mariño, cos resultado que xa se coñecen: a ruptura do acordo entre nacionalistas e socialistas e a chegada de Corina Porro, do PP, á alcaldía.

    Caixanova apostou forte por Miguel Barros. Consideraban a Pérez Mariño ligado aos intereses do Norte.

    Con Abel Caballero, que presume de viguismo e de defensa de Caixanova, prodúcese, precisamente, o desembarco do capital do Norte na cidade olívica. Capital moi relacionado con Francisco Vázquez, un dos integrantes da C-2 coruñesa.

    Sobresaen os negocios inmobiliarios de Inveravante, da familia de Manuel Jove, algúns relacionados co propio concello, como o Hotel Samil. Pero tamén os de Antonio Fontenla, presidente da patronal coruñesa, que o foi tamén da patronal empresarial galega.

    Caixanova non gustaba en Madrid

    Caixanova non gustaba nada no Norte, sobre todo cando desembarca nos propios Cantóns, pero tampouco en Madrid, sobre todo ao PSOE, por ser un polo de poder do sur de Galiza que non controlaban. Se Caixavigo era incómoda, logo da fusión con Caixa Ourense e Caixa Pontevedra, resultaba molesta, pois poñía en cuestión a mesma unicidade do poder autonómico. Aí coincidían PP e PSOE.

    Pero os problemas de Fernández Gayoso cos socialistas comezaron cando puxeron en marcha a denominada «reconversión naval». Caixavigo non só non acatou as ordes de desmantelamento naval, tanto de estaleiros coma de pesca, senón que decidiu apostar polo tecido empresarial autóctono, moi ben representado na caixa. Fíxoo, arriscou moito, pero deu saído adiante.

    O Banco de España ameazou unha e outra vez con intervila, pero, finalmente, non o fixeron. Desde A Nosa Terra publicamos un destes informes do regulador financeiro español.

    Caixa Galicia, naqueles anos, nos que Francisco Vázquez campeaba na Coruña e no PSOE galego, con liña directa co seu amigo Alfonso Guerra, non apostou así polo tecido produtivo autóctono.

    Tampouco o Banco de España a ameazaba, que se saiba. Polo menos non saíu nada publicamente, como no caso de Caixavigo.

    Pero a cruz a Caixanova puxéronlla cando chegou o BNG á Xunta. Os nacionalistas impulsaron unha alianza do capital galego e do empresariado que se fixera e medrara logo do franquismo.

    Anxo Quintana e Fernando Blanco foron quen de tecer alianzas e complicidades empurrando á burguesía autóctona a facer país e sacudirse a dependencia de Madrid.

    O feito máis significativo foi a alianza para mercar Fenosa, no que ademais de Amancio Ortega e Jacinto Rei, estaba Fernández Gayoso. A operación foi desbaratada, a noite antes de asinar o documento de venda, por Florentino Pérez e o Banco de Santander, baixo a supervisión do PSOE.

    Mais daquela comida nas adegas Calem do Porto, poderían ter emerxido máis colaboracións e máis negocios entre o empresariado galego, se non lle puxen proa desde Madrid e desde o Norte.

    Un deses proxecto era o da industrialización de Galiza, aproveitando o Decreto Eólico, no que participaban as caixas e as empresas máis punteiras de Galiza.

    Desde o PSOE na Xunta e desde Madrid, co inestimábel apoio do Norte, aproveitaron este proxecto de País para tratar de sacar ao BNG do goberno galego. E lográrono, mesmo usando mentiras que, a xustiza española, sorprendentemente, foi quen de pór en claro.

    O primeiro proxecto de País que tiña Galiza en moito tempo quedou desbaratado.

    O enfrontamento de Caixanova co PSOE daquela foi total, especialmente entre Pérez Touriño e Fernández Gaioso. Mais tamén o foi o de Pescanova co nacionalismo. Uns e outros axudaron para que volvese o PP á Xunta.

    Unha nova lei de caixas

    O BNG levaba no seu programa electoral a redacción dunha nova Lei de Caixas e foi quen de sacala adiante, aínda que tivese que deixar polo camiño algúns pelos na gateira. Aínda así, dábaselle moito maior control á Xunta sobre destas entidades que co seu poder económico e o da súa obra social, decidían máis nalgúns campos, como o cultural, que a propia Xunta.

    Podería pensarse que a sintonía existente entre Fernández Gaioso e o BNG lle permitiría a este seguir gobernando Caixanova. Pois non, o BNG non só criticaba a persistencia nos cargos deste presidente e de Xosé Luis Méndez, senón que incluíu na lei que os cargos das caixas non só terían que cesar chegada a idade da xubilación, senón que só poderían permanecer no cargo por un período de 12 anos.

    O seu voceiro nacional, Guillerme Vázquez, afirmaba: «unha nova caixa, unha nova marca, un novo logo, pero cos mesmos de sempre: iso non pode ser».

    O 21 de xullo de 2010, o Congreso dos Deputados convertía en papel mollado a lei de Caixas de Galicia

    A ofensiva contra a Lei de Caixas Galega que lle daría moito maior capacidade de decisión a Xunta, foi total por parte dos partidos estatais.

    Desde o goberno estatal presentaron un recurso de inconstitucionalidade e, non contentos con iso, un ano despois (2010) de aprobarse a Lei Galega de Caixas, alíanse PP e PSOE e presentan de xeito urxente unha proposición para modificar a lei no parlamento do Hórreo. Viña para reforzar parte do pacto pola fusión das caixas e permitíalle as anteriores cúpulas seguir no seu posto na nova entidade.

    O 21 de xullo de 2010, o Congreso dos Deputados convertía en papel mollado a lei de Caixas de Galicia, presentando tamén sucesivos decretos para invalidala totalmente na práctica. Antes o Goberno de Zapatero xa presentara un recurso de inconstitucionalidade.

    As manobras do PSOE

    Abel Caballero

    Aínda que agora uns se poñan de esguello e outros lle cuspan ao vento, a fusión das caixas galegas foi apoiada por todos os partidos políticos nun primeiro momento, por máis que, hai que dicilo, fose máis por presión do nacionalismo e por crer que era unha demanda social que por convicción ou por interese. Na oposición quedou o alcalde de Vigo, Abel Caballero, que inspirado en Paco Vázquez na batalla pola capitalidade,  montou ao lombo do localismo máis descarado que tan bos resultados electorais lle deu.

    Mais o PSOE, dirixido por Pachi Vázquez, que xa manobrara dende dentro do bipartito contra as propostas nacionalistas, sobre todo o Plano Eólico, primeiro apoiou no Parlamento unha resolución para «impulsar a defensa da legalidade e o solvencia das caixas»”, un eufemismo de todos os grupos políticos, sindicais e empresariais, para chegar á constitución dunha grande caixa galega; pero logo, meses despois, no debate do Estado da Autonomía, votou en contra dunha resolución parlamentaria pola que se instaba a Xunta a velar pola galeguidade e a solvencia das entidades, «que, na actual conxuntura, leva a o impulso dun proceso de fusión».

    Nunha confusa manobra, ou non tanto, tratándose de Pachi Vázquez, os socialistas amagaron con apoiar a resolución, pero pedindo que se lle engadira que o Parlamento tiña que consultar as caixas.

    Unha desculpa máis do PSOE galego que se revestía do localismo vigués pero que, no fondo, se aliñaba coas directrices de Madrid, pois nese mesmo pleno, mentres o PP apoiaba unha proposta do BNG na que se instaba á Xunta a presentar un recurso contra o FROB, poñéndolle fin ás negociacións co Goberno central e aplicando o resto de preceptos da Lei de Caixas non recorridos ante o Constitucional, o PSOE tamén se opuxo.

    Así, pasaron de reclamar unha SIP, a avogar por unha fusión «dialogada», a aliñarse totalmente co Goberno central, pechando fileiras contra a acometida a Lei de Caixas.

    O vicepresidente Afonso Rueda afirmaba que «o que está facendo o Goberno central é intentar que non haxa fusión en Galiza e que non teñamos futuro financeiro».

    Mais no Congreso o PP aliábase cos socialistas para, en solitario, convalidar a reforma da Lei de Caixas que impedían a capacidade de decisión de Galiza e deixaban o futuro das entidades galegas nas mans exclusivas do Estado.

    A lea polo liderato

    Acordada a fusión da caixas, comezou outra batalla. O PP, para logralo, manobrou, mesmo legalmente, para que puidesen continuar os xestores de ambas caixas dirixindo a nova entidade. O BNG opoñíase, pero ambos partidos estatais, aliáronse e modificaron a Lei de Caixas aprobada uns meses antes a instancias dos nacionalistas.

    E comezaría a batalla interna entre os equipos directivos das dúas entidades para ver quen lideraba esa fusión e como se concretaba. Unha nova batalla entre o Norte e o Sur económico.

    Logo de moitas leas, voltas e reviravoltas, para que ninguén quedase como «perdedor» socialmente, quen ditou sentenza foi o Banco de España: á vista dos resultados económicos e da situación de ambas caixas, quen tiña que liderar a nova institución era o equipo de Caixanova. Pero o PSOE non estaba de acordo e avogaba por «unha fusión en paridade». Mesmo chegaron a afirmar que a proposta da Xunta era «unha absorción de Caixanova a Caixa Galicia».

    Como Abel Caballero non respaldaba logo esta «absorción» que lle daría a Vigo a primacía no taboleiro económico galego? Como Pachi Vázquez, con intereses en Ourense, non apoiaba a Caixa do Sur?

    Sabían os socialistas o destino que agarda as caixas galegas…? Sabían que, dun xeito ou doutro ían desaparecer porque así o decidiran en Madrid? Fernánez Gayoso así o afirmaba, cando se opoñía a fusión.


    Madrid fai que cede

    Ante a unánime presión popular por unha caixa galega, se non fose a campaña discordante de Vigo, que desuniu e distraeu forzas, e a labor de intriga do PSOE, o goberno Zapatero non tivo outra que claudicar e, permitir, temporalmente, que se constituíase esa caixa galega, nun proceso liderado por Núñez Feixóo.

    A auditoría de KPMG encargada pola Xunta respaldaba supostamente esta fusión. Os primeiros informes do Banco de España tamén, para os do Norte era un xeito de salvar os mobles e, desde Caixanova propuñan outras alianzas, mesmo con Caixa Madrid, que levaría a Caixanova a perder tamén a súa razón galega e a Vigo quedar sen a súa sé, que sería trasladada a Madrid ou a Andalucía, segundo fose o caso.

    Mais no fondo, Fernández Gaioso o que viña era a reclamar non só esa especie de «absorción» de Caixa Galicia, que tanto lle gorentaba e lle permitía resarcirse dos desplantes tanto de Méndez como do poder autonómico que, até a fusión con Caixa Ourense e Pontevedra, o tratou como «un de segunda», en palabras dunha súa directa colaboradora moitos anos.

    Ao mesmo tempo, asegurábase que, se el non dirixía a nova caixa, non habería fusión.

    E saíuse coa súa, por máis todo se adobiara como unha fusión entre iguais, mesmo na primeira repartición de cargos.

    A incógnita é cales foron os acordos por detrás da mesa con Núñez Feixóo, pois Fernández Gaioso deu un xiro na súa política, abeirando a antigos aliados, ou polo menos, ofrecéndolle prendas á Xunta do PP.

    A súa postura pagouna cara. El e o seu equipo foron os primeiros directivos de caixas xulgados e condenados de todo o Estado. E non os axustizaron por mala práctica bancaria, senón por subirse os soldos en consonancia coas dimensións da nova caixa que pasaban a dirixir. Das outras denuncias todas, incluídas a que se ven de coñecer agora da Mariña de Cangas, e que deu lugar a eses titulares de que Caixanova podía continuar en solitario, saíron absoltos.

    Se se comparan as sentenzas dos directivos de Novacaixagalicia e de Caixa Madrid, dá moito que pensar.

    Como tamén o de que a cúpula de Caixa Galicia, que, segundo o Banco de España e o FROB, foi a causante de levala á bancarrota e arrastrar a Caixanova, non tivo denuncias, nin foi penalizada. Xosé Luís Méndez, xubilouse con todos os honores e 18 millóns de euros de indemnización.

    A venta e desaparición

    E cando semellaba que todo estaba arranxado, que Galiza podería contar cunha grande caixa propia, aínda que xa fose un banco, entran en xogo o FROB e o Banco de España e atopan o que non atoparon antes: a necesidade dun rescate por valor de 9.052 millóns de euros. Un rescate que tamén realizaron con outras caixas e con outros bancos.

    O nacionalismo comezou unha nova campaña para que se crease unha banca pública galega, con ese diñeiro do Estado, de todos, pero quedou só. E a presión popular xa fora desactivada.

    O nacionalismo comezou unha campaña para que se crease unha banca pública galega, con co diñeiro do FROB, de todos, pero quedou só.

    Xunta e goberno central, PP e PSOE, decidiron vendela. E non o fixeron a ningún banco español, senón a un banco venezolano, Banesco. Tampouco recobraron o diñeiro investido polo FROB no rescate, senón que o prezo de venta foi de unicamente, mil millóns de euros.

    Desde aquela Abanca, que así se chama o que foron as caixas galegas, xa gañou máis diñeiro que lle custou o rescate ao Estado.

    Onde está logo o negocio? Por que non se permitiu que seguise a caixa galega, como si o fixeron con outras caixas? Por que se vendeu a un banco estranxeiro, sendo o único caso no Estado? Que intereses houbo detrás? Por que Francisco González, o presidente do BBVA non se fixo con Abanca como cobizaba?

    Estas preguntas deberían ser o cerne da investigación da renacida Comisión das Caixas no Parlamento. Eu non teño datos para contestalas axeitadamente. O que si sei é que, dous anos antes de comezar toda a lea da fusión, xa nunha reunión de Rodríguez Zapatero na Moncloa coa cúpula bancaria española, decidiran a desaparición da maioría das caixas, entre elas a galega.

  • Quen é Núñez Feixóo

    Quen é Núñez Feixóo

    Alberto Núñez Feixóo non é un calquera. Gañou tres elección e vai pola cuarta lexislatura presidindo a Xunta. Chora cada vez máis e non se desprende da palabra Galicia. Chámano o dos Peares porque naceu alí… Pero quen é realmente Alberte Núñez Feixóo?

    Nunca puiden preguntarlle a que o levara a deixar o sindicalismo reivindicativo e entrar na comenencia opusdeiana de X. M. Romay Beccaría. Non puiden facelo porque foi o único presidente da Xunta que non me quixo conceder unha entrevista. Tamén é o único presidente galego co que nunca xantei, nin ceei, nin estiven a soas con el no seu despacho. Así que,poido afirmar que non o coñezo persoalmente. 

    Se non lembro mal, só tiven dúas conversas con el. Unha na cadea SER, cando eu estaba alí de paliqueiro, pouco antes de comezar a campaña electoral que o levaría á presidencia da Xunta e outra, moitos anos antes, no 1988, cando era un destacado sindicalista de AFICA (Funcionarios Interinos e Contratados Administrativos). Dérame o seu contacto o dirixente de Esquerda Galega, Carlos Vázquez, afirmando que era partidario de Camilo Nogueira.

    Candidatura na que están Feixóo e Carlos Negreira, e táboa de reivindicacións do seu sindicato.

    Aínda que non o crean, naquel tempo, desde 1985, cando entra na Xunta de interino, até 1991, que aproba as oposicións, Núñez Feixóo foi un sindicalista moi combativo. Mesmo sufriu a apertura dun expediente informativo pola súa actividade sindical. Un delegado sindical moi comprometido e activo: pechouse en San Caetano e durmiu na moqueta para reivindicar os dereitos dos empregados públicos, convocou folgas, demandou un horario flexible, reclamou transporte de balde até a sé da Xunta, axudas sociais, subidas salariais por riba do IPC, pedía que non se permitise o aceso da policía a San Caetano…  E enviaba cartas ao presidente da Xunta demandando o cesamento de altos cargos, cando o presidente era Fernando González Laxe, candidato ao que afirmaba ter votado.

    Núñez Feixóo, arriba á esquerda, con outros membros de AFICA, na fotografía da candidatura.

    De boas a primeiras, négase a ir nas listas de Esquerda Galega e comeza a súa carreira política no PP.

    Segundo a súa nai, foi daquelas cando decidiu «casar con Galicia». E Galicia, Galicia, Galicia, converteuse na palabra máxica que o levaría ao poder galego que sempre está a abandonar, segundo os seus críticos, pero ao que el se aferra porque chegou a onde nunca matinou que tería chegado.

    Por iso eu entendo as súas bágoas, a súa emoción, cada vez que toma de novo posesión como presidente, ou cando no debate parlamentario se refire a Galiza.

    Son capaz de asegurar que son froito do sentimento e non dunha performance ensaiada. Se un enxerga a súa nai nas tomas de posesións darase conta non só do orgullosa que está toda a familia de súa carreira política, de a onde chegou, senón do sentimento que a el o embarga por vir de onde ven e estar onde está. A quen non lle pasaría o mesmo?

    Son emocións que o honran non só por telas, senón por expresalas.

    Non é fácil que alguén, vido das clases populares, poida acadar a presidencia da Xunta co PP, senón que llo preguntaran no seu día a Xosé Cuíña. No interior do partido aniña un profundo clasismo que non impide que usen a persoas vidas das clases populares como reclamo electoral, pero que non se fían deles para ser os que mandan. A dereita española non se entende sen o clasismo franquista, aínda que aquí lles chamen os do birrete. Feixóo coñece como as gastan en Madrid.

    Non é fácil que alguén, vido das clases populares, poida acadar a presidencia da Xunta co PP, senón que llo preguntaran a Xosé Cuíña.

    A Cuíña falláronlle as lealdades, comezando pola de Manuel Fraga e Núñez Feixóo non sabe doutra lealdade que a da súa propia persoa e a dos seus máis próximos.

    O demais, como Xosé Cuíña, é razón do seu enorme vento político.

    Hai quen afirma que Núñez Feixóo debe o seu éxito a que é “moi ben mandado”.  Discrepo. O Alberto dos Peares nunca foi ben mandando, non fai falta que o manden. Sabe o que ten que facer antes de que llo digan, sabe con quen ten que estar antes de que os demais saiban quen gaña e, sobre todo, el sabe moi ben quen manda. Só vin outro animal político coma el, Xosé Blanco.

    A foto abrazado ao presidente de Iberdrola, Sánchez Galán, na súa primeira toma de posesión, non só é un resume da súa traxectoria vital-familiar, senón toda unha definición do político que é Núñez Feixóo. Sabe a quen arrimarse.

    Ao amparo de Romay Beccaría

    Por iso, cando Manuel Fraga chega a Galiza e gaña as eleccións co apoio de Paco Vázquez, Alfonso Guerra e Felipe González, que non só torpedean a campaña electoral de González Laxe, senón que lle «ceden» o escano de Ourense que Fraga necesitaba par ser presidente, Núñez Feixóo dáse conta de que imos ter a dereita no poder político en Galiza para moitos anos.

    Xa funcionario fixo, logo de aprobar as oposicións, abandona o sindicato AFICA, que gañara as eleccións na sé central da Xunta, cando el fora elixido delegado, e acepta a petición de Romay Beccaría para ocupar o cargo de Secretario Xeral da Consellería de Sanidade.

    Soubo onde acubillarse. Romay non só era un dos pesos pesados do PP, senón que fora o cachanchán que, desde dentro, desbaratou as pretensións dun grupo de conselleiros, comandados polo vicepresidente X. L. Barreiro Rivas, para facer dimitir a Xerardo Fernández Albor da presidencia da Xunta, senón que rematou coa carreira política do seu adversario partidario, logrando a súa condena e inhabilitación.

    Xosé Manuel Romái Beccaría, mentor do actual presidente da Xunta desde os anos 90. ©Fundación ANT/ X.C

    Núñez Feixóo pronto se esqueceu das súas reivindicacións sindicais, daquelas demandas, que me explicara no seu día: «pedimos que lles dean acceso á Función Pública aos interinos e aos contratados administrativos e que se lles asegure a estabilidade nos postos de traballo nas mesmas condicións salariais que os funcionarios”.

    Canda el deron o salto ao PP outros dous dirixentes daquel sindicato: Carlos Negreira, que chegaría a ser alcalde de A Coruña e García Borregón, que, como Feixóo, ocuparía varios cargos públicos, sobre todo no Sergas.

    Si, porque o hoxe presidente da Xunta , do cargo de Secretario Xeral Técnico, con Romay pasa a ser Secretario Xeral do Sergas. El é o encargado de pór en marcha as primeiras privatizacións de servizos nos hospitais públicos.

    E saltaría o seu primeiro escándalo, no hospital Menxueiro de Vigo por terse infectado por Aspergillus  nos quirófanos máis de 120 pacientes, con tres falecidos. Quirófanos que dependían do Medtec, un organismo que Romay e Feixóo puxeron en marcha en Galiza e que, logo, con Romay xa como ministro e Feixóo como Presidente Executivo do Insalud, quixeron exportar a todo o Estado.

    Deste posto na sanidade, Núñez Feixóo pasaría a ocupar o cargo de Director Xeral de Correos e Telégrafos, comezando tamén o seu desmantelamento e privatización.

    O que moi poucos saben é que, en Madrid, Núñez Feixóo non só ocupou eses postos, senón que foi designado para outros moitos, onde verdadeiramente se fan cartos se estás en política.

    O actual presidene da Xunta, no decisivo congreso do PP en Valencia en 2008, uns meses antes de chegar á presidencia da Xunta de Galicia. ©Fundación ANT/XC

    Así, formou parte de diversos consellos de administración de empresas públicas: Banco de Crédito Local, Empresa Nacional de Autopistas, Paradores de Turismo de España, Instituto Galego de Medicina Técnica (Medtec), International Post Corporatión, Fábrica Nacional de Moeda e Tímbre e Chronospost Express. Tamén foi membro do Consello Asesor de Telecomunicacións e do Consello Asesor Postal.

    Até que no ano 2003 Fraga Iribarne o nomea Conselleiro de Política Territorial e Obras Públicas.

    O seu ascenso en Galiza

    Dáse a circunstancia de que Cuiña Crespo estaba enfrontado con Fenosa e Iberdrola ás que lle tiña paralizado máis de medio cento de minicentrais e tamén diversos proxectos eólicos. Explicoumo o propio Cuiña uns meses antes de ser cesado, afirmando que el non ía ceder.  Tamén me dixo que nel non mandaban «as grandes construtoras madrileñas».

    Comenteille que lle escoitara dicir a un destes «grandes empresarios» que non ían permitir que Cuíña Crespo fose presidente da Xunta. E aínda lle dixen máis: “e se te fías de Fraga non o vas ser, en Madrid téñeno ben collido”. «Pero eu teño os votos e o partido», retrucoume fachendoso.

    Nunca pensou que sería o propio Núñez Feixóo, tan ben relacionado coas eléctricas e as construtoras, o que rematase con Cuiña politicamente.

    Xosé Cuíña, cando era todopoderoso secretario do PP galego.

    Un día comenteille paseando na cima do Foro, dicía que lugar equidistante entre as nosas respectivas tribos, cando aínda pensaba que ía suceder a Fraga:

    – Ti es unha alma cándida, Pepe, debaixo desa faciana de duro e da valentía da que presumides os de Lalín. Mentres ti vas de fronte, outros están a facerche a cama. Non te fíes de Feixóo.

    – Feixóo é Romay e Romay non me chega nin para empezar, nunca me deu derrotado –contestoume todo cheo de razón.

    Como nunca tratei persoalmente a Alberto Núñez Feixóo só podo falar polos seus feitos, e polo que me dixeron os que o coñecen politicamente.

    Cando foi elixido á presidencia da Xunta polo PP,  pregunteille a un ex conselleiro da etapa Albor polas ideas políticas que guiaban ao novo presidente:

    – Non as ten. Feixóo é moi listo e sabe moi ben quen manda. E non é que sexan uns amorais en política el e o seu equipo, son perfectamente amorais. Non teñen nada a ver cos de antes.

    A mesma pregunta lla fixen outro día xantando a Xosé Luís Baltar.  Só me contestou:

    -É coma o seu tío.

    Non me quixo dicir máis nada. Mandoume investigar aos Peares. Contáronme que non tiña boa fama, acusábano de ser «un chivato da empresa».

    Poida que así se entenda non só a personalidade política de Núñez Feixóo, senón tamén o efusivo abrazo que se dá co Presidente de Iberdrola na súa primeira toma de posesión como presidente. Era máis ca unha declaración de intencións. Situara a súa familia onde nunca pensara.

    É lóxico que a emoción o embargue ao falar de Galiza, pero tamén sabe moi ben a quen serve.

  • Cando a Feixoo non lle gustaban os centros xeriátricos privados

    Cando a Feixoo non lle gustaban os centros xeriátricos privados

    «As prazas seguiran tendo un carácter público, malia a saída da Xunta de Sogaserso». Quen así falaba era a conselleira Beatriz Mato no ano 2010 cando o goberno de Núñez Feixoo, que viña de desprazar ao bipartito PSOE-BNG, decide darlle a concesión das residencias da terceira idade á empresa Geriatros, hoxe Domus VI, cuxas residencias concentraron os casos máis graves de infeccións e falecementos polo coronavirus.

    Aí comezou todo: privatizadas as residencias da terceira idade non tardaron moito tempo en converterse en asilos. «Podemos concertar cun segundo ou manter a titularidade. Pero a nós non nos gusta un sistema privado no que a Administración autonómica está en minoría accionarial, para iso preferimos que a xestión a asuman directamente as caixas de aforro», xustificábase a conselleira.

    A Xunta adxudicaría a xestión de catro residencias por 28,7 millóns de euros.

    O desmantelamento da rede pública galega de residencias da terceira idade formou parte da vaga privatizadora de Núñez Feixoo

    No acordo asinado entre a Xunta e Caixanova, esta que no accionariado de Geriatros non poden estar socios privados, unicamente as caixas e a súa obra social.

    O goberno bipartito creou no 2006 a Sociedade Galega de Servicios Sociais (Sogaserso). A Xunta posuía o 45% do capital e Caixanova o resto, através da empresa Geriatros, creada no 1994. No ano 2002 Caixanova entra no seu capital e ao ano seguinte faise co 100% do accionariado. No 2007 merca Abrente, xestora do Banco Pastor.

    A iniciativa de formar unha grande rede de xeriátricos públicos, primeiramente nas principais vilas e nas cabeceira de comarca e, logo, en todos os concellos, era un dos planos estrela da vicepresidencia da Xunta, comandada por Anxo Quintana. Como o eran tamén as Galescolas. A Xunta non tardou en desmantelalas.

    A Xunta non cumpre

    “Hai que ter en conta que a Xunta ten plena capacidade administrativa nos centros de maiores e nós asumímolas con todas as consecuencias poñendo en marcha un sistema público de xestión”, coméntanos un dos responsábeis naquel bipartito das residencias da terceira idade.

    Beatri Mato cando era conselleira de servizos sociais da Xunta.

    Se o desmantelamento da rede pública galega de residencias da terceira idade, formou parte desa vaga privatizadora de Núñez Feixoo, e da entrada do grande capital nos negocios sociais, peor aínda foi que non se cumpran nin os pregos de condicións nin as funcións reguladoras e fiscalizadoras da Xunta.

    O primeiro incumprimento foi que non puidesen entrar outros socios en Geriatros que non fosen as caixas, para preservar así, dalgún xeito, a titularidade pública.

    A conselleira Beatriz Mato, que dicía que nos gustaba dun «sistema privado»”, non lle importou primeiro que o titular pasase a ser un banco, que foi onde acabou Caixanova.

    Nin que, logo, Caixanova vendese Geriatros a un fondo de investimento hispano-luso, Magnum Capital, cofundado polo banqueiro Angel Corcóstegui. O prezo foi de 45 millóns de euros. Total nove millóns de plusvalía. Nin que máis tarde pasasen a mans do fondo británico ICG e do magnate francés do negocio da xeriatría Yves Journel.

    A Xunta, que podía botar man de nova das residencias, non o fixo, malia a que «non gustaban dun sistema privado».

    Mais o grande problema, segundo antigos reitores das residencias e responsábeis políticos de Sogarserso «é que están a incumprir os pregos de condicións, tanto no número de traballadores como de ocupantes das residencias, así como a maioría das outras disposicións”.

    Non os cumpren e a Xunta tamén non exerce a súa función fiscalizadora. Fai o mesmo noutras concesións, por exemplo nas emisoras de radio ou televisións. É máis, segundo denuncian desde a Federación de Usuarios e Familiares das Residencias e desde a Alianza Galega polos Servizos Públicos para Maiores e Dependentes, todas as denuncias realizadas ou non obtiveron una resposta axeitada  ou a Xunta deu as mesmas explicación que lles fornecera a empresa sen tomalas en consideración.

    E iso que a Núñez Feixoo non lle gustaba o sistema privado.

  • Poesía do reencontro entre Galiza e Portugal

    Poesía do reencontro entre Galiza e Portugal

    Se Gabriel Celaya afirmaba que «a poesía é un arma…, cargada de futuro», ser poeta é unha cousa moi seria e transcendente.  Pero se na vez de ser un poeta só, é un xuntoiro de poetas, que agrupa nada menos que a máis dun cento de vates, a arma da palabra ten aínda moita máis potencia. Se a isto lle engadimos que esta asociación a forman mulleres e homes que, dun xeito ou doutro, non só están relacionados co mundo rural, senón que están afastados dos mundos académicos, institucionais e aínda editoriais, a súas voces póñense moito máis serias e singulares. E se non se queda só na Galiza, senón que tamén forman parte poetas do alén Miño, é preciso prestarlle a  atención que se merecen. E se son capaces de xuntarse a recitar máis dun medio cento deles en calquera vila ou parroquia, a súa poesía colle un ar cuasi revolucionario. Velaquí os Poetas do Reencontro, que forman parte da Irmandade Poética e Artística Galaico-Lusa.

    O libro Poetas do Reencontro,  Colleita de poesía Galaico-Lusa, deu o ano pasado o primeiro paso dunha andaina de compilación anual de poesía galego-portuguesa, con vontade de perdurar no tempo e ser o referente anual desa Irmandade poética e artística.

    Pero se o libro é importante, máis aínda o son as súas diferentes presentacións, a un e ao outro lado da raia no que se xuntan poetas a recitar e a confraternizar. Que é o que os move: «a irmandade, humildade, respecto, unidade e o sentimento poético en xeral, rexeitando calquera alarde de superioridade duns participantes sobre outros, proveñan do norte ou do sur do Miño, en pé de igualdade, e que, con todo, en silencio, sacan o mellor da linguaxe poética e conseguen reflectir as tendencias actuais da poesía galaico-lusa», en palabras de Anxo Boán, un dos argalladores.

    Os precedentes do libro, desta asociación e do que aínda vai vir, hai que procuralos no «I Encontro poético da irmandade poética galega nas terras de Chantada», celebrado no ano 2018.

    Alí tomaron a decisión de seguir cos encontros, de crear unha asociación, de publicar cada ano os versos, como se fosen unha colleita de viño, e de extender os encontros ao sur do Miño.

    A resposta desde Portugal non puido ser mellor. A portuguesa Ester de Sousa e Sá, promoveu e executou un libro titulado Coletánea de poesía Luso Galaica, na que aparecen poetas galegos e portugueses en paridade.

    No libro Poetas do Reeencontro rachan esta paridade e acollen a todos e todas os que se agrupan na Irmandade, naceran onde naceran. Cada quen oferece en catro páxinas froitos da súa inspiración poética.

    Os libros, que van vir anualmente, pretenden publicar «o contido do acontecido en cada reencontro anual de poesía, cultura e arte, simbolizando a unión entre ambas culturas», afirma Boán.

    Organizados alfabeticamente, a temática, en galego ou en portugués, aínda que ten moito que ver co agro, é diversa, como diversos son tamén a estrutura poética, que abala desde o soneto ao verso libre.

    Os primeiros encontros

    Os versos aparecerán anualmente coma unha colleita de viño. Non é unha frase feita, porque este libro, e os que veñan, non terían existido sen que, desde hai quince anos, Ramón R. Porto, outro poeta chantadino, viñera organizando anualmente un encontro de poetas ao carón das cubas e bocois da adega Terras de Bendaña.

    Nos primeiros anos concorreron famosos e moi laureados poetas da Galiza. Logo a reunión foise nutrindo a cada máis de xentes que están dun xeito ou doutro fóra do que se podía denominar circuíto literario galego. Finalmente, tamén apareceron os poetas portugueses.

    Outro arrequicho foi a publicación no ano 2017 do libro Eco dos Poetas de Chantada, construído por Xosé Lois García. Daquela xa se celebrou un encontro de poetas galegos no que estiveron presentes 26 declamantes.

    Hai noveis e consagrados, xente moza e entrada en idade. Hainos que son labregos, e outras que viven en grandes cidades. E hainos con varios libros publicados e, algúns, que aínda andan niso atarefados.

    Ao ano seguinte, na presentación do libro 48 Sonetos, de Anxo Boán, tamén se deron cita un bo feixe de poetas das Terras de Chantada. E como o pasaron ben e viron que era bo, que diría o deus cristián, decidiron quedar cada ano.

    Pero non cavilen que a Irmandade poética son só poetas das Terras de Chantada. Nela intégranse diversos colectivos de poetas doutras latitudes e, mesmo, versos soltos.

    Así, están na Irmandade os bates do Ribeiro Poético, de Culturalia GZ, de Os Vilares Lareira de sonhos/NPG Nova Poesía Guitírica, da Fraternidade Cultural Luso-Galaica, do Círculo Poético Ourensano, os de NPGgazeta.gal; membros da prestixiosa Associação dos Jornalistas e Homens de Letras do Porto, da Asociación cultural Poetas da Ribeira Sacra ou da Asociación Cultural e gastronómica Luso-Galaica.

    Hai noveis e consagrados, xente moza e entrada en idade. Hainos que son labregos, e outras que viven en grandes cidades. E hainos con varios libros publicados e, algúns, que aínda andan niso atarefados.

    Que treme a cultura oficial! Velaí veñen os poetas en irmandade a recitar polas vilas, polas tabernas e a conspirar nas adegas… Certamente que a poesía está cargada de futuro. Cantos poetas hai que, se cadra, nin os seus veciños sabían que existían!

  • Por que non se pode berrar xa nos campos de fútbol?

    Por que non se pode berrar xa nos campos de fútbol?

    O 15 de decembro do ano 2019 suspendeuse por primeira vez un partido por berros dos seareiros. Os xogadores do Rayo Vallecano e do Albacete decidiron non saír ao campo no segundo tempo, contando co amparo dos árbitros, da Federación Española de Fútbol e da Liga. 

    «Zulie, es un nazi», dirixido ao xogador ucraíno do Albacete, Roman Zozulya, foi o que levou a tomar esta decisión consensual e sen precedentes. Máis alá que a decisión se tomase por un cualificativo político e non, por exemplo, por un berro racista, «puto negro», poñamos por caso, é preciso analizar as razóns que levaron a que a violencia nos campos de fútbol, tanto física como verbal, pasase a ser non só algo permitido, senón aínda incentivado desde o poder, pois o fútbol funcionou durante moitos anos como válvula de escape social, a perseguida por todos os medios ao alcance do poder.

    A violencia e o desafogo dábanse nun lugar sinalado e acondicionado ao efecto, a unha hora determinada e cunhas regras máis ou menos prefixadas. Todo controlado! E  iso desapareceu mais a violencia na sociedade non.

    Fagamos un repaso pola historia e vexamos que foi mudando neste espectáculo de masas para prohibir o que antes se incentivaba.

    Xogar cos pés

    Xogar cos pés responde á necesidade lúdica de todas as civilizacións. Johan Huizinga afirma na súa obra Homo Ludens que «o xogo é máis vello que a cultura, pois, por moito que estreitemos o concepto desta presupón unha sociedade humana e os animais non agardaron a que as persoas os ensinasen a xogar».

    O fútbol medrou salvando moitas prohibicións e sendo impulsado outras veces. En 1349, Eduardo III de Inglaterra promulgou unha lei contra as «corridas das grandes pelotas» e en 1547 foi Enrique VI quen o declarou «delito lamentábel».

    Afonso X prohibiulles aos clérigos que o xogasen. E en Francia Felipe V de Francia en 1319 e Carlos V en 1369, tamén decretaron a prohibición deste xogo.

    O Calcio, no que hoxe denominamos Italia, pola contra, foi potenciado en todas as repúblicas, ao ser asumido pola nobreza urbana para as súas grandes festas, en disputa cun pobo que teimaba en xogalo a diario e a súa maneira.

    A violencia

    «O rudimentario balón botou cara un recanto da estreita calexa de Cheaspide londinense, case sorprendido por terse librado, aínda que fose por uns instantes, das furiosas patadas que lle propinaban decenas de artesáns, mercantís, nenos, frades e homes de dubidosa reputación. Un mozo corre cara el, tenta dominalo e canear aos forzudos dos arqueiros da Súa Maxestade. As pernas, os cóbados e até os cachetes destes, golpearon ao mozote tan duramente, que caeu ao chan dando berros coa dor. O pai do mozo, que esta preto da «xogada», sacou de entre as súas roupas un pequeno pero afiado coitelo e matou aos dous soldados, vingando a «falta» que cometeran contra o seu fillo».

    Así relata o xornalista británico Brian Lester Glanville, «as dúas primeiras vítimas mortais do brusco, apaixonante e primitivo fútbol inglés da Idade Media».

    Pero, nin que dicir ten que este deporte era moito máis civilizado que o circo romano, cando os dous bandos nas gradas, «roxos e azuis», se enfrontaban entre si defendendo os seus gladiadores favoritos. Xa daquela, contan os cronistas, existía un servizo de orde con porras e vergallos para desfacer as zarracinas. Aínda así, nun destes espectáculos, os enfrontamentos foron tales que chegaron a morrer 30.000 persoas. A min parécenme moitas mortes, pero cítanas varios autores.

    Nos partidos celebrados en Inglaterra no 1888, resultaron mortos 23 xogadores, 30 pernas partidas, 9 brazos rotos, 11 clavículas escachadas e 27 lesións graves de diversa índole. Os datos de «caídos» nos seguintes anos foron moi semellantes.

    Un proceso de civilización

    Até que punto a violencia foi permitida e auspiciada desde o poder? Afirma Norbert Elias nos seus traballos sobre Deporte e violencia, que as prácticas deportivas son unha forma civilizada de controlar os instintos, de domesticar social e politicamente a violencia canalizándoa eficazmente. 

    Existe unha maneira de violencia social, segundo Javier Durán, autor do Vandalismo no fútbol, as falcatruadas e o pandillismo adolescente, que é admitida en todas as sociedades, e que se dá tamén no fútbol, pero neste espectáculo «canalízana axeitadamente desde a mesma concepción urbanística e arquitectónica, á concepción do espazo tanto dentro coma fora dos estadios».

    Hai analistas que afirman que o conflito é inerente ao fútbol, pois trátase dunha disputa entre dous bandos á procura dunha vitoria por todos os medios ao seu alcance.

    Os cidadáns crean arredor do espectáculo futbolístico as ilusións necesarias, as que Noam Chomsky cualificou como caneos da vida. As emocións convértense en paixóns, pero tamén en desculpa, en relación social e, mesmo, en evasión.

    Moitas veces o cidadán non é consciente de estar instalado nesa realidade artificial, dotada de emocións propias, trasladándoa tanto ao seu comportamento persoal coma social, creándose un síndrome que podería denominar futbolite.

    Hai analistas que aínda van máis alá e afirman que o conflito é inerente ao fútbol, pois trátase dunha disputa entre dous bandos á procura dunha vitoria por todos os medios ao seu alcance. Pouco a pouco a regras fóronlle pondo coto a esas disputas.

    O sociólogo español Amando de Miguel considera que «o ser humano caracterízase por unha serie de impulsos básicos e, algúns deles, pódense satisfacer moi ben a través do espectáculo futbolístico. Por exemplo, o impulso de afiliación, quer dicir, a necesidade de distinguir un nós fronte a un eles, os rivais».

    Por que esa necesidade de identificación? De Miguel explícao con este razoamento: «cando se erosiona o senso de pertenza a un territorio queda o enlace a través do club de fútbol correspondente. Non se esqueza que os clubs de fútbol (fronte a outros deportes) levan denominación territorial».

    O que aclararía, en certo xeito, as razóns de que a case totalidade das asociacións de seareiros galegos sexan animicamente nacionalistas.

    Saltarse o control social

    Norbert Elias e  Eric Dunning sinalan que, como a sociedade está sometida cada vez máis a un ríxido control social das expresión emocionais, consecuentemente aumenta a importancia da emoción lúdica, «e esta ten lugar en contextos de tempo libre e ocio. O deporte en xeral e o fútbol en particular, on uns deses ambientes prioritarios».

    Mais non hai que esquecer que os feitos violentos correspóndense coa sociedade na que vivimos e a violencia nos estadios foi minguando ao longo da toda a historia do deporte. Se analizamos o fútbol podemos ollar como evoluiu o proceso de civilización da sociedade, aínda que permaneceu, loxicamente, unha subcultura xuvenil de afeccionados violentos.

    «As manifestacións deportivas, como as artísticas, dan unha visión do mundo e procuran unha interpretación da sociedade», afirma Patrick Mignon, sociólogo francés autor de A paixón do fútbol.

    «As manifestacións deportivas, como as artísticas, dan unha visión do mundo e procuran unha interpretación da sociedade», afirma Patrick Mignon

    «O radicalismo nos comportamentos ou a politización aparecen cando se modifican as condicións do ritual. O que se chama crise (dificultade para entrar no mundo do traballo, constitución de ghettos, dificultade de integración, percepción dun sentimento de inseguridade na confrontación entre dúas bandas) e os problemas propios dos diferentes países (fin do franquismo no Estado español, caída dos réximes comunistas, crise do Estado italiano) ou a modificación das condicións ou formas de vida (thatcherismo), os contidos e as significacións da presenza dos estados como consecuencia xeral das rivalidades rexionais ou étnicas, levan á violencia que canalizaron a través do fútbol», analiza Mignon.

    Desmond Morris, antropólogo, autor do Mono Espido, que chegou a dirixente do Oxford United, afirma que «todas as novas xeracións teñen necesidade de enfrontarse perigosamente á sociedade, polo que, até de agora, o fútbol servía para canalizar esa violencia. Non embargantes, hoxe é diferente –afirma Morris–: o ritual dexenerou e os problemas agraváronse. Antes os hooligans -–bandoleiros, literalmente– descendían dos suburbios para demostrar que existían, para facerse notar. Na actualidade vense tocadas pola violencia todas as categorías sociais, parados, obreiros ou clase media, que utilizan o fútbol como caixa de resonancia dos conflitos sociais».

    Os seareiros organizados

    Nos anos setenta do século pasado, a crise económica e social, levou a un importante descenso de espectadores aos estadios de todo o mundo. Foi daquela cando os clubs impulsaron as organizacións de seareiros, primeiramente para levar ao campo á mocidade e, logo, tecendo unha rede o máis ampla posíbel que lles permitise a adhesión ao club máis alá do seu «territorio».

    Estas «peñas» pasaron a ser axentes socializadores de parte da xuventude europea seguindo dous modelos. Por unha banda o británico, que foi copiado en Alemaña, Bélxica, Grecia, os Países Baixos e a Europa do Leste. Pola outra, o italiano, que foi o que floreceu no Estado Español, Francia e Portugal.

    Este último colle un carácter militante, tanto na esquerda como na dereita, segundo a idiosincrasia da cidade na que se asenta o club, e da ideoloxía das propias directivas. O modelo inglés é máis anárquico, máis de pub.

    Estes movementos sociais que se estenderon durante os anos oitenta do pasado século, nutríronse en Inglaterra de símbolos relixiosos, mentres que no Estado español de contidos ideolóxico-politicos, sendo impulsados algúns por determinadas organizacións, tanto fascistas, nacionalistas como radicais.

    Pero non hai que esquecer que foron as propias directivas dos clubs as que impulsaron estes grupos. E que as barras bravas pasaron a formar parte das estruturas das entidades, con relacións moitas veces perversas cos dirixentes, pero tamén cos xogadores, corpo técnico, representantes dos xogadores e medios de comunicación, que os usaron para «aumentar o espectáculo» e ter novas máis sensacionais.

    As barras bravas pasaron a formar parte das estruturas das entidades, con relacións moitas veces perversas cos dirixentes, pero tamén cos xogadores

    No 1990, catro días antes do comezo do Mundial, deu a volta ao planeta a nova de que tres mozos ingleses foran castigados en Cagliari (Cerdaña) por esnaquizar o cuarto dun hotel. Ao día seguinte, os mesmos medios afirman que «foi identificado e detido en Roma o considerado hooligan máis perigoso de Inglaterra, Paul Scarroto, quen entrara en Italia con pasaporte falso. O hooligan foi expulsado de Italia».

    Esta nova resultou ser, como se demostrou logo, unha montaxe do periódico británico Daily Star, que estaba en connivencia co detido para conseguir unha exclusiva mundial. Paul Scarrot estivo acompañado por un xornalista e un fotógrafo do xornal inglés en todo momento.

    Esta práctica non era nova. As acusacións de montar este tipo de exclusivas veñen de  máis atrás. As imputacións sucedéronse desde 1998 entre os distintos xornais británicos culpando uns a outros de pagar a mozos para que provocasen incidentes que logo serían recollidos polos seus fotógrafos e publicados na primeira páxina.

    A chegada das televisións a todos os campos non só incentivou a violencia simbólica, senón a conivencia e o amparo a estes grupos: os seareiros convertíanse en repercusión mediática e os protagonistas collían notoriedade, sentíndose parte esencial do espectáculo futbolístico, sexa nas bancadas, sexa na cidade na que se celebra o evento, pois o campo de xogo mediático ampliouse a toda a localidade e, aínda, fora dela.

    Se os medios de comunicación usan e financian a estes grupos para aumentar audiencia, algunhas directivas fan o mesmo para impor as súas decisións e os seus intereses aos outros afeccionados. Así, nalgúns casos, estes grupos convertéronse en verdadeiras estruturas mafiosas dentro dos propios clubs. Comezaba o conflito.

    As sociedade anónimas

    Coa conversión dos clubs en sociedades anónimas deportivas, as directivas non é que xa non precisasen as barras bravas organizadas, senón que lle eran incómodas e, xa que logo, pasaron de impulsalas a toleralas e de toleralas a enfrontarse a elas, algunhas veces por motivos ideolóxicos, outras por restarlles protagonismo ou «representatividade» aos «donos da equipa», pero,sobre todo, por serlles antagonistas.

    Estas barras bravas, non só operan como a conciencia do club que foi, senón como se foran os depositarios dos sentir de todos os afeccionados, reclamando mesmo capacidade de decisión en fichaxes, ventas ou xeito de xogar. Están aí os feitos de que estes grupos se presenten nos adestramentos e lle pidan contas a xogadores e adestradores, ou se enfronten aos presidentes, con verdadeiras campañas públicas, dirixindo contra deles a violencia, sobre todo simbólica, pois a física foi desaparecendo pouco a pouco dos estadios.

    Por iso as distintas directivas, paseniñamente, foron tratando de desmantelar estes «seus» grupos, pretextando a loita contra a violencia…

    Agora xa non os necesitaban para os seus fins dentro do club, nin para facer parte da masa social e, aínda menos, como conciencia social do equipo.

    Aquí entra en xogo as televisións que, de certo, foron as que mudaron non so as estruturas dos clubs, senón o propio espectáculo futbolístico.

    As televisións mandan

    Si, xa dicíamos que as barras bravas foron creadas cando a crise para levar a xente nova aos estadios. Agora, aos clubs xa non lles importan nada eses ingresos por venta de localidades aos espectadores ou seareiros. O seu grande negocio está nas televisións, nos patrocinios (publicidade) e nos produtos derivados que venden. Outros, donos dos clubs, o negocio fano indirectamente, recualificando terreos ou apropiándose das instalacións públicas para usos diferentes aos deportivos: tendas, restaurantes, etc.

    A TV é a clave de bóveda do fútbol contemporáneo.

    E se agora os espectadores pouco importan, que é o que importa?. Por suposto as televisións e os televidentes, e canto máis afastados da localidade, mellor. Tratase de levar os anuncios a outras latitudes.

    Por iso os horarios están en función non das persoas que van aos campos, senón daquelas que, en calquera parte do mundo, se poden sentar diante do televisor. E os ingresos dos clubs van en función non só do lugar que, finalmente, ocupen na táboa clasificadora, senón de cantos televidentes sintonicen os partidos.

    Cos estadios convertidos en platós xigantes de televisión e os partidos en grandes soportes publicitarios, pensaron que era necesario mudar tamén as gradas para que as claques presentes (espectadores) obrasen coma se existise unha grande rexedor. O espectáculo manda!

    O papel dos espectadores e dos seareiros máis comprometidos co equipo foi variando co tempo ao compás da evolución dos medios de comunicación.

    A evolución nas gradas

    Non é nada novo. O papel dos espectadores e dos seareiros máis comprometidos co equipo foi variando co tempo ao compás da evolución dos medios de comunicación.

    Cando a radio comezou a transmitir en directo os partidos, os primeiros grupos organizados, para darlle ambiente, foron, sobre todo ruidosos. As carracas e as bucinas de lata eran o seu elemento máis significativo, agora totalmente esquecidas, aínda que antes conformasen os sinais de identidade de cada estadio, e con elas, os diferentes cánticos e berros, de animación ou rexeite. E os aplausos e asubíos, moitos aplausos. E, como sinal de protesta máxima,  as almofadiñas lanzadas ao campo… Até que as prohibiron. Si, as prohibicións non son cousa de agora.

    Coa aparición da televisión, o novo medio necesitaba máis ca ruído, cor e movemento. E comezaron a agromar as bandeiras, as bufandas, as pancartas quilométricas a maioría das veces feitas para saír na televisión. E tamén os cartóns de cores para facer mosaicos, e os meneos…

    Por necesidade do espectáculo televisivo parte do protagonismo foise trasladando ás bancadas. O espectáculo é cada vez máis interactivo, en consonancia coa democratización formal e os gustos sociais de participación aparente, ao tempo que lle permiten ao medio televisivo novos planos que complemente o que está a ocorrer no campo.

    O espectáculo está nas bancadas, comezaron a dicir os comentaristas.

    O combate que se dá, cada vez máis forte, no mercado das imaxes, fai que, a cada se constrúa sofisticadamente unha dramatización do evento deportivo, cun guión que se escenifica desde moito antes do comezo do partido (mesmo semanas) ata varios días despois do mesmo. Segundo a importancia que tenten darlle, ou as novas que precisen.

    Este espectáculo xa ten moi pouco que ver xa co deporte en si, e interveñen moitos máis elementos que os propios xogadores.

    Faise unha completa representación onde hai personaxes principais e secundarios, con múltiples escenarios dotados de luces e sombras segundo as necesidade dos realizador principal (medios de comunicación) así o requiran. Directivos, políticos, comentaristas, expertos, personaxes públicos…, aparecen sempre na trama.

    Os seareiros comprenderon que, nesta teatralización ocupan un lugar importante, o máis importante, polo que non se resignan a ser meras comparsas ante os personaxes que, socialmente, teñen o papel de protagonistas.

    Déronse conta de que o que non sae na tele non existe e utilizan as armas que teñen ao seu alcance para conseguilo: a unión, a forza e, se compre, a protesta e a violencia, máis simbólica que física.

    Non asumen que xa son un produto máis do espectáculo, manexado polo grande rexedor publicitario, e teiman en interpretar o seu papel, saltándose o guión. 

    E aquí chega outro conflito.

    Gradas do Niu Camp durante o último enfrontamento co Real Madrid.

    A publicidade non quere violencia

    Se aos seareiros máis radicais a violencia, simbólica ou real, lles senta ben, pois acadan o recoñecemento que procuran, esas manifestacións, agora consideradas extemporáneas, non só son condenadas pola maioría da audiencia televisiva, senón polas casas publicitarias. Non casa ben cos produtos que venden!

    Así que os medios tentan estruturar aos diversos actores dos espectáculos deportivos, incluído os espectadores, para ser vendidos e consumidos pola audiencia, e através, desta polas casas publicitarias. E unha maioría social que foi convencida polo poder, que non só ten que rexeitar toda caste de violencia ou protesta, senón a que lle impoñen o que é ou non é violencia. 

    Hai que ter en conta que a represión contra toda manifestación, verbal ou física,non controlada nos espectáculos deportivos, vai paralela a toda unha chea de leis que recortan as liberdades públicas dos cidadáns. Unha lexislación ad hoc, pero tamén unha grande campaña social para rexeitar e criminalizar calquera oposición ou disidencia. 

    Por iso o primeiro paso que decidiron dar nas distintas comisións antiviolencia foi a de «reconverter» as barras bravas en grupos de animación.

    Trátase de conseguir integralos no guión predeterminado do espectáculo, ao mesmo tempo que lle sacan toda connotación de protesta, rebeldía ou violencia, verbal ou física. 

    Nada moi diferente a outros eidos sociais no que tentan o mesmo por métodos moi semellantes, pois as consecuencias e a propaganda desa violencia exceden ao terreo de xogo e ao propio espectáculo, creando un alento social.

    Pero, aínda que o intenten, non todos os grupos, ou individuos, son reconvertíbeis en animados animadores, pois o fútbol deveu nun fenómeno social e nel están representados, dun xeito ou doutro, as tensións que se dan no propio Estado.

    Cara unha sociedade consumista e domesticada

    É precisamente a nova natureza dos espectáculos deportivos a que fai que o poder, que antes incentivaba ese desafogo nas bancadas, como válvula de escape da disidencia xove, e xeito de controlar as protestas, encarreirándoas e asimilándoas, agora, grazas a esa proxección mediática, non pode tolerar esas manifestacións que atentan abertamente contra a concepción de sociedade submisa e paciente, que queren impor.

    Porque as manifestacións e consignas que antes quedaban nos estadios, agora teñen unha proxección total, collendo carta de natureza fora do campo, con réplicas e adhesións de estratos sociais que van máis alá dos seareiros deses deportes.

    Antes de tomar medidas había que crear na sociedade un clima propicio que «rexeite toda violencia» no deporte, aínda que esa violencia de calquera xénero fose a máis baixa de toda a historia.

    Stanley Cohen, en Pánico Moral, xa escribiu que «as consecuencias da violencia deportiva, exceden o terreo de xogo, creando unha preocupación e alarma social».

    Os estudosos afirman que o deporte sufriu un «proceso de civilización, que tamén se dá na sociedade en xeral», que agora rexeita o que antes aceptaba ou, polo menos, non condenaba.

    Unha sociedade conformista, consumista, apática, acrítica, sentada diante do televisor, é unha sociedade máis civilizada? Eu non estaría tan seguro. Pero cara aí é cara onde nos encamiñan…, ou xa chegamos?

    Unha sociedade conformista, consumista, apática, acrítica, sentada diante do televisor, é unha sociedade máis civilizada?

    O eurobarómetro «Citizens of the European Unión and Sport», constata no 2007 que o 32% dos cidadáns da UE e un 47% do Estado español, consideran que un aspecto negativo do deporte é a violencia e que o rexeitamento a calquera acto violento é cada vez maior.

    Pero xa moito antes comezara unha campaña e a posta en marcha de medidas para impedir a violencia nos estadios. No 1985 o Consello de Europa elabora o Convenio Internacional sobre a violencia, seguridade e interrupcións de espectadores con motivo de manifestacións deportivas e, especialmente, partidos de fútbol. Aproveitan a denominada «Traxedia de Heysel»: en maio de 1985 nese estadio de Bruxelas morreron 30 persoas e quedaron máis de 600 feridos.

    O convenio é ratificado polo Estado español dous anos despois. No ano 1988, o Senado español pon en marcha unha comisión para estudar a violencia no deporte. A Lei do Deporte de 1990 foi un punto de partida do Estado para loitar contra esa «violencia».

    Máis tarde creouse a Comisión Estatal contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia.

    Eu, que participei nalgúns destes debates, negueime a aceptar os criterios cos que definían a violencia e os grupos violentos, que viñan non só marcados polos informes das forzas de orde pública, senón que tiñan un claro contido político, que atenta mesmo contra a Constitución, na súa vertente de liberdade de expresión e do pluralismo ideolóxico.

    Prohibir as enseñas das nacións sen estado, ou mesmo símbolos de partidos ou asociacións legais, é unha regresión democrática. 

    Afirmar que unha barra brava, por ter un carácter nacionalista e portar símbolos identificativos é radical e violenta, só se pode realizar desde unha óptica antidemocrática e totalitaria. O mesmo a prohibición de manifestarse contra os poderes públicos, as institucións do Estado ou os seus símbolos. Prohiben nos estados o que está permitido na rúa!

    E, a min, non me vale o recurso ao que se acolleron para prohibir a manifestación de calquera disidencia (sobre todo política) nos estadios: é que crea violencia e a violencia nos estadios é moi perigosa.

    Esta represión contra calquera protesta ou fenda non regrada no espectáculo deportivo, contrasta coa laxitude que, neste eido, teñen os medios de comunicación.

    Os discursos bélicos e agresivos é un xeito continuo de realzar as novas. As declaracións e comentarios insultantes, descualificativos, despectivos. As acusacións, sobre todo contra os árbitros… A difusión, amplificación da violencia en si, cando non o seu fomento e conformación, é unha práctica habitual na maioría dos medios cando se trata de informar do fútbol. Os berros dos seareiros son castigados, as proclamas violentas nos medios de comunicación, que fomentan o enfrontamento gratuíto, non.

    Eses mesmos medios que censuran que lle chamen nazi a un xogador que exhibe símbolos nazis, que fai apoloxía do nazismo, que financia o nazismo e que aínda din que non é nazi.

    Non non é casualidade, non, que o único partido suspendido por berros dos seareiros estes tiveran un claro contido de rexeitamento político a unha ideoloxía totalitaria.

  • Da confección á construción: unha muller subida a un tellado

    Da confección á construción: unha muller subida a un tellado

    «Hai agora 40 anos que viñen por primeira vez a Chantada e vin o que nunca vira: unha muller obreira na cima dun tellado». Quen isto fala é un técnico que coloca caldeiras de calefacción. A súa interlocutora nun céntrico edificio da vila, bótase a rir a gargalladas e non é para menos. Cando dá parado, retrúcalle:

    – Pois resulta que esa muller éralle eu.

    Si, hai agora 40 anos que Mari Carme Lamas decidiu «facerse obreira» con todas as consecuencias e a novidade que supoñía dar ese paso nunha vila ben tradicional.

    Digo, «con todas as consecuencias», porque nin quería privilexios por ser muller nin trato diferenciado polo empresario–construtor, que non era outro que seu pai, nin por parte dos seus compañeiros de traballo.

    Así, no seu primeiro día, coa súa funda azul subiu xa ao tellado dun edificio de catro andares en construción no centro da vila. «A xente non cría o que vía. Correuse a voz de que eu estaba na cima do tellado e todos viñan non só a ollar, senón a darme consellos, como que non me achegase á beira, que tivese moito coidado, que non caese… E non sei que cousas máis que eu non podía pararme a escoitar pois tiña que traballar e non quería entreterme con monerías», rememora a Mari Carme daquel seu primeiro día.

    Non era unha obreira calquera, era a modista máis coñecida e reputada da vila, que tiña o seu taller nun piso que daba, porta con porta, co despacho do conselleiro Vázquez Portomeñe.

    Non era unha obreira calquera, era a modista máis coñecida e reputada da vila, que tiña o seu taller nun piso que daba, porta con porta, co despacho do conselleiro Vázquez Portomeñe. Por alí pasaban a maioría das señoras con posíbeis da vila para confeccionar a súa roupa e as señoritas máis enseñoritadas.

    «Mira, estaba cansa. Aburrida. Non podía máis. Tiña mal de estómago, non durmía. Andaba en médicos… Até que un día dixen: até aquí cheguei.» E decidiu dar un cambio radical a miña vida”.

    – E serías unha das primeiras obreiras da construción?.

    – Aínda non sei hoxe se fun ou non fun. Non o pensei daquelas e non o penso hoxe. Non lle dou ningunha importancia ao feito. Non podía seguir coa costura. Quería traballar fóra, moverme, gastar enerxías…

    – Pero ti, daquela eras unha señorita, digamos, que fina, e penso que non serías moi destemida, cunha pinta de todo menos de obreira da construción, cando imperaba a forza e a resistencia, mesmo a climatoloxía…

    – Si, iso era o que me dicían moitas amigas, sobre todo. Que non ía ser quen de aturar ao frío e a choiva, que non estaba afeita a traballos pesados, que non ía ter forza… E non sei cantas cousas máis.

    Apostas de canto duraba

    Na vila mesmo houbo apostas para ver canto tempo duraba a Mari Carme de obreira. E mesmo murmuraban «que facía todo aquilo por facerme ver, por dar a nota… Pero aguantei até xubilación, hahahá…”

    Afirma que non lle foi nada difícil aclimatarse ao novo traballo e que tampouco lle fixo caso a todas as falas que se corrían polos cafés e bares e, xa non digamos, nas salóns de peiteado, onde tiña moitas amigas, e nos outros talleres de costura.

    «Nunca recibín un trato especial por parte de ningún compañeiro, tampouco de meu pai, ou do Suso, que era o capataz. Desde o primeiro momento deixeilles claro que era unha igual e, como tal, quería que me tratasen. Ao comezo, cando chegaba por exemplo un camión con sacos de cemento, dicíanme que o deixase que fixera outro traballo, pero eu sempre me neguei. Xa sabes, os camioneiros… Nunca rexeitei un traballo por duro que fose. E, co tempo, tamén fun aprendendo de todo. Ao final rematei sendo capataz de obra».

    – Pero non te sentiches discriminada por ser muller ou, se cadra, violentada dalgún xeito?

    – Nunca. Nunca. Nunca. Sempre fun unha máis e así me trataron. Nin o tentaron, pero tampouco me ía deixar que me discriminasen dalgún xeito por ser muller, para ben ou para mal, que conste. Xa tivera que aguantar bastante no outro oficio.

    Rememora aqueles tempos nos que, para ela, están tinguidos da máis absoluta normalidade. Di que non ten anécdotas especiais por ser muller–obreira, e afirma que, se tivera que volver a aquela vida de costureira, volvería a construción. «Volvería mil veces».

    Teño fotos cos compañeiros pero non de obreira. Eu non fun un bicho raro, só unha muller traballadora.

    Tivo algún pequeno accidente, que non o tería se seguise coa costura, pero o seu corpo e a súa mente esqueceron as enfermidades e cóntanos, «desde que me retirei tiven máis problemas coas pernas, que cando traballaba».

    – E non terás por aí algunha foto vestida de obreira…?

    – Pero ti que é o que pensas? Vamos, home… Ti pensas que os obreiros nos dedicabamos a sacar fotos coas nosas fundas de traballo…

    – Pero ti…

    – Eu sempre fun unha obreira máis e nunca me parei a pensar se era única ou había moitas máis mulleres coma min para andar sacándome fotos. Tomei unha decisión e xa está. E nunca me arrepentín. Teño fotos cos compañeiros pero non de obreira. Eu non fun un bicho raro, só unha muller traballadora.

  • Os ERE andaluces para xordos e mudos

    Os ERE andaluces para xordos e mudos

    «Ninguén pode crer que en Cádiz haxa case 800 xordos polos estaleiros, que nos anos 90 tiveron o visto e prácet do Goberno para prexubilarse e cobrar unha pensión. Coñezo a algúns dos de «verdade», como nunha ocasión me apuntaba o presidente da Federación de Peñas Caleteras, Manuel Henry, un traballador desta factoría que sufriu as consecuencias do ruído no seu aparato auditivo o que lle obriga a levar un audífono. Pero hai quen se pregunta como outros xordos de estaleiros poden cantar nunha comparsa e afinar más que Paco Alba. ¿Que bo oído!».

    É este un relato publicado en abril do ano 2008 en La Voz de Cádiz.

    Eu tamén me fixen esa pregunta e foi Afonso Tellado, do Comité de Empresa de Bazán, quen me sacou de dúbidas:

    – Cando estabamos na mal nomeada reconversión naval, un día chamounos o presidente andaluz Manuel Chaves e sen máis preámbulos díxonos: os de Ferrol e Cartaxena que fagan como queiran, pero aquí ningún traballador andaluz da Bazán marcha para casa con menos do 100% do salario. Chamou alí mesmo ao director xeral da Saúde Pública da Junta de Andalucía e ordenoulle que lle desen a todos os traballadores a «permanente absoluta por xordos».

    Foi así como apareceron os famosos Xordos de Cádiz, que oen coma ninguén.

    Asemblea de traballadores do Naval en Cádiz.

    E tamén como se desmantelou grande parte do tecido produtivo do Estado naquela rexión sen case conflito social. Os traballadores ían para a casa co 100% do soldo e os sindicatos levaban unha parte en comisión por ‘conseguir’ esa xordeira.

    Muxían así a Caixa da Seguridade Social até que non podía dar máis leite. 

    O bo era que non funcionaban as inspeccións pertinentes, e, aínda que toda aquela renartería era executada polo PSOE, os outros partidos, principalmente o PP, tamén estaban calados. Esa picaresca formaba parte do sistema político propio no que viviu Andalucía e que, en certo xeito, se sustentou nos acordos da Transición, na que Andalucía e os seus dirixentes socialistas foron peza clave. Lémbrese que equipararon esta comunidade con Galiza, saltándose a legalidade no referendo.

    Ter a Andalucía calma era vital para o Réxime. Todos lembraban os problemas do campesiñado andaluz durante a República. As súas demandas e as súas loitas que seica desestabilizaran ao Goberno.

    O PP chega a Moncloa

    Cando no 1996 os socialistas perden o goberno central e chega  J. Mª Aznar á Moncloa, os socialistas andaluces, aínda no poder, tanto no partido como na súa comunidade, idearon outro xeito de poder beneficiar os miles de traballadores que ían quedando no paro e tratando de salvar algunhas empresas en crise.

    Con José María Aznar na presidencia o procedemento seguiu sen críticas nin advertencias.

    As axudas do Estado aos parados e a certas empresas pasaron a ser prestadas polo erario autonómico andaluz, aínda que trataron de premer sempre ao goberno central, coas súas reclamacións e cos pactos PSOE-PP por debaixo da mesa.

    Tanto que os ERE na Franxa Pirítica de Hueva, onde pecharon varias minas, foron financiados conxuntamente polo goberno central e a Junta de Andalucía. Estas axudas do Goberno central tamén foron outorgadas sen concorrencia nin publicidade, aínda que a xuíza Alaya, que instruíu a macrocausa dos ERE andaluces, decidiu non investigar estas partidas.

    «As axudas a empresas en crise», afirman diversos cargos socialistas andaluces procedentes do PCE, cos que puiden falar nestes días, «practicábanse non ás agachadas, senón a vista de todo o mundo. Sabíano no partido do Goberno e sabiámolo tamén os partidos na oposición, incluído o PP. Estas partidas estaban na Lei de Orzamentos, así como o financiamento dos ERE e as prexubilacións en grandes empresas como Santana ou Delphi. Todo o mundo as coñecía!».

    E non só as coñecía, senón que, entre os anos 2000 e 2011 no que funcionou este xeito de realizar política por parte da Junta, non atopei a ningunha persoa que non considerase estas axudas socialmente necesarias. Todos afirmaban que o destino do diñeiro estaba xustificado.

    O que critica hoxe esa  mesma maioría que o aceitaba, despois de ter coñecemento da sentenza e dos 680 millóns que se malversaron, «son as contías e o xeito en que se outorgaron e tramitaron as axudas».

    O que podemos dicir é que estas teñen moi pouco que ver, desde os tempos do desmantelamento naval, coas que se concedían en Galiza. Así o recoñecen sindicalistas galegos e sindicalistas andaluces.

    Ao servizo dos PSOE

    Se o destino do diñeiro estaba xustificado e era necesario socialmente, os 22 cargos socialistas condenados usárono para tecer unha rede clientelar para axudar a empresas e traballadores afíns, pero tamén para mercar a vontade dos sindicatos, anulando toda oposición, e aínda para desmantelar a unha boa parte do PCE, que pouco a pouco se foi pasando ao PSOE.

    Javier Guerrero é un vértice principal en toda a trama.

    Foi así como nas zonas máis beneficiadas polos ERE, como Riotinto ou na serra norte de Sevilla, as alcaldías, tradicionalmente en mans dos comunistas, pasaron aos socialistas. Hai que ter en conta que foron beneficiadas directamente máis de 6.000 persoas de empresas e sectores en crise.

    Porque esa transparencia que lle daba ás axudas o ser aprobadas no Parlamento, quedaba despois anulada, como indica a sentenza, ao creárense mecanismos para adxudicalas sen control, sen concorrencia e sen publicidade.

    Foi así como este mecanismo se converteu «nun fondo de reptís», en palabras de Francisco Javier Guerrero, director xeral de emprego da Junta ante a xuíza Alaya. Un dirixente socialista que manexou, ao seu bo entender, discrecionalmente ese diñeiro e que posuía tanto poder interno, non só polo diñeiro que manexaba senón polo que sabía e calaba. Até que falou cando cavilou que lle querían facer apañar con toda a culpa.

    Un exemplo desa discrecionalidade co diñeiro sería o millón de euros que lle entregou ao seu chófer para salvar unha empresa inexistente. Ou as ducias de persoas que na serra norte de Sevilla, entre elas a súa nai, percibiron diñeiro dos ERE e prexubilacións vantaxosas de empresas nas que nunca traballaran, algunhas situadas en Córdoba ou Xaén e outras inexistentes.

    Dáse a circunstancia de que algúns traballadores, cando chegaban á xubilación se atopaban que esta aumentara por mor do seu traballo nunha empresa en creba que nin sequera coñecían. «Guerrero era así de rumboso», afirman algúns dos seus coñecidos.

    Pero todo este sistema clientelar-caciquil montado polo PSOE non sería posíbel sen a a complicidade dos sindicatos, que non só se lucraban tamén deste sistema, senón que fixo rico a algúns dos seus cargos, e non tiñan porque ser moi importantes.

    Aínda quedan 146 causas que xulgar, nas que, segundo as persoas coñecedoras do macro proceso, «van causar un auténtico terremoto social”

    Aínda quedan 146 causas que xulgar, nas que, segundo as persoas coñecedoras do macro proceso, «van causar un auténtico terremoto social, pois agora só se condenaron aos grandes políticos e funcionarios, pero cando saian á luz os fraudes dos seguros (os cartos dos ERE ían parar a determinadas compañías que eran as que pagaban logo), os cursos realizados á forza por moitos traballadores, o diñeiro que foi parar a man de funcionarios sindicais…, van caer moitas persoas que ninguén pensaba».

    Pode ter tanto impacto social como as declaracións da nai do ex dirixente de UGT  e home clave no fraude dos ERE segundo a sentenza, Juan Lanza: «temos tantos billetes na casa que nos chegan para asar unha vaca».


    A reconversión de Boliden despois do desastre de Aznalcóllar, tamén está vinculada ás causas aínda pendentes.

    Boliden como antecedente

    Se o fraude dos ERE se descubriu logo de saltar o escándalo de Mercasevilla, aínda que finalmente os implicados non foron condenados por vender terreos e ameazas, pode dicirse que verdadeiramente non empezou, como afirma a sentenza, no ano 2000, senón un ano antes.

    No ano 1999, a empresa sueca Boliden, propietaria da mina de Aznalcollar, a 30 quilómetros da capital sevillana, decidira pechar a explotación logo do desastre que supuxo a ruptura da súa balsa de decantación. (A verdadeira causa era o prezo das materias primas que baixara alarmantemente).

    No mes de novembro, comunicoulle aos 425 traballadores que xa non pagaría a nómina de decembro. Os traballadores, que xa estaban mobilizados desde o desastre medioambiental, ameazaban con fortes mobilizacións.

    Así que desde a Junta, o director xeral de emprego, Francisco Javier Guerrero se achegou á empresa con 450 millóns de pesetas para pagar aquelas nóminas e garantir a paz social.

    Javier Arenas foi durante todo o periodo auscultado no xuízo o home forte do PP andaluz.

    O peche definitivo da empresa consumouse dous anos despois, pero a Junta de Andalucía axudou os traballadores daquela zona deprimida para que o ERE non fose tan traumático, pois non había outra fonte de emprego.

    Como o apoio da Junta aos traballadores de Boliden foi louvado por todos os partidos, incluído o PP, sendo beneficiarios algúns cargos desta organización, pois  F. J. Guerrero, co coñecemento tanto de todo o seu goberno como da dirección do PSOE, exportou o procedemento e as mañas a outras empresas na mesma situación.

    Os PER da industria

    O que puxo en marcha a Junta de Andalucía, deseñado polo seu goberno, e coa permisividade da oposición e complicidade dos sindicatos, foi unha adaptación dos famosos PER que levaban anos percibindo os traballadores do campo.

    Un sistema de axudas necesario, cando non se ten máis nada que o seu traballo, e este é estacional, só factíbel na recolección da oliva ou do cotón, pero que tamén, pouco a pouco, se converteu en fonte de picaresca e fraude.

    Moita xente que non era traballadora do campo, facíase cos seis meses de «peonadas» necesario para cobrar os outros seis meses do ano o soldo. Cando non eran os seus amigos dos cortijos os que asinaban os días traballados, eran os concellos ou outros entes públicos os que poñían en marcha plans (como pintar de branco as pedras das beirarrúas ou varrer as estradas) para que a xente que necesitaba eses días cotizados para chegar ao mínimo puidese cobrar do PER.

    A dereita calaba. Amainaba o conflito social, desmantelábanse os organizacións reivindicativas, e os donos dos cortijos tamén cobraban o PAC

    Que se colocaban moitas persoas que nunca foran traballadoras agrícolas, sabíao toda a veciñanza e fomentábano desde os concellos, que, con esa bolsa de traballo social nas súas mans, facía política clientelar e, tamén se castigaba aos rebeldes.

    A dereita calaba. Amainaba o conflito social, desmantelábanse os organizacións reivindicativas, e os donos dos cortijos tamén cobraban o PAC, aínda que non lle correspondese. En contías moito maiores, todo hai que dicilo, que os traballadores do campo. O exemplo máis claro é a Casa de Alba, con cortijo La Pizana, a escasos quilómetros da mina de Aznalcollar, que no ano 2012 recibiu dous millóns de euros de axuda. Lindando mercara outro cortijo Alfonso Guerra, La Alegría, aínda que o vendeu hai algún tempo.

    Xa se ve, Andalucía non é un país só de xordos, senón tamén de mudos, aínda que canten as súas penas polos «tablados».

  • A venda de Povisa amóldase ao modelo sanitario do PP

    A venda de Povisa amóldase ao modelo sanitario do PP

    Cando Alberte Núñez Feixóo, actual presidente da Xunta, exercía como Secretario Xeral de Asistencia Sanitaria no Ministerio de Sanidade e Consumo (primeiro goberno Aznar), púxose en marcha o denominado modelo de colaboración público-privada que é o modelo sanitario do Partido Popular.

    Afirman fontes coñecedoras da sanidade pública que nin Núñez Feixóo nin o Ministro Xosé Manuel Romay Beccaría estaban pola labor. Mais quen foi logo o impulsor dese modelo? Foi só unha zuna de Eduardo Zaplana, presidente da Generalitat Valenciana?  O modelo PPP tamén se chamou Modelo Alzira, por ser o hospital desta localidade o primeiro que se construíu en colaboración da administración pública e o sector privado.

    A Comunidade Valenciana serviu de probeta ao Partido Popular para desenvolver a xestión privada en hospitais e na Atención Primaria.  Este «experimento», dirixido a poñer en práctica a estratexia neoliberal na sanidade española, aplicouse nos novos hospitais construídos na Comunidade Autónoma de Valencia: Alzira, La Marina, Elx, Torrevieja e Manises e, posteriormente, na Comunidade de Madrid e tamén no noso país.

    En 1997 o executivo de Eduardo Zaplana, en connivencia coa aseguradora sanitaria Adeslas, decidiu construír e xestionar desde a aseguradora un novo hospital público a cambio de cobrar un canon por cada habitante asignado ao centro. Para iso crearon Ribera Salud, unha empresa de xestión privada na que incluíron as caixas de aforros valencianas Bancaja, Caja de Ahorros del Mediterráneo e Caixa Carlet, (45%); a aseguradora Adeslas (51%) e dúas empresas construtoras ACS-Dragados (2%) e Lubasa, (2%).

    Dáse a circunstancia de que o primeiro concurso encalla e teñen que ir a unha segunda licitación na que, loxicamente, aparece unha mellora considerábel para a concesionaria Ribera Salud.

    En primeiro plano o Hospital Álvaro Cunqueiro, ao lonxe, no alto, o Hospital do Meixoeiro.

    Exemplo para o Álvaro Cunqueiro

    Algo moi semellante ao que pasou no Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo, no que as construtoras que recibiron a concesión e a explotación, Acciona e Puentes y Calzadas, tamén tiveron que recibir axuda por parte da Xunta, con condicións melloradas, o que semella ser unha norma, suprimindo camas e, logo, facilitando avais para poder rematar o proxecto. Nesa altura xa Alberte Núñez Feixóo presidía a Xunta. 

    No caso de Ribera Salud un dos seus maiores fornecedores de crédito foi o Instituto de Crédito Oficial, dependente do goberno central, e o seu obxectivo empresarial era claro: «poñer en marcha iniciativas de colaboración público-privadas». Así que tiñan, desde un comezo, claro o seu negocio.

    Logo de asentarse fortemente na sanidade madrileña, a expansión comezou a torcerse por mor da defensa que en Madrid comezaran a facer múltiples colectivos da sanidade pública. Mais, sobre todo, recibiu un varapao cando o modelo Alzira se veu abaixo: ao chegar o socialista Ximo Puig ao goberno da Generalitat, pactando con Compromís, unha das primeiras medidas foi a de recuperar para a xestión pública o hospital. 

    A empresa revolveuse todo canto puido, tanto no ámbito administrativo, no xudicial e no informativo, pois, segundo comenta un veterano xornalista de Valencia, «Ribera Salud sempre foi unha grande cliente para os medios da nosa comunidade». 

    Estes reveses retardaron a entrada no seu capital do fondo americano Centene Corporation, pois, afirmaron, que se coutaba a súa expansión. Mais finalmente fixéronse co 50% da empresa, o outro 50% estaba en mans do Banco de Sabadell, e, agora, veñen de mercarlle outro 40%, co que se fan co 90% do capital.

    Povisa no punto de mira

    Dáse a circunstancia de que a adquisición deste 40% por parte de Centene Corporation, por 50 millóns de euros, prodúcese cando comezan as primeiras conversas con Terra Nosa 21, a empresa propietaria de centro vigués Povisa. Ao día de hoxe as conversas están tan avanzadas que xa só queda o visto e pracet da Comisión para a Defensa da  Competencia para pechar unha operación de venta estimada nos 20 millóns de euros.

    Logo do resgate administrativo de Alzira, Povisa, o maior hospital privado, pero que vive da sanidade pública, representa para a norteamericá Centene Corporation outro xeito de completar a súa expansión en España. Mais as miras de Centene, afirman fontes do sector, están postas na súa expansión en Europa.

    Centene Corporation de Povisa a Europa

    Grupo Ribera Salud é hoxe o grupo empresarial de xestión sanitaria líder no sector das concesións administrativas sanitarias no Estado. Agora está nas mans do xigante de seguros de saúde norteamericano Centene Corporation, cunha facturación de 60.000 millons de euros.

    Este xigante americano é unha corporación que apoiou o modelo sanitario de Obama acaso por ser a súa especialidade a xestión da sanidade pública. Así que os especialistas sanitarios consideran que a merca de Povisa entra totalmente no seu modelo de negocio e que pretenderá seguir co concerto co Sergas en toda circunstancia pois esa é a razón central da adquisición

    O último concerto do Sergas con Povisa asinouse o 1 de setembro de 2014, cunha duración prevista de oito anos, até o 31 de agosto de 2022. 

    «No caso de confirmarse a venta, o SERGAS esixirá e defenderá o mantemento da calidade asistencial na área sanitaria e o mantemento dos postos de traballo», afirman desde a Xunta.

    Xosé B. Silveira e Xulio F. Gaioso (á dereita).

    Povisa víñalle realizando ao Sergas continuas reclamacións para que mellorasen os convenios, ao que accedeu a Xunta aínda non hai un ano, baixo a ameaza do grupo comandado por Xose Baltasar Silveira, e dirixido por ex cargos do Sergas, con deixar de prestar a atencións aos pacientes da sanidade pública sen non recibía maior financiamento e declarando un ERE. Afirmaban que estaban en perdas, pero era o mellor negocio do grupo Nosa Terra 21.

    Un ex director xeral do Sergas considera que Núñez Feixóo non só elimina unha preopcupación con esta venta, tamén estaría satisfeito, pois Ribera Salud é, en parte, intelectualmente, como filla súa. 

    Poida que, tamén en parte, a desaparición de Caixanova e a caída en desgraza do seu presidente, Xulio Fernández Gaioso, consogro de Xosé B. Silveira, dono do hospital, teñan algo que ver coa venta. Mentres, desde o BNG denuncian que a Xunta saneou as contas de Povisa para que puidese vendela ao xeito

  • “Operación Primavera”, como os servizos secretos sitúan a González na cabeza do PSOE

    “Operación Primavera”, como os servizos secretos sitúan a González na cabeza do PSOE

    “Felipe González, de pronto, sacou un largo Cohiba, acendeuno devagariño e fumouno coma un sibarita. A min ese pequeno detalle chocoume, estrañoume. Era un trazo burgués que non encaixaba cos seus pantalóns vaqueiros, nin coa súa camisa barata de cadros, nin co seu esquerdismo…  Na miña axenda privada de notas escribín: Felipe González, semella apaixonado pero é frío. Hai nel algo falso, enganador. Non me pareceu un home de ideais, senón de ambicións.

    Quen isto relata é o comandante Miguel Paredes, axente do SECED (Servicio Central de Documentación), que foi entre 1972-1977 o nome dos servizos de intelixencia en España.

    Andrés Casinello. militar e elemento central sempre nos diferentes organismos desde o SECED ao CNI.

    Meses antes da celebración do congreso de Suresnes (outubro de 1974), que se financia con fondos achegados polo SPD alemán de Willy Brandt, ponse en marcha por parte do SECED a denominada Operación Primavera, unha serie de contactos con membros do PSOE do interior, para coñecer  os seus plans políticos. “Tiñamos a misión de que o PSOE se achegase a posicións máis tépedas, na liña de moderación pragmática que lles recomendaba Willy Brandt”, afirma o Comandante Paredes.

    O SECED non só entregou pasaportes aos principais militantes socialistas para que puidesen desprazarse a Francia, tamén os escoltou até Suresnes evitándolles problemas na fronteira e, aínda, foi quen de incluír na nova executiva socialista a máis da metade de militantes que estaba na órbita americana, non sen antes reunirse con Nicolás Redondo e pedirlle que non se presentase a secretario xeral, e así colocar a Felipe González, como relata o daquela capitán do CESED Manuel Fernández-Monzón.

    Willy Brandt flanqueado por Felipe González, Slfonso Guerra e Galeote, durante a presentación en Madrid do XXVII Congreso do PSOE, en Decembro de 1976.

    Os papeis de Felipe González

    Estes feitos, loxicamente, non aparecen, na transcrición do encontro de Felipe González e Alfonso Guerra no 1976, co director do CESED, o coronel Andrés Casinello, e co xefe de información, o tamén comandante Xosé Faura, que publicou xornal El País o 22 de setembro.

    O rotativo madrileño recolle ese encontro da cúpula socialista cos responsábeis dos servizos secretos dos documentos do propio CESED que están en poder de Felipe González, cuxo arquivo persoal leva uns meses aberto ao público.

    Aínda así, nesta xuntanza, que aparece como se fose a primeira entre os dous líderes socialistas e os servizos secretos españois fundados polo almirante Carrero Blanco, pode ollarse que as ideas políticas que transmite o secretario xeral do PSOE, teñen moi pouco que ver non só coas que defende a maioría da militancia, tamén non coas aprobadas no congreso de Suresnes.

    Felipe González, á dereita e Santiago Carrilo á esquerda, nunha fotografía de 1982.

    Aínda que o PSOE inclúa no seu programa nesa altura o dereito a autodeterminación, nesa conversa  González móstrase a prol dun Estado autonómico, rexeitando que se articule “a partires da decisión soberana de non sei que pobos independentes”. Tamén se manifesta en contra dun “concerto económico para Cataluña”.

    Cando se fala da Amnistía, os socialistas colócanse detrás da pancarta, pero González deixa claro o que vai ser a súa política e, tamén, o que sería a denominada Transición: “creo que neste país hai que saldar contas co pasado, pero até un límite”.

    Nin que dicir ten que, sendo un partido republicano como aínda era o PSOE, González apoiaba plenamente á Coroa.

    O golpe de Estado de Suresnes

    Francisco Bustelo, un dos militantes elixidos como membro da nova Executiva do partido en Suresnes, que acompañaría logo a Felipe González a visitar ao embaixador estadounidense e, que, como el escrebe, comería logo repetidamente co conselleiro político da embaixada dos EEUU, afirma que en Suresnes hai tres grupos fundamentais: os vascos, con Nicolás Redondo, Eduardo López Albizu, Enrique Múgica e Txiki Benegas; os andaluces, con Felipe González, Alfonso Guerra e Eduardo Galeote e os madrileños, con Pablo Castellanos e Francisco Bustelo.

    “Os vascos, ou mellor dito, Redondo, que era o seu peso pesado, eran decisivos. Se apoiaban aos andaluces, como fixeron en Suresnes, González tería o poder asegurado. Nicolás Redondo saberá por que o fixo”, afirma Bustelo.

    “O asalto ao vello PSOE xa comeza no 1970, cos contactos entre Enrique Múgica e o destacado sindicalista alemán, Hans Matthöfer, que edita a revista Expres Español en Alemaña”, escrebe Alfredo Grimaldos en La CIA en España. O mesmo Rodolfo Llopis, daquela secretario xeral do PSOE, denuncia que Matthöfer “apoia economicamente as escisionistas do PSOE”. Justo De la Cueva, membro da comisión mixta de reunificación do PSOE madrileño, procede do sector histórico e deixa a militancia logo da “unificación” e declara: “O PSOE vai cara onde diga a CIA a través de Willy Brandt”. 

    “Os servizos secretos americanos e a socialdemocracia alemá altérnanse celosamente na dirección da Transición española con dous obxectivos: impedir unha revolución logo da morte de Franco e aniquilar a esquerda comunista”, sostén Grimaldos. E continúa: “este traballo fino da construción dun partido de esquerdas para impedir, precisamente, que a esquerda se faga co poder en España, é obra da CIA, en colaboración coa internacional socialista. O primeiro deseño remóntase xa á década dos sesenta”.

    O PSOE e a CIA

    Algúns socialistas non agardan a que a axencia de intelixencia norteamericano chame ás súas portas e son eles mesmos os que ofrecen espontaneamente os seus servizos. É o caso de Carlos Zayas, segundo documentación que aporta Juan Garcés.

    Zayas sinalaba que había outros “informantes” do PSOE a CIA, sinalando a Joan Reventós en Barcelona e a Mariano Rubio en Madrid. Tamén desvela que o principal axente do PCE en Madrid é Federico Sánchez, alias de Jorge Semprún, que, andando o tempo, tamén sería ministro de Felipe González.

    Os mozos que deron o golpe de man dentro do PSOE en Suresnes, comandados por Felipe González, van cumprir ao pe da letra o guión que lles prepararon. O poder está cada vez máis preto e o papel que ten que interpretar o PSOE na Transición levaría escrito desde bastantes antes da morte de Franco, pero remata de pulirse no 1974.

    Henry Kissinger, era secretario de estado norteamericano durante os anos da Transición en España.

    Logo da Revolución do Cravos en Portugal, Henry Kissinger, Secretario de Estado americano, alármase e viaxa a Alemaña para entrevistarse primeiro con Helmut Schmidt (canciller alemán entre 1974 e 1982) e despois con Willy Brandt para insistirlles que apoien decididamente ao PSOE.

    García Trevijano escrebe: “por iso Felipe González non entra na Junta Democrática, porque se sente amparado por unha potencia superior, polos alemáns e os norteamericanos. Unha vez que está seguro dese apoio, trasládase a Madrid onde ten unha entrevista  co Rei e con altos mandos do exército, e establecen a estratexia a seguir para evitar unha radicalización. A min advírteme da situación Claude Cheysson, que sería ministro de Exteriores con Mitterrand, daquela comisario en Bruxelas”.

    En Outubro de 1982 o PSOE gaña as eleccións por maioría absoluta e Felipe González é presidente. Un ano despois José Mario Armero, presidente de Europa Press que non só negociara a legalización do PCE, escribe: “a realidade demostra que hoxe en España goberna un partido socialdemócrata europeo, occidentalista, proamericano e decididamente atlantista. Nun ano de goberno, os homes do PSOE cumpriron un papel realmente singular: a case destrución da esquerda tradicional española substituíndoa pola socialdemocracia no que cabe a libre empresa, a propiedade privada, os europeos, os norteamericanos e a OTAN”.

    O ex ministro e curmán de Francisco Franco, Salgado-Araujo escribe nas súas memorias que  informa “ao Caudillo como a CIA expón abertamente que coas súas actividades cumpre co seu deber de prever o futuro, pois do contrario a un réxime débil sucederíalle o caos e, a este, o comunismo”.

    Con estes datos, se cadra, enténdese mellor a política histórica do PSOE e os xiros políticos de Pedro Sánchez e como unha cousa é pactar  políticas sociais e outra  políticas de Estado, na que o guión principal está escrito desde hai décadas.

    View Fullscreen
  • ‘Non renunciamos á patria galega’, historia dunha vitoria

    ‘Non renunciamos á patria galega’, historia dunha vitoria

    Para moitos nacionalistas a manifestación do 25 de xullo en Compostela, e o seu remate na praza da Quintana, converteuse nun ritual laico. Algúns van dereitos a praza, sen realizar o percorrido, outros xa non entran. Pero non sempre foi así.

    O dereito a manifestarse en Compostela, e o de entrar na parte histórica, tiveron que gañalo os nacionalistas  a pulso e a paus.

    No 1978 as forzas autonomistas convocaban unha manifestación que remataba na praza do Obradoiro. Os nacionalistas remataban na praza da Quintana, superándoos en manifestantes.

    Ao ano seguinte, 1979, os partidos estatais xa non festexaron en Compostela o Día de Galicia, mentres que a manifestación do Bloque desbordaba a capacidade da Quintana.

    En 1980 produciuse a primeira proibición de entrar no casco vello compostelán despois de dous anos consecutivos sen problemas.

    No 1980, xa lle prohibirían os nacionalistas a entrada no casco histórico, cunha toma policial de Santiago sen precedentes. E así continuou até 1983, cando se remataba na praza de Galicia ante a imposibilidade de entrar de xeito legal, pero axiña se sucedían as manifestacións no interior da cidade antiga, os saltos, os berros, as cargas e as detencións. 

    Paralelamente comezara unha campaña para convencer á opinión pública que a manifestación nacionalista prexudicaba o turismo e a imaxe de Santiago, que debe de ser de todos, como o 25 de xullo, que era o Patrón de España.

    Os nacionalistas respostaban cun lema, “non renunciamos á patria galega”, e afirmando que, ao non poder desnaturalizar a data, tentaban prohibila pola forza. Mesmo detiñan a xente na praza do Obradoiro por levar adhesivos do Bloque.

    O golpe de Estado mudou moitas cousas

    As formacións autonomistas esqueceron celebrar a data e os medios de comunicación teimaron en resaltar a Ofrenda ao Apóstolo como un grande acto central, cando o certo foi que viña decaendo na súa propia idiosincrasia pouco acorde cos tempos democráticos.

    O golpe de estado do 23 de febreiro de 1981 mudou moitas cousas. O punto álxido da presión do Estado español aos nacionalistas galegos e o intento de expulsar o Día da Patria extramuros da cidade vella de Compostela, hai que situalo no ano 1983. Foi o ano do desmantelamento da industria naval, das grandes manifestacións e das folgas xerais e co PSOE no Goberno central e no de Compostela, con Xerardo Estévez, ex militante do PSG, como alcalde, que puxo á policía local ao servizo da represión, adicándose a arrancar os carteis, pancartas e bandeiras nacionalistas.

    Ao ano seguinte, as xentes do BNG regresaron á Quintana e atópanse tan a gusto que esqueceron a reivindicación doutrora de rematar a marcha anual na praza do Obradoiro.

    Portada do número que deu conta da xornada do 25 de xullo de 1983.

    As consignas máis coreadas naquel 1983 pola manifestación, que saíu da Alameda compostelá, eran ademais da clásica de “Galicia Ceibe, poder popular”, “Non a OTAN, soberanía nacional”; “Non. non, non, á nuclearización;”Non á represión, liberdade de expresión; “Lei antiterrorista, lei fascista” ; “Fraga, Felipe, Albor, a nova inquisición”, “Aborto libre, a muller decide”…

    A manifestación, segundo ordenara o Gobernador Civil tería que dar a volta nunha praza de Galicia en obras e retornar a onde partira, na vez de entrar no casco antigo.

    Mais os nacionalistas estaban dispostos a chegar ata Quintana tal e como solicitaran.

    Cinco horas na Praza de Galicia

    Iso pretendían, pero unha cousa era dicilo e outra logralo. Cando chegaron á Porta da Mámoa, atopáronse cunha compañía antidisturbios chegada desde Valladolid. A cabeza da manifestación fixo un intento de traspasar o cordón policial, pero foron repelidos coas mocas e a pancadas aos xeonllos dos manifestantes. Ante forzas tan desiguais non era cousa de intentalo de novo, pensaron os dirixentes nacionalistas.

    Sentada na Praza de Galicia, pouco antes das 18,12 en que se produciu a carga policial o Día da Patria de 1983. ©X.C./Fundación A Nosa Terra

    Logo dun tempo de tenso fite entre mandos policiais e a cabeza da manifestación, a dirección nacionalista decidiu instalar na mesma praza unha tarima e un servizo de megafonía. Alí realizáronse as intervencións que ían ter lugar ao remate da manifestación.

    Presentados por Xosé Agrelo Hermo, primeiramente Xesús Veiga deu lectura dun comunicado conxunto do MCG (Movemento Comunista de Galicia) e LCR (Liga Comunista Revolucionaria), que se referiu a que “a sombra de Gómez Aguerre é moi longa. Aquel gobernador Civil da UCD está a facer agora carreira política no PSOE”. [Aguerre fora gobernador da Coruña cando comezou a probición e era en 1983 alto cargo no ministerio do Interior].

    A continuación, en representación do BNG, falou Francisco Carballo, que entre outras consideracións atacou duramente ao PSOE “que quere afortalar o capitalismo, baixo o cal non pode haber liberdade, nin paz, nin xustiza…”

    Ao rematar a intervención de Carballo, tomou o micrófono Francisco Rodríguez para pedirlle á xente que sentase e non abandonase a praza, que pronto chegaría comida e bebida para todos.

    Así foi. A sentada seguiu até as 18,12 horas, entre berros, música e cancións. Tamén baixo a choiva que se convidou ela soa, como tantos 25 de xullo en Compostela.

    A crónica de A Nosa Terra o 25 de xullo de 1983, daba conta do momento en que se produciu a carga policial logo dunha xornada pacífica.

    Comeza a guerra

    Despois de máis de cinco horas de sentada, ás 18,12 comezou a “guerra”. Logo de pequenos amagos de incidentes por parte dalgún policía que se mostraba visibelmente agresivo e prepotente, un dos manifestantes, mentres se coreaba “ea, ea, ea, a policía se cabrea”, pasoulle unha bandeira polo casco a un deses policías, por encima do servizo de orde que estaba separando a policías e manifestantes.

    Casquillo da munición empregada na carga policial.

    O policía non resistiu e abalanzouse contra do servizo de orde, porra na man, golpeando de cacho para testo. Detrás seguírono todos malia a oposición de dous tenentes que, cos brazos abertos, pretendía impedir a liorta.

    A carga ía con saña. Alí levou todo o mundo: rapaces, vellos, embarazadas, xornalistas… Arrombaron coa megafonía, mallando na xente que caía ao chan, algunhas veces, entre catro na mesma persoa.

    Até se deu o caso que algún policía, alarmado, foi axudar a erguer a algúns dos que estiveran mallando no chan.

    Utilizaron pelotas de goma e balas de plástico. Os manifestantes defendíanse con botellas e algunhas pedras.

    Nesta primeira carga producíronse máis de 20 feridos, algúns de consideración, como no caso de Alberte Blanco, cun cóbado quebrado.

    Crónica de A Nosa Terra o 25 de xullo de 1983.

    Cando na Praza de Galicia só ficaba xente tombada ou feridos que non puideran escapar, a policía, presa non se sabe de que espírito febril, comezou a rachar con asañamento as pancartas e todo símbolo nacionalista que se atopaban ao seu paso, moitos deles colocados nos xardíns.

    Seguidamente dedicáronse a entrar nos bares e, alí mesmo, aporrear na xente, sen preguntar. Nun deses barres cargaron tres contra un señor maior, un vasco con chapela, pero que non tiña nada que ver coa manifestación.

    No café Derby entraron, porra en man, actitude ameazante dicindo, “os alborotadores e os que non teñan a conciencia tranquila que saian”.

    E como non saíron, detiveron a dúas persoas.

    Tamén foi detido un fotógrafo, ao que lle romperon a cámara e lle pegaron.

    Quen isto escribe, logo de identificarse como xornalista a dous números da policía e ao brigada, foi retido, logo ceibado, volto e reter e, por último, o mesmo Brigada mandaría cargar contra del e máis outro compañeiro,.

    A carga na Praza de Galicia o Día da Patria de 1983 comezou as 18,12 h. ©X.C./Fundación A Nosa Terra

    As cargas policiais continuaron pola parte nova de Compostela, cara onde escaparan os manifestantes que levantaban barricadas con caixas e coches.

    Tamén collían pedras das obras. Unha destas alcanzou a un policía. Colleuna e gardouna.

    A policía disparaba bolas de goma, amarelas, e balas de plástico, verdes, directamente contra dos manifestantes.

    Un dos momentos de maior tensión produciuse cando a policía cargou na Alameda, co recinto festeiro cheo de persoas maiores e nenos.

    Xeonllo en terra, dous policías disparaban pelotas de goma por entre a xente.

    Vítimas das cargas policiais foron atendidas en centros hospitalarios máis de 50 persoas. Tamén foron detidas outras 33, das que sete permaneceron en dependencias policiais até o 26 ás 21 horas, cando foron postas en liberdade logo de prestar declaración. 

    O rei deixa as cousas claras

    Sorprendera, e non só nos círculos do nacionalismo, a brutal carga policial, sobre todo cando o gobernador era Domingo Ferreiro, un socialista tido por home dialogante.

    En todo momento defendeu a actuación policial afirmando que “estaba en xogo a seguridade e a liberdade dos cidadáns”.  Tamén afirmaba o Gobernador que os manifestantes so eran 300 persoas.

    Desde o BNG contestábanlle que os manifestantes nunca puxeron en perigo nin a convivencia, nin os bens, nin as persoas. Preguntábanse tamén se eles só eran 300, para que quería o gobernador 400 policías.

    A manifestación foi bloqueada pola policia na Praza de Galicia o Día da Patria de 1983. ©X.C./Fundación A Nosa Terra

    Por outra banda, o propio Domingo Ferreiro comentaría que el nunca mandou cargar e que todo obedeceu a que a policía non puido coa tensión e coa fame e se lles foi das mans aos propios mandos.

    Pero, segundo nos comentaba un policía galego que viña de Valladolid, todos estes anos a rutina era igual. Acuartelábanos ás sete da mañá, hora que almorzaban. Logo, até que todo rematase, non podían comer nin beber.

    El afirmaba que todo era a man tenta para aumentar a súa tensión cando deran orde de cargar ou de reprimir aos manifestantes.

    O Gobernador tamén dicía non saber nada deste xeito de actuar dos mandos policiais.

    Pero as que estaban claras eran as directrices políticas: nación só existe unha, a española e o 25 de Xullo é o día de Santiago, patrón de España, única e indivisíbel. Se alguén tiña dúbidas abondaríalle con escoitar o discurso pronunciado ese mesmo ano 1983 por Xoán Carlos de Borbón na catedral.

    Na ofrenda ao apostol, á que o Rei chegou contrariado, e foi das mías política das que tiña pronunciadom afirmou “honremos a bandeira de España, que é a representación da nosa unidade e depósito da nosa historia”.

    A ofrenda máis política das que tiña pronunciado e das que pronunciaría despois nesa data e nese templo, propoñendo un auténtico programa de goberno.

    “Síntome profundamente en España”, afirmou, para seguir deixando claro que “Galiza é un piar fundamental da patria que nos une” e pedíndolle ao apóstolo Santiago axuda para “que honremos a bandeira de España, que é a representación da nosa unidade e depósito da nosa historia”.  Viñera aquel ano enfadado Xoán Carlos I de España. Non tiña pensado vir e debera mudar de plans.

    Liorta na Xunta

    O motivo non era outro que a negativa da Xunta de Galicia a asistir á ofrenda pois, na contra de nomear ao presidente Xerardo Fernández Albor como delegado rexio, fixérao na persoa de Domingos García Sabell, delegado do Goberno central na Galiza, logo que este llo pedise ao rei e ao mesmo Felipe González, nunha entrevista días antes na Moncloa.

    O vicepresidente económico, Carlos Mella, convocou unha rolda de prensa na que afirmou que “con todos os respectos, a Casa Real cometeu un erro”.

    A Xunta xa estaba amolada porque no peche da Porta Santa, na vez do presidente da Xunta, o delegado rexio fora o Ministro de Xustiza. O Goberno galego non acudiría ao acto.

    Tanto a Xunta como Fraga Iribarne saíron afirmando que as declaracións de Carlos Mella  eran a título persoal, aínda que foran abenzoadas por todo o Goberno autónomo e polo propio Fraga Iribarne.

    O rei chamaríaos á orde no propio discurso ao afirmar que “hai moito que facer para perder o tempo en minúsculas regueifas”.

    Aquel ano 1983 os nacionalistas venceron e conseguiron a liberdade de entrar, de novo, no casco antigo.

    Pero o que se estaba a propiciar por aqueles días desde Alianza Popular era un distanciamento entre Fernández Albor, que viña de ocupar o cargo de presidente con AP e os seus amigos de Realidade Galega que, aínda que desaparecida oficialmente, seguín tecendo moitos fíos na política galega.

    Desde AP, enfrontando a Albor e García Sabell, tentaban que o presidente galego respondera ante Fraga e ante ninguén máis.

    Carlos Mella anunciaba que a Xunta ía ser “moito máis virulenta con Madrid” e os nacionalistas criticaban que os únicos conflitos eran por “festas e protocolo”.

    Mais aquel ano 1983 os nacionalistas venceron e conseguiron a liberdade de entrar, de novo, no casco antigo. Ao ano seguinte, no que tivo lugar o polémico traslado dos restos de Castelao desde Arxentina, acompañaríanos centos de retratos de Castelao até a Quintana, nunha das manifestacións máis multitudinarias.

  • As almas do Deportivo da Coruña e do Celta de Vigo

    As almas do Deportivo da Coruña e do Celta de Vigo

    Queixábase hai pouco o adestrador galego David Vidal de que o Deportivo nunca pensara nel para adestralo. O de Portosín, que esta tempada está a traballar por Murcia, non me pareceu nunca un técnico acaído para o Deportivo. Vidal, que sempre rabiou por ser querido na súa terra como Arsenio, poderíamos dicir que nos banquiños é a antítese.

    Xosé Antonio Albacete Anquela, novo adestrador do Deportivo.

    Mais vendo a quen veñen de fichar agora para dirixir ao conxunto coruñés, Xosé Antonio Albacete Anquela, estou seguro de que David Vidal era igual de apropiado. Os dous son da vella escola de adestradores, os dous curtíronse nos campos de Segunda e Segunda B e aínda Terceira e Rexional… Só que Anquela estivo, unicamente, unhas xornadas en Primeira co Granada… E David Vidal ninguén pode esquecer o seu paso polo Cádiz… E que fala galego e coñece a Coruña.

    Iguálaos ser claros e directos, a paixón, a competitividade, o resultadismo. O seu non é, precisamente, o “xogo bonito” que distinguiu ao Grande Depor. Son como, Diego Pablo Simeone, pero sen “glamour” nin ter quen lles escriba. Mais Anquela xa o procurará na Coruña, non se preocupen.

    E cando así sexa, louvarán as súas declaracións como fixeron os xornalistas de Madrid con estas de Simeone: “só me importa gañar, para iso é para o que me preparo”. Como se os demais adestradores e xogadores non quixesen gañar.

    A esta filosofía contestoulle de xeito indirecto Guardiola: “gañar só pode gañar un, pero intentar xogar ben poden facelo todos”.

    Poida que o Deportivo gañe con Anquela, pero chegaralle aos seus seareiros afeitos como están ao fútbol de calidade?

    Quizais, aínda que  logre ascender, que é para o que o contrataron, pois afirman que é un grande xestor do vestiario, que seica foi o que lle faltou ao Deportivo estas tempadas. Por poder, pode, pero o que non vai poder é artellar un proxecto deportivo gañador.

    Anquela, ou muda moito, ou non vai poder conectar coa afección deportivista. E se un adestrador non o logra, está condenado ao fracaso.

    Un estilo de xogo adaptado A Coruña

    Se a configuración dos valores sociais conforma os deportes-espectáculo de masas, esa mesma idiosincrasia social reflíctese na configuración do espectáculo deportivo, nas súas características técnicas e tácticas.

    O xogador alemán Netzer, que estivo un tempo no Real Madrid, afirma que “as regras do fútbol son as mesmas para todos, pero cada pobo exprésase á súa maneira e ten o seu xeito de xogar”.

    Se existen esas especificidades con características propias, que é logo o que orixina o éxito ou o fracaso dunha equipa de fútbol? Cales son as condicións que definen a súa historia?

    Aínda que a ninguén se lle escapa que o primeiro elemento son os propios xogadores, pois son os que verdadeiramente gañan ou perden os partidos, calquera seareiro recoñecerá axiña que quen conforma a equipa é a directiva.

    Calquera seareiro recoñecerá axiña que quen conforma a equipa é a directiva.

    É precisamente ese directiva a que lle imprime personalidade ao club. Marca as metas a acadar, pondo os elementos indispensábeis para logralo, confecciona o cadro de actores futbolísticos encomendándolle a dirección de escena a un adestrador, que é o encargado de transmitirlles, en forma de táctica e de estratexia, pero tamén de filosofía, parte das vibracións do corpo social que se sente reflectido no equipo.

    Certo é que sería unha falsa ilusión dar a idea de homoxeneidade nos seguidores dun club. Os espectadores reflicten nas bancadas, e até nos bares, como un mapa, certos trazos da división social da cidade e da súa zona de influencia.

    Malia a esas diferenzas, nas cidades existe un clima social globalizador, que é o que se lle transmite ao club de xeito máis certeiro que os slogans políticos. (O Celta de hoxe non ten nada que ver co “viguismo” de Abel Caballero, pero reflicte transversalidade comarcal e aínda galega).

    Esa sensación non só se recolle nas bancadas, aínda que é cando o trasvasamento de emocións se volta máis interactivo, actuando en liberdade.

    Unha afeizoada do Celta nunha rúa de Vigo, a mañá seguinte ao frustrado ascenso do Depor

    Hai veces nos que nin directiva nin adestrador saben sintonizar co público. Esta é a cousa do fracaso de moitos adestradores que veñen de fora sen coñecer a cidade nin ao club, e de moitas directivas que non perciben o momento social, pois están ensimismadas na súa proxección persoal, convertendo ao club en medio de medre social.

    Antonio Bellot, xogador do Deportivo a comezo dos anos setenta, afirma que “na traxectoria de calquera equipo é fundamental a dirección. No Deportivo dos anos 60 e 70 abondaron os directivos que chegaron ao club sen demasiadas ansias de servizo, francamente obrigados non sei por que. Se cadra por quedar ben ante certos persoeiros da cidade ou por acadar unha relevancia social a que non darían chegado doutro xeito”.

    Non vou dicir eu que sexa este o caso da nova directiva do Deportivo… Pero si podo afirmar que lle falta alma, ou, se queren idiosincrasia, e nin conecta co pasado nin sendo quen de albiscar o futuro propio.

    Esa alma que lle faltou na eliminatoria co Mallorca. Esa alma que no partido de Riazor puxo Bergantiños e que estivo ausente na illas, volvendo ao Deportivo nun equipo remiso, medoñento a acomplexado que, na vez de nutrirse dos éxitos pasados para encarar o futuro, declinou ser quen era.

    Na eliminatoria en Mallorca faltou a alma que no partido de Riazor puxo Alex Bergantiños.

    E pasou o que pasou. Pasou o mesmo que naqueles anos antes da chegada de Arsenio, cando o presidente Lendoiro mercou a liña cardinal do Corintinhas brasileiro… e fracasou.

    Luizão, aquel grande xogador explicou así o que pasaba: “este non é a nosa equipa, non podemos xogar como sabemos, temos morriña”. Logo viñeron outros xogadores brasileiros que si se adaptaron, como Mauro Silva, Bebeto ou Djalminha, pero alí estaban tamén Fran e Xosé Ramón para marcarlles o camiño.

    Un Celta da canteira

    Esa “alma” que lle faltou ao Deportivo, foi a que lle insuflou Iago Aspas ao Celta. Sen o moañés os olívicos terían baixado a Segunda. E non foron só os seus goles, logo de tres meses de baixa os que o rescataron, senón que foi quen de cargar con toda a equipa e facer que xogasen ao fútbol e tivesen a determinación de gañar.

    O presidente do Celta Carlos Mouriño, semella virar a facer en 2019 unha equipa baseada na canteira

    E o presidente Mouriño, con bo criterio, apostou pola canteira, polo local, para facer do Celta un club grande.

    Cando mercou o club, realiceille un informe, con datos de socios e seguidores, con valor dos xogadores, cos gastos e ventas, no que demostraba o valor da canteira, aínda en termos económicos, así como que o Celta transmitise galeguidade, na vez de viguismo, pois a maioría da súa masa social e dos seguidores (hai que ter en conta as TVs) non eran da cidade. Con esa idea conformou a directiva.

    Agora afirma que se dan as condicións para unha verdadeira aposta pola canteira. Coa fichaxe de Denís Suárez e a posíbel incorporación de Mina, está a dar un paso importante.

    Así, a columna vertebral do novo equipo estará formada por “xente da casa” con Aspas como referente, para turrar polos novos.

    O Celta pode entrar así nunha nova dimensión, a europea, na que os celtas non sexan só os de Glasgow.

Boletín de novidades

Recibe as novas no teu e-mail


Política de privacidade *