A Nosa Terra

Autor: Afonso Eiré López

  • Celulosas, un conflito que comezou no 1956

    Celulosas, un conflito que comezou no 1956

    Dicir Celulosa en Galiza, é dicir Lourizán-Pontevedra. Este 16 de xuño, celebrouse unha nova Marcha para pedir o traslado da fábrica. Moitos poden pensar que esas protestas son unha teima dos nacionalistas e dos da Asociación para a Defensa da Ría, pero as protestas veciñas comezaron xa antes da súa instalación, no 1956 e aínda non remataron.

    Un rigoroso e documentado traballo do profesor Eduardo Río Boquete, realizado para a Fundación Empresa Pública, debulla polo miúdo o irregular proceso de creación e instalación da Celulosa de Pontevedra.

    Os datos que aporta demostran que os xerarcas franquistas do INI (Instituto Nacional de Industria) sabían de certo, e desde o primeiro momento, que o proxecto ía ser moi prexudicial para a ría de Pontevedra e o seu contorno.

    Pero a corrupción intrínseca do franquismo teceu os fíos necesarios para que todo fose posíbel e a agresión se consumase.

    Mais non foi sen oposición e sen loita.

    Factoría de ENCE en Placeres.

    Comeza a loita

    A mediados de 1956, pescadores e mariscadoras de Lourizán e Marín utilizaron o conduto regulamentario da Comandancia da Mariña para mostrar a súa protesta á instalación da fábrica.

    Nun escrito, 280 “cabezas de familia suplicaban” á autoridade que, considerando o perigo para os seus postos de traballo, non se leve a cabo o proxecto.

    En xaneiro de 1957, presentaron reclamación contra a actitude de permisividade da Xefatura de Obras Públicas.

    A mediados de 1956, pescadores e mariscadoras de Lourizán e Marín  mostraron a súa protesta á instalación da fábrica.

    Diversas entidades locais agoiraban danos importantes no sector marisqueiro. Mesmo representantes dos sindicatos verticais na pesca e os empresarios da conserva, manifestaban os seus fondos temores ante un INI indolente e cómplice.

    En vista de que os “condutos regulamentarios” non respondían, a veciñanza decidiu ir máis alá. Así, o 30 de decembro de 1958, as mulleres iniciaron unha manifestación até Pontevedra que foi disolta pola Garda Civil.

    Rosa Santiago Mora, unha das participantes, denunciou que os gardas efectuaran disparos, o que fixo o desbaraxuste da carga empeorase polo medo.

    A comezos de xaneiro, comezaron os traballos de dragado, o que encolerizou aínda máis ás mariscadoras de Santo André. E non era para menos, eses traballos preliminares leváronlles por diante os criadeiros de marisco.

    Así que o 19 de xaneiro, os veciños/as boicotearon a colocación dos tubos de dragado, botando ao mar o balizamento das obras.

    O domingo 8 de febreiro, á chamada das campás parroquiais, as veciñas eliminaron de novo as balizas, producíndose un novo enfrontamento, non só coa Garda Civil, senón tamén co persoal que traballaba para empresa.

    Pero a oposición viciñal non minguou. Producíanse manifestacións acotío, así que o Gobernador Civil e o Comandante da Mariña decidiron suspender os traballos durante 48 horas. Claudicaban?

    Non, só foi para dar tempo á chegada ao Porto de Marín do canoneiro Hernán Cortés cunha dotación de 70 infantes de mariña que, na tarde do día 10, cargaron con dureza contra máis de medio milleiro de persoas que se manifestaba pacificamente.

    Feriron a numerosas mariscadoras. Outras foron presas. Bastantes multadas.

    Os meses que seguiron foron de medo e represión. Así que, catro anos despois, o propio ditador, Francisco Franco, en persoa, inauguraba oficialmente a factoría pasteira.

    Vista da Ria de Pontevedra antes da Celulosa

    A teima dunha celulosa

    A teima de crear unha fábrica de celulosa tiña a súa orixe nas necesidades autárquicas do novo Estado xurdido na vitoria da guerra civil.

    O plano de reforestación iniciado pola Deputación de Pontevedra na Ditadura de Primo de Rivera, chamou a atención do Ministerio de Industria.

    Rico Boquete recolle como no ano 1947 nace a primeira tentativa baixo o nome de Celulosas de Galicia S.A., contando no primeiro momento co apoio expreso da Deputación de Pontevedra, aínda que esixía en troques a súa instalación nesta provincia.

    A oposición decidida de Patrimonio Forestal e da Dirección Xeral de Montes, obrigou a que o Goberno non referendase o proxecto. Os seus argumentos son os mesmos que utilizan agora os que se opoñen á nova reforestación.

    Outro intento chegou da man da Papeleira Española, a quen o Consello de Ministros lle outorgou autorización no ano 1951. Pero, ao coñecerse a posíbel instalación no fondo da ría de Vigo, ábrese unha forte oposición, comandada polo xornal  El Pueblo Gallego, do que era director Xosé María Castroviejo.

    A instalación atopou tamén coa oposición frontal do Sindicato Provincial de Pesca, que contou cos informes negativos do Instituto de Investigacións Pesqueiras de Vigo. Contra da papeleira tamén se manifestaba o gremio de serradoiros.

    Ante tal contundente contestación, a empresa renuncia á instalación. En vista dos “medos” da empresa privada, quen retoma as iniciativas é directamente o Estado.

    No 1951 créase a Comisión Xestora da Celulosa. Contratan o enxeñeiro finés Kaarlo Amperla e estudan diversas localizacións nos contornos dos ríos Ulla, Umia e Lérez.

    Segundo información interna citada por Rico Boquete, os informes desaconsellaban a localización no Ulla “pola súa grande riqueza marisqueira”.

    Amperla e os dirixentes do INI visitan Pontevedra en xaneiro de 1956, e, das cinco localizacións propostas nesta ría, escollen a praia de Lourizán para a instalación da pasteira.

    No 1951 créase a Comisión Xestora da Celulosa. Contratan o enxeñeiro finés Kaarlo Amperla e estudan diversas localizacións nos contornos dos ríos Ulla, Umia e Lérez.

    O presidente do INI, o ferrolán Antonio Suances, dá orde de emprender, de inmediato, os traballos de construción da factoría.

    Naquela empresa estaban presentes algúns dos máis sonoros apelidos do franquismo: Elola Olaso, Lora Tamayo, García Escudero ou Dionisio Martín Sanz.

    En Placeres, fariase o recheo no que se instalaría a factoría.

    Sabían do enorme dano

    Pero sabían ou non sabían do dano que podía causar? O profesor Rico teno claro: sabíano, vaia se o sabían, pero, para eles, a ría na que desembocaba o Lérez, tiña escaso interese tanto no eido piscícola como marisqueiro.

    Non eran do mesmo parecer que os xerarcas do INI e a plana maior franquista, outros organismo do Estado. Así, o mesmiño Tribunal de Contas do Reino chegou a ditaminar que a Empresa Nacional de Celulosas non cumpría as súas finalidades, criticando o seu emprazamento preto dunha poboación frecuentada polo turismo e, a maiores, as consecuencias na ría do vertido duns residuos que tamén traerían prexuízos as industrias da zona, entre elas a conserveira.

    Aínda así, a fábrica foi adiante.

    Co comezo do funcionamento do complexo non remataron as protestas aínda que, co dano xa feito na ría, colleron outro camiño. O camiño das pintadas e das letras dos maios.

    Pero a empresa foi facéndose cada vez máis poderosa e, fronte os seus detractores, comezaron tamén as manifestación a seu favor, como a que realizaron os alumnos do Instituto de Pontevedra no 1966, que saíron a rúa cunha pancarta que dicía: “queremos papel”.

    A empresa deseñou unha política de subvencións de actividades sociais e patrocinios, que se foi facendo, pouco a pouco coa vontade dunha parte da cidadanía. O Pontevedra do “hai que roelo” non se entende sen Celulosas.

    O Pontevedra do “hai que roelo” non se entende sen Celulosas.

    Nesta política de imaxe, foron esenciais unha parte dos medios de comunicación de Galiza, que non só se nutrían de abondosa publicidade, senón que permitían que algúns dos seus xornalistas máis senlleiros estiveran directamente a soldo da pasteira, e, se facía falta, atacaban directamente aos seus escasos colegas que ousaban defender o contrario.

    Pero non só xornalistas, senón tamén profesores universitarios, que realizaban informes ben pagados pola empresa. Algún pasou do PCE a ser ecoloxista e, sen transición, a deputado do PP… Sen deixar de defender o mesmo: a Celulosas.

    E despois de Celulosas, chegou á Praia de Lourizán a Electroquímica del Noroeste S.A., con licencia irregular concedida polo alcalde Augusto García Sánchez.

    O perigo de Elnosa

    O método para fabricar pasta de papel realizábase consumindo grande cantidade de cloro, un gas licuado, moi perigoso en contacto coa atmosfera, e con residuos na súa produción altamente contaminantes, sobre todo mercurio, que ían parar a ría e se consumen logo a través dos mariscos e peixes.

    Así que agora o perigo máis grande xa era a factoría de Electroquímica del Noroeste S.A. (Elnosa). Cinco grandes tanques con 500 toneladas de cloro estaban almacenados xunto ás instalacións da pasteira, paro o seu uso, e a fábrica seguía producindo o cloro necesario.

    Os informes científicos afirmaban que era un perigo alarmante e remitíanse ao ocorrido na India. En 1984 un silandeiro escape de isocianato de metilo na rexión de Bhopal, matou  directamente a preto de 8.000 persoas e, logo morreron outras 12.000.

    Un escape de cloro en Elnosa podería varrer a metade da poboación de Pontevedra, pero tamén a de Marín e aínda chegar a parte do Morrazo e tamén á outra banda da ría.

    Por se fose pouco, os camións de cloro atravesaban todos os días polo medio da cidade de Pontevedra e seguían cara Compostela pola estrada. Calquera accidente tería consecuencias incalculábeis.

    Pero as autoridades oficiais afirmaban nas súas declaracións, unha e outra vez, que non existía perigo, que todo estaba controlado. Cando a realidade era que esas mesmas autoridades non tiñan nin o máis mínimo control e calquera pequeno escape podía ser mortal.

    E o que podía pasar, pasou. Non sabemos se xa tiña pasado antes, dicían que si, pero non houbo quen o contara.

    Pero en xullo de 1978 xa estaba nos quioscos o número 25 da nova etapa de A Nosa Terra que titulaba en portada e a toda páxina: Elnosa xa matou.

    Si, morreran o traballador Francisco Linares, de Placeres e Modesto Rodríguez, de Campolongo, polo escape de cloro dun bidón.

    E as autoridades seguían a negalo e a afirmar que fora un accidente, que pasar, pasar, non pasara nada, nin podía pasar.

    A concentración de mercurio na ría superaba en moito ao tolerado legalmente. E o mercurio pode entrar no organismo a través dos vapores.

    Os cadros de enfermidades en Pontevedra daban uns datos alarmantes. As autoridades negábanos. E os organismos oficiais, como os laboratorios da universidade de Compostela seguían realizando traballos para esta empresa, como denunciaba A Nosa Terra no ano 2011.

    Porque, desde a recuperación de A Nosa Terra, en xaneiro de 1977, o semanario converteuse no azoute de Celulosas, sacando á luz o que todos calaban. A perseveranza e os contactos do seu presidente, José Luís Fontenla, e os traballos de ADEGA, que tamén presidira o avogado pontevedrés, levaron a unha seria de reportaxes e denuncias constantes no semanario, que permitiron ir concienciando a unha parte da poboación do perigo de Elnosa e do dano de Celulosas.

    No número 13 do semanario, realizábamos unha grande reportaxe sobre os efectos da contaminación de Celulosas na ría. No número 15 volvíamos a carga. No 25 dábamos a exclusiva das dúas mortes por cloro.

    Celulosas seguía afirmando periodicamente, con grandes campañas publicitarias, que xa non cheiraba, que xa deixaba de contaminar, por mor das novas obras e de novos procesos. E desde A Nosa Terra teimabamos en desmentilos, nunha guerra desigual, na que nos atopábamos sós entre os medios de comunicación.

    Finalmente tiveron que desbotar a fabricación de pasta con cloro e, en novembro do ano 2002, puidemos dar a grande nova: Celulosas de Pontevedra condenada por delito ecolóxico.

    O “grande xuízo por delicto ecolóxico de Galiza”, ao que asistiran os xornalistas de ANT, X. Enrique Acuña e Horacio Vixande, só durou media hora. Pero os defensores do medioambiente saíron vitoriosos ao lograr unha condena sen precedentes: seis directivos son sentenciados a cinco meses de arresto maior e a pagar seiscentos mil euros de multa.

    As empresas non delinquen, por iso Celulosas non foi condenada. E librouse tamén do desgaste de, polo menos, tres meses de audiencia pública ao aceptar  condena.  A defensa xustificou a aceptación da condena “por razóns de orde práctica, pero os directivos, que quede claro, non son delincuentes”.

    Pero quedaba por vez primeira probado que Celulosas contaminaba a ría, por máis campañas propagandísticas que realizara afirmando o contrario. Concretamente,  a condena produciuse  “por contaminación atmosférica e vertidos contaminantes entre 1984 e 1997”.

    Para a acusación particular, a Asociación pola Defensa da Ría, o feito de sentar por vez primeira a nove directivos no banco dos acusados constituía xa un importante triunfo.

    O presidente desta organización, Antón Masa, declaraba que “a posibilidade de que, finalmente, puidesen ser absoltos, fixo que aceptásemos o acordo, aínda que preferíamos sometelos a un xuízo durante varios meses”.

    O avogado, Vicente G. Legísima, lembrou que “a defensa está apoiada polo capital””.

    Antón Masa pedía responsabilidades políticas a todas as autoridades que ignoraron as repetidas denuncias por contaminación. Dáse a circunstancia que, cando se dicta sentenza era Conselleiro do Medio Ambiente Carlos del Álamo, agora Conselleiro-Coordinador de ENCE.

    Antón Masa tamén lembrou que “incluso aqueles colectivos sindicais e deportivos que negaban a contaminación ou recibían axudas de Celulosas, terán que render contas ante a sociedade”.

    Os opositores a Celulosas, que eran fundamentalmente os nacionalistas, pensaban que  logo desta sentenza, e estando xa en democracia, as autoridades non se atreverían a prorrogarlle a concesión á empresa cando caducara.

    Celulosas nunca pensou o mesmo e, tendo posibilidades e axudas para trasladar a factoría, sempre se negaron.

    E nisto que chegou Mariano Raxoi. No ano 2013 reforma a Lei de Costas de tal xeito que lle poden prorrogar legalmente o permiso a ENCE se obteñen un informe ambiental favorábel da Xunta.

    Núñez Feixóo, que proclamaba urbi et orbe que o desmantelamento de Ence era irreversíbel, deulle a súa beizón nun informe da Xunta no que se limitaba a certificar que as instalacións cumprían o que xa cumprían.

    Para rematar a xogada, Mariano Raxoi, estando en funcións como presidente, amplíalle por 60 anos o prazo da concesión a ENCE.

    Desde esas, o PP fai casus belli na defensa da peideira, como se coñece a fábrica na comarca.

    O Concello de Pontevedra, a Asociación da Defensa da Ría e Greenpeace presentan recursos contra o que consideran unha ampliación arbitraría. A Avogacía do Estado cambia de criterio e admite estes recursos, polo que a Audiencia Nacional segue adiante co proceso.

    Quedan entre catro a seis anos de incerteza, namentres non haxa sentenza.

    Quedan entre catro a seis anos de incerteza, namentres non haxa sentenza. Pero a empresa non queda parada. Comeza a máis importante campaña de propaganda e presión social que se lle coñecera nunca. Conta con todo o apoio do PP, que pon a andar todos os seus resortes, desde medios de comunicación, a diversas asociacións gremiais, desde empresarios a mariñeiros, mariscadores e colectivos deportivos ou culturais.

    Como brazo de presión na rúa, os traballadores, con pintadas, insultos e ameazas contra os cargos do BNG. Loxicamente defenden o seu posto de traballo, pero dáse a casualidade de que a súa postura é sempre a da empresa, cando podían premer para que se realizase o seu traslado e asegurar a súa continuidade sen data de caducidade.

    Outro día falaremos do que a instalación supón para o agro galego e a súa relación co negocio dos incendios.

  • O Alcalde de Vigo Abel Caballero

    O Alcalde de Vigo Abel Caballero

    Todos os luns, ás oito da mañá, Abel Caballero convoca os seus concelleiros a unha reunión no seu despacho. A xuntanza é curta. Poucas veces supera a hora. Comezan a falar por quendas e, cada quen, exponlle os asuntos do departamento que requiren a presenza do alcalde de Vigo. Non se discute. É o que diga o alcalde e el acapara toda a proxección pública, por miúda que sexa, incluídas as declaracións aos medios. Ao rematar a reunión, Abel Caballero ten que ter cuberta de actos toda a semana. E senón levantase as seis da mañá e sae na procura da xente.

    Abel Caballero oficia de alcalde as 24 horas do díae como Camilo José Cela ou Belén Esteban, foi quen de crear a súa propia personaxe: O Alcalde de Vigo Abel Caballero. Ate fala en terceira persoa como os do famoseo.

    Aquel político testán que militaba no PCE, aquel ministro fuxidío de Felipe González, aquel teimudo contrincante do seu inimigo Carlos Príncipe, até que Pepe Blanco e os papeis comprometedores llo sacaron de diante, aquel teimudo candidato socialista á Xunta, que se negaba a ver a realidade e prometía gañar por maioría absoluta e conseguiu os piores resultados na historia autonómica do PSdeG-PSOE, aquel medoñento candidato a alcaldía de Vigo, que semellaba que o seu retiro era novelar vidas que non puidera vivir… aquel político aparentemente fracasado gañou as eleccións e converteuse en alcalde.

    E devagariño foi quen de construír a personaxe de Alcalde de Vigo Abel Caballero, que non ten nada que ver coas súas épocas pasadas, superando mesmo os tics familiares propios da casa dos Cabaleiro de Ponteareas, de longa tradición política, polo menos desde o seu bisavó liberal.

    E Abel Caballero non só é alcalde as 24 horas do día, senón todos os días da semana, do mes e do ano. Desde que ocupa a alcaldía non gozou vacacións e só sabe de días soltos. Non coñezo a ninguén que lle sentase tan ben un cargo, que se esforzase tanto en aparecer. Nin sequera García Sabell, que tiña medo a que se non saía en todos as fotos a xente pensaba que “xa non mando”.

    Porque se por algo se caracteriza Abel Caballero é pola súa capacidade de traballo e por facer da súa vida un acto de servizo ao Alcalde de Vigo.

    Os 20 concelleiros acadados nestas eleccións son unha consecuencia de Abel Caballero estar ao servizo do alcalde. Diría máis, da súa capacidade en unificar na mesma persoa a Abel Caballero e ao Alcalde de Vigo.

    Os 20 concelleiros acadados nestas eleccións son unha consecuencia de Abel Caballero estar ao servizo do alcalde. Diría máis, da súa capacidade en unificar na mesma persoa a Abel Caballero e ao Alcalde de Vigo.

    Construcción do personaxe

    Non lle foi doado construír a nova personalidade.  O Caballero apoucado converteuse en showman. O Caballero retraído mudou falangueiro. O Caballero fusco derivou amábel. O Caballero metido no seu despacho pasou a facer sempiterna vida na rúa… E o Caballero doutor en Económicas puxo toda a súa memoria e o seu saber para logralo. Até é capaz de facerse o parvo para ser máis popular e mimetizarse co electorado.

    Por iso o Alcalde de Vigo Abel Caballero é capaz de cantar cos bébedos na festa do San Brais e pagar viños se fai falta. Por iso o Alcalde de Vigo Abel Caballero é capaz de presentar todos os concertos de Castrelos, os do auditorio Mar de Vigo, cantando cando cadra coa súa amada Coral Casablanca. Por iso é quen de presentar a Cabalgata de Reis ou de desfilar como un personaxe máis do entroido chocando as mans á cidadanía no seu carnaval. Ou sendo o protagonista non casoiro que oficia no Pazo Quiñones de León.

    Por iso é capaz de anunciar as “luces mellores do mundo” semellando bébedo e que non sabe falar inglés, logo de dar catro anos aulas en Inglaterra. “Chamádeme lelo, mentres me sacan as televisións e gaño votos”. Acaso Abel Caballero o que sempre arelou foi ser “popular” epor iso se fixo Alcalde de Vigo Abel Caballero: unha obra mestra de nova personalidade, sen asesores aúlicos, nin estudos de marketing.

    Abel Caballero modificou os proxectos dos ascensores que realizara o bipartito (BNG-PSOE), para poder dicir que é cousa súa. O da subida a Torrecedeira desprazouno 400 metros, e xa non se conectan os tres que permitían subir desde Marqués de Valterra a Camelias.

    Grande coñecedor da cidade

    Caballero non sería Alcalde de Vigo só pola súa capacidade de dedicación ao posto de traballo. Moito a favor xoga a súa memoria. Quizais non existe hoxe vigués que coñeza coma el a cidade. E non a coñece por mapa, senón por pisar rúa a rúa: sabe onde está cada casa, cada árbore e, sobre todo, cada parque infantil e cada banco.

    E se alí non hai un banco e alguén o reclama, ponse. E se naquela rúa hai unha fochanca e alguén llo di en público, mándaa tapar. Pois Abel Caballero, alcalde, sabe que o seu éxito radica en non dicirlle que non a ninguén: o Alcalde de Vigo Abel Caballero sabe vender coma ninguén que está ao servizo dos cidadáns. E estao se medimos todo por bancos, luces, árbores, plantas, asfaltados e a cidade e falar cos cidadáns.

    A súa personalidade vai máis alá. Na vez de ser só alcalde é o mellor vendedor do Alcalde. E cando o que afirma non concorda coa realidade, non minte, porque sempre cree o que di. Se afirma que na manifestación contra a fusión das Caixas participaron 300.000 persoas, cando non chegaban as 45.000, non minte. Segundo a súa realidade estaba todo Vigo. E as persoas que non estaban, estaban… Porque todas están co alcalde.

    El é economista e ben coñece a veleidade dos números e, como quen sabe sabe, e quen sabe é Alcalde de Vigo Abel Caballero, pois nin policía, nin concelleiros… ninguén pode dar o número de participantes sen que o decida o alcalde. E os medios, aínda que saben que non é real, non din nada, dan o número que quere o alcalde… e os vigueses créeno.

    Poderíamos dicir que nesa manifestación comezou a nova etapa de exitoso alcalde. Coma Francisco Vázquez, cando se vota no Parlamento o da capital de Galiza, non só captou a oportunidade, albiscando o sentir maioritario da cidade, senón a posibilidade de exacerbalo e convertelo no seu grande capital político.

    Francisco Vázquez despregou aquel anónimo alí na Mesa do Parlamento no xélido Xelmírez: “cúidate tu y cuida de tus hijos”. Papel que ninguén dos presentes puidemos ver, pero que tivo xornalistas a soldo e medios de comunicación interesados para contalo, ensalzalo e magnificalo.

    Francisco Vázquez.

    Naceu o coruñesismo, con aquela aldraxe de nomear capital a Compostela, e Francisco Vázquez abandonou o galego de socate (aínda que non puido superar o seu acento), esqueceu ao Inspector de Traballo progresista e próximo aos traballadores, e converteuse en clasista, altanero, soberbio, coruñesista: en Paco Vázquez Alcalde. Agora os seus amigos eran os empresarios e a Loxia C-2 (non legal) que se reunía no edificio do Casino xunto ao Obelisco e gobernaba a cidade, deseñando permutas de solares. Paco Vázquez non sería Paco Vázquez sen La Voz de Galicia, pero tamén non sen o Banco Pastor e Caixa Galicia.

    A aldraxe da Caixa como despegue

    Abel Caballero non ten banco nin Caixa. Pero conta tamén co Faro de Vigo e a Cadena SER para axudalo a modelar a súa nova personalidade. E tivo a habelencia de facer da ausencia da Caixa, que todo o gobernaba en Vigo desde os tempos do seu antecesor Portanet, no seu capital político, fabricando unha aldraxe e erixíndose no Quixote capaz de defender a Vigo contra todo e contra todos, comezando por Feixó e Santiago.

    Xa tiña identificado o mal, os inimigos e os culpábeis. Non lle levou moito tempo crelo ao Alcalde de Vigo Abel Caballero que, como a maior parte da cidadanía viguesa, mesmo persoas progresistas, nacionalistas e ben informadas (como pasou na Coruña) non só estaban dispostas a mercar ese discurso, senón que acreditaban nel pois xa tiñan tamén a quen culpar dos seus males propiciados pola crise galopante. A contradición Vigo-Santiago converteuse na trabe política do Alcalde de Vigo Abel Caballero e Vigo nun cantón resistente ás supostas aldraxes.

    Alberte Núñez Feixóo, presidente da Xunta de Galicia

    Desde aquela repíteo unha e outra vez ante calquera problema que xurda na cidade olívica: é culpa de Núñez Feixóo, de Santiago… E se os políticos de Vigo o critican ou lle levan a contraria, non só están contra Vigo (Vigo é o Alcalde Abel Caballero) senón que están amigados con Feixoó e reciben ordes de Santiago. Tanto ten que sexan do PP, do Bloque ou das Mareas.

    Por suposto que todos os medios de comunicación publicitan as súas palabras e as súas ideas non ousando levarlle a contraria. Non vaia ser que se escapen tamén as axudas que outorga e os convenios que asina e a publicidade. E todos sabemos que o fai, comezando por La Voz de Galicia. Porque sen a publicidade constante dos seus logros, só con luces, bancos e plantas, Abel Caballero, non sería o Alcalde de Vigo Abel Caballero.

    Existen 15 grande proxectos que se veñen vendendo ano tras ano, a toda páxina, en portada e que nunca se executaron: o Teleférico do Castro, cruzar a ría en bicicleta, o bulevar de Beiramar, o metro, o proxecto de Nouvel, a Zona Atlántica de ocio, a Vía Galicia centro económico, a biblioteca estatal, o miradoiro (mellor do mundo) da Praza do Rei, unha nova Casa Consistorial… Todo menos derrubar a Cruz dos Caídos.

    Todas comprometidas, segundo varios anuncios, pero sen executar. Non todos, a dicir verdeade, xa que logo de tres proxecto e oito anuncios, comezaron as obras do Centro Vialia.

    Pero non só iso, é capaz de vender o que non ten máis remedio que realizar, pois estaba aprobado por anteriores corporacións, como o arranxo da muralla do Castro e o derribo de construcións.

    Asistín a unha das súas obras mestras, a inauguración da Feira do Libro na rúa Príncipe. Os libreiros levaban anos tratando de trasladala desde a Praza de Compostela, pero o Alcalde Abel Caballero, negábase ano tras ano.

    Pero un ano accedeu, e alí estaba el, co seu discurso non só felicitando os libreiros por “permitir este traslado”, senón que aproveita para anunciar que a rúa do Príncipe “será a rúa dos poetas, da literatura e que porá capas de pedra con versos”… E xa lle coloca unha a Carlos Oroza. Desde aquelas creo que van outras catro.

    Pero se a Abel Caballero algo lle gusta son os centros comerciais, as feiras modernas, poida que por tradición familiar. E se por el fose, enchería a Vigo con outros cinco centros comerciais, cando están a pechar os que hai… Pero os comerciantes semellan encantados e, mesmo os que tiveron que pechar os negocios, vótano. Como Abel Caballero, a maioría dos vigueses descendemos da aldea e el condúcenos das corredoiras e a luz de candil a modernidade do neón e do bulleiro das rúas as estradas asfaltadas.

    O mellor exemplo desta política de anuncios de obras e fastos sería a Panificadora. Non hai ano que non anuncie que alí se realizará un grande proxecto arquitectónico, que ano a ano vai mudado e que nin sequera pode comezar pois os terreos aínda non son propiedade do concello. Iso si, como pasa en outros moitos proxectos, convócanse concursos e páganse as ideas. Os estudos de arquitectura contentos coma unhas pascuas. E se hai unha maqueta feita aí está a obra realizada: o virtual convertido en en real polo Alcalde de Vigo Abel Caballero. Non me dirán vostedes que non ten mérito!

    Escultura de Silverio RIvas na remodelada Praza de América (Travesas)

    Pero non só iso. O Alcalde de Vigo Abel Caballero foi capaz de darlle unha nova identidade a Vigo, de construír o viguismo. Aínda que os das Travesas ou Teis, por non citar as distintas parroquias, sigan dicindo “vou a Vigo”, por ir ao centro, a día de hoxe séntense representadas por ese Vigo do alcalde… Certo que a identidade foi construída sobre a crise, e non sobre un proxecto de futuro, e unha imaxe virtual de fastos.

    Construíuse a unidade viguista e viguesa sobre a desgraza de Pescanova, dos estaleiros e, sobre todo, da Caixa. O Alcalde de Vigo Abel Caballero, coma un novo abade do Val do Fragoso, soubo unir votos para, na vez de enfrontarse e derrotar aos franceses, derrotar “a Feixóo e a Santiago”.

    Na Guerra da Independencía formouse o Vigo moderno e, agora, entramos noutra nova fase. O novo Vigo construído a golpe de intuición, seguindo a estela doutros notábeis edís, como Agustín Arca, que afirmaba: “os arquitectos están para facer os proxectos, eu para melloralos”.

    O Alcalde de Vigo Abel Caballero, coma un novo abade do Val do Fragoso, soubo unir votos para, na vez de enfrontarse e derrotar aos franceses, derrotar “a Feixóo e a Santiago”.

    Pequenas obras a esgalla

    Pois así é como deseña as obras o Alcalde de Vigo Abel Caballero… Sempre son obras pequenas e realizadas en varias fases. As grandes obras, oito anos despois de anuncialas, non comezaron a executarse. Denomina humanizacións a colocar plantas e arboriños mentres arrancan ou podan até que sequen as plantas centenarias. E bancos, e lousas nas beirarrúas e xogos para os rapaces. Destes si que inzou o municipio por todas partes, o resto das obras sempre as concentra nunhas poucas rúas… Tratando que a cidade semelle estar sempre en obras e fachendeando do superávit orzamentario, conseguido ao deixar ano tras ano de investir as grandes partidas orzamentadas.

    Atrás quedaron os tempos nos que o PSOE se opoñían as humanizacións proxectadas polo BNG, co apoio incondicional de Faro de Vigo, que chegou a darlle nun ano 153 portadas contra eses proxectos dos nacionalistas. Tres foron os principais cabalos de batalla: a Praza de Independencía, na que militantes do PSOE levaron a oposición e mesmo prometeron volvela abrir ao tráfico; a Porta do Sol, onde criticaban que existía un chanzo que non deixaba pasar a procesión de Semana Santa, e o aparcadoiro de Colón, que colisionava cos intereses doutro aparcamento realizado nas antigas instalacións do “xornal decano”. O Alcalde de Vigo Abel Caballero e o Faro, converteron en virtude todo que antes detestaban.

    Hai que recoñecerllo, Abel Caballero é un mago da comunicación: capaz de facer o auditorio Mar de Vigo, rescatalo da concesionaria, sufragar os gastos da empresa de eventos, mercar de novo o centro e dicir que “aos vigueses non lles vai custar nada”… E a xente créello!

    A política do Alcalde de Vigo Abel Caballero consiste, sobre todo, en facer brillar a súa marca. Por iso se apropia de proxectos anteriores, por exemplo, os famosos ascensores… pero cámbiaos de lugar, como en Torrecedeira e no Parque Camilo José Cela, ou no Casco Vello. Ten que aparecer idea súa, obra súa…, coa súa correspodente placa.

    E se non gusta da arte moderna pois é quen de “reestruturar o MARCO”, grande referencia museística galega de vangarda e convertelo nun continente máis de cadros.

    Ou non abrir o Museo de Fotografía, por ser cousa do goberno do BNG, estragándose o edificio e tamén os importantes legados fotográficos.

    O Alcalde de Vigo Abel Caballero, está a construír unha cidade ao seu gusto, a súa imaxe e semellanza.

    O Dinoseto símbolo da cidade de Caballero.

    Un alcalde de esquerdas?

    De esquerdas ou de dereitas?

    As dereitas están moi contentas con el, por iso o apoian e deixaron de votar o PP. Nin sequera lles importa a imaxe de pailán que transmite porque, no fondo, a burguesía viguesa, sacando contadas excepcións, o único en que pensa é en facer diñeiro. E o Alcalde de Vigo Abel Caballero nunca mudou nada para impedir que os grandes capitais teñan todo o que lles fai falta, comezando por Citroën e continuando polas construtoras, que case sempre son as mesmas en realizar as obras ou, se queres entrar, tes que aliarte con elas.

    E non é que o Alcalde de Vigo Abel Caballero queira facerse rico coma Paco Vázquez. Non. El é outro tipo de persoa, só quere ser alcalde, alcalde famoso, “alcalde popular”, como dixo esta mesma semana. E sabe que nada vende máis cos postos de traballo.

    Por iso entre o seu equipo máis próximo ten aos ex secretarios xerais da UGT e de Comisións Obreiras en Vigo, para lle facer o traballo sucio cos sindicatos.

    Lévase moi ben coas concesionarias de todos os servizos privatizados, que non cumpren o estipulado nin co prego de condicións nin cos traballadores, aos que nunca defende o Alcalde de Vigo Abel Caballero. Como será a cousa que até o PP o critica por “estar traballando para as concesionarias”!.

    Non, no seu programa non está a reversións das concesións, senón que, cada ano, anuncia unha nova. Agora os ximnasios municipais.

    Non digo que, como lle pasaba a Fraga Iribarne, non haxa quen se aproveite á súa sombra. Pero, ante todo, Abel Caballero é alcalde. E vende a mellora dos servizos sociais, aínda que unha acampada dos sen teito, pola que pasaron máis de cinco mil persoas, leve máis de dous anos coas súas tendas na Praza do Concello sen que lles faga caso. Ou é capaz de adiar os cheques sociais semanas e semanas porque quere entregalos persoalmente.

    E dedícalle 2,4 millóns de euros, 2.300 euros por alumno, as bolsas para aprender inglés no estranxeiro, que sempre van parar aos escolares de colexios privados.

    Polo contra, a Normalización Lingüística unicamente ten un orzamento de 250.000 euros, incluídos os funcionarios. E desta cantidade, ao comezo de ano, quedase a alcaldía 25.000 euros. A el non lle fai falta aprender galego, xa que o mamou… Pero non o fala. Como moitos dos habitantes de Vigo que veñen da aldea, rexeitan del, porque rexeitan do seu pasado e do da súa familia.

    Sabendo isto, que o sabe, o Alcalde de Vigo Abel Caballero desterrou calquera manifestación cultural que tivera raíces galegas, fose música, arte ou teatro. Tamén a música clásica ou, aínda, o jazz…

    Con dicir que converteu en símbolo da cidade a un arbusto, o Dinoseto…

  • 26-M, un retrato cara ás próximas eleccións galegas

    26-M, un retrato cara ás próximas eleccións galegas

    Estas eleccións do 26 de maio son moi semellantes en tendencias e, aínda en resultados, ás de 2003, cando se podía albiscar como socialistas e nacionalistas eran quen desbancar ao PP da Xunta.

    O PP cae aos mesmos niveis de votos ca naquela antesala das eleccións autonómicas. Non só non vai conseguir ningunha alcaldía nas grandes cidades, senón que tamén as perde en vilas significativas. Aínda así, o PP de Galiza non é o PP de España, por máis que Núñez Feixóo tente equiparalos na súa política práctica.

    Abel Caballero, alcalde de Vigo. © X.C.

    O PSOE sobarda por vez primeira o 30% dos votos nunhas eleccións municipais, aínda que haxa que descontar o “efecto Vigo”, cos 20 concelleiros de Abel Caballero. Caso inaudito que retrata moi ben unha cidade e aos seus medios de comunicación de referencia.

    Un PSOE que, nas eleccións europeas, supera ao PP en cinco puntos porcentuais demostrando unha tendencia a alza.

    O BNG móstrase, de novo, como a principal alternativa ao PSOE para as eleccións autonómicas galegas, que sempre tiveron unha dinámica propia.

    Nas eleccións europeas, que poden ilustrar mellor o mapa político galego, o BNG non superaba os cen mil votos desde o ano 2004.  Agora acadou 168.000, dobrando os resultados de hai cinco anos (80.000).

    Pola contra, Podemos situouse nos 117.000 e Ciudadanos nos 96.000. Lídia Senra, a candidata de En Marea, só conseguiu 15.000 votos, fronte aos 106.000 de hai cinco anos, perdendo a súa acta.

    Pola súa banda, Compromiso por Galicia só foi capaz de sumar 6.520 votos á candidatura impulsada polo PNV.

    As diferencias

    Aínda así, existen unhas notábeis diferencias a respecto das eleccións de hai doce anos.  A situación do BNG é ben distinta. Daquelas, aínda que estaba xa en devalo electoral, mantiña unha maior fortaleza electoral nas grandes cidades. A recuperación do 26 de maio, non lle outorga aínda ese poder institucional que logo ten un papel considerábel nas eleccións autonómicas, aínda que volva ter representación en todas as cidades.

    Pola contra, ten unha organización cohesionada, coa irrupción dunha nova xeración na dirección e o achegamento de novo de moita xente moza.

    O BNG ten unha organización cohesionada, coa irrupción dunha nova xeración na dirección e o achegamento de novo de moita xente moza.

    Tamén conta con liderado claro na persoa de Ana Pontón, xa baqueteada e exitosa nas pasadas eleccións autonómicas. Hai doce anos, lembremos, Xosé Manuel Beiras, aínda lle disputaba a supremacía ao candidato Anxo Quintana, tentando non só de ocupar o primeiro lugar pola provincia de A Coruña, eclipsando así ao candidato, e negociando xa antes das eleccións co PSOE o apoio nacionalista a investidura de Pérez Touriño e o seu posto como Presidente do Parlamento. Feito que o levou á ruptura con Anxo Quintana e o pase de Beiras á oposición tanto interna como externa, cando o alaricano ocupou a vicepresidencia da Xunta.

    Gonzalo Caballero, o candidato do PSOE vai ter, por vez primeira, todo o apoio do partido en Madrid para asaltar a Xunta

    Gonzalo Caballero, o candidato do PSOE, aínda non ten o prestixio que tiña daquelas Emilio Pérez Touriño, e tampouco se pode comparar con Ana Pontón. mais, pola contra, vai ter, por vez primeira, todo o apoio do partido en Madrid para asaltar a Xunta, algo que desde Ferraz lle escatimaron a todos os candidatos, cando non os boicotearon directamente como a González Laxe.

    Tampouco vai ter Gonzalo Caballero un militante como Francisco Vázquez que o torpedee desde dentro. Quen podía facelo, sería Pachi Vázquez e xa está fora da organización e fracasado no Carballiño, no intento de conseguir a alcaldía, onde foi derrotado con contundencia polo PSOE.

    O cambio, cambiado

    A alianza entre sectores do nacionalismo e a esquerda estatal quedou rota e totalmente esfarelada. O que foi pensado para propiciar un cambio, e que se presentou hai catro anos como En Marea, fracasou nos seus postulados.

    Xa quedara de manifesto nas eleccións xerais de abril pasado, coa ruptura total entre os aliados de comenencia. Pero aínda lles quedaba aí as chamadas “alcaldías do cambio”, que desta volta recibiron un forte correctivo, que os podería levar a dar o experimento por cancelado.

    Quedaron sen ningunha alcaldía e noutros concellos ou non sacaron representación (Lugo, Pontevedra, Ourense) ou non pasan de ser testemuñais como no caso de Vigo, onde tamén descenderon un concelleiro.

    O problema de En Marea, desde a óptica nacionalista na que eles operan, foi que serviu para asentar en Galiza a Podemos, aínda que os seus resultados no Estado, e sobre todo o seu papel en Madrid, os leven a descomposición ou a unha refundación na que Galiza pouco peso vai ter. E tamén a unha Esquerda Unidad residual que conta cunha deputada en Madrid para catro anos.

    O outro problema teno o BNG, que deberá de analizar as causas de que os votos perdidos polas Mareas nas cidades que tiñan alcalde, foron parar ao PSOE, maioritariamente, e non optaron polo nacionalismo.  Sen eses votos, o BNG non pode ser alternativa ao PSOE nas próximas eleccións autonómicas.

    Que farán agora os capitáns das Mareas? Como será a súa cohabitación co PSOE? Que fará a En Marea de Villares,

    Que farán agora os capitáns das Mareas? Como será a súa cohabitación co PSOE? Disolverase Anova, como piden algúns militantes? Que fará a En Marea de Villares, teimará en presentarse logo destes últimos resultados? Poderá comezar unha política de colaboración dalgúns destes sectores tanto nos concellos, como no Parlamento Galego, cando rache oficialmente o Grupo de En Marea, co BNG?

    Segundo se resolvan estas incógnitas así van ser as posibilidades de que o nacionalismo non só volva gobernar Galiza, senón que o faga con forza ou minorizado a respecto do PSOE.

  • Suso, o último mutilado de guerra

    Suso, o último mutilado de guerra

    Hai veces que indagar non é doado. Manca. Sobre todo cando xa sabes a historia, como neste caso: Suso, un rapaz de 16 anos, sobe a un faiado, atopa unha granada que O Piloto tivo que deixar alí cando o mataron, baixa, quere abrila, tira da anela, estóupalle, queda sen as mans e cego e con outras feridas graves. É o “último mutilado de guerra” recoñecido en todo o Estado.

    “Suso, quería falar contigo”, abordeino pola rúa máis céntrica de Chantada. Había tempo que quería facelo, pero sempre aparecía algo que me botaba para atrás. Que dereito tiña eu a remover un suceso tan traumático? Cal sería a súa reacción? Finalmente puido máis o instinto de xornalista… E nada foi como pensaba.

    –”Se é bo para ti e non é malo para min…, falamos o que queiras”, -respondeume co ton máis natural do mundo. Na súa voz non atopei nin prevención, nin emoción, nin medo, nin dor e, aínda, menos, carraxe ou rancor.

    E falamos. Falamos horas. Primeiro con el só e, logo, coa súa nai, que o axudou a reconstruír feitos e emocións.

    Eu os feitos sabíaos, o que non sabía eran os seus sentimentos, o seu estado de ánimo. O que pensara, o que cavila, como enfocou a súa vida…, e como a vive agora.

    Comezara eu por presentarme como xornalista, porque o Suso non podía coñecerme. Pero cando lle dixen quen era, si que se lembrou:

    Os feitos sabíaos, o que non sabía eran os seus sentimentos, o seu estado de ánimo. O que pensara, o que cavila, como enfocou a súa vida…, e como a vive agora.

    – Ti es o amigo da Lurdiñas, a filla da Camila de Riopedroso (con síndrome de Down). Falábame de ti cando estábamos ou dous no centro. Que boa rapaza. Claro, xa me soaba a túa voz. Estiveches na Radio Galega… Bo día Galicia! Seica te botaron. Eu antes era moito da televisión. Se me deixaban poñíame todo o día diante dela, pero, agora, como non podo vela, escoito a radio. Escóitoa todo o día e tamén pola noite a Marcial Mouzo. Pero, sobre todo, os deportes. A min o que me gusta é o fútbol.

    E sen máis contoume como “aos tres días do que pasou, estando eu na UVI do hospital da Coruña, xogaba o Real Madrid. Eu lembreime e díxenlle a unha enfermeira se podería escoitar o partido. Ela díxome que na UVI non se podía, pero…, no teu caso. Falou co médico e o médico contestoulle que se me atopaba unha radio que podía facelo, que non pasaba nada. E por alí había un señor que tiña unha radio: ela pediulla e el deixouma… Escoitei o partido e moito gocei. Oes, volveume a vida”.

    Cando “pasou aquelo”

    “A culpa foi do terremoto”, afirma Xesús Fernández, o neto da Carmiña do Monte, de Vilanova de Arcos (Chantada). Non lle pon cualificativo a aquel día, tampouco procura culpábeis, nin se laia do que pasou. “O que pasou, pasou, e non hai que darlle máis voltas. Hai que vivir, aínda que, as veces, fíxoseme moi duro. Fixo…”

    Maio de 1996. Un terremoto fai tremer as terras da contorna do Miño a unha e outra beira do río. Onde máis se deixa notar é polas terras de Taboada e Chantada. Na parroquia de Arcos deixa algunhas pegadas nas paredes das casas e nos tellados. Caen tellas, pedras de achantalas e algunha cheminea, que xa non tira, torce a cabeza ciscando o fume de lado e polas regañas.

    O Suso está aquel día na casa da súa veciña Soedade, a muller do señor Eloi de Arcos. Atópase alí coma moitas outras veces botando unha man no que precisen e facendo recados. Con 16 anos, o Susiño do Montés é un rapaz espelido e afeito a procurarse a vida desde pequeno. O Xesús, o seu pai, camareiro en varios establecementos de Chantada, está agora completamente alcoholizado. As máis das veces, bébedo. A súa nai, a Sagrario, unha leonesa, avivaracha, cativeira e loitadora, bastante ten con levar a casa e coidar as tres vacas. O seu irmán, Carlos, un pouco maior, tamén anda aos días gañando a xornada.

    Aquel día, a señora Soedade pídelle ao Suso que suba ao faio para ver os estragos do terremoto, se caeron algunhas tellas e se se ve a luz do día por entre elas, sinal de que hai pingueiras.

    Sube o Suso por unha trapa que hai no cuarto. Ponse a ollar e atopa “unha caixa”.

    – Unha caixa que eu non vira nunca. Que nunca estivera alí, pois eu subía moitas veces a meter cousas ou a sacalas, que é onde gardaba o que non necesitaba a señora Soedade, –cóntame o Suso coma se o relato non fose con el. Neutro, con voz de locutor que desenmaraña a historia dun descoñecido. Fito cara os seus ollos e neles só enxergo o baleiro. A súa faciana non está contraida. Ten ese medio sorriso que non abandona case nunca en toda a conversa.

    O Suso chama pola súa amiga Soedade e dille que atopou unha caixa. Ela pregúntalle “e que ten?”. “Non a dou aberto”, contesta el. “Pois baixa para aquí”.

    E baixouna, ben mandado.

    Puxéronse os dous na cama para tratar de abrila. O Suso tiña apoiada a “caixa” nunha perna… Levántaa, tíralle da arandela e…

    – “Era unha granada, unha granada de cando a guerra. Nunca a vira alí no faio. Todas as veces que subín, nunca a atopara. Seguramente estaba agochada na parede nun buraco e, co tremor de terra, a granada caeu e alí a atopei eu.

    A casa da señora Soedade en Vilanova era unha das bases que tiña a guerrilla galega, concretamente o destacamento de O Piloto. Cando o mataron, en marzo de 1965, a súa compañeira Mirelle foi vivir coa señora Soedade. E alí estivo até que o Isaac, un veciño a levou ao hospital de Lugo no ano 1991, “e de alí xa non volveu viva”, dinos o Susiño.

    As súas verbas semellan agora que se tinguen desa quentura que dá a emoción.

    -Eu queríalle moito a Mirelle. Que boa muller era! Que ben cociñaba. Mentres viviu  era ela quen ordenaba aquela casa. Algunhas veces, desaparecía dous ou tres días. Eu preguntaba por ela pero ninguén me dicía nada. A comida xa non era a mesma.

    Precisamente, aquel día, no que pasou o que pasou, cando chegaron para auxilialo, o Suso recibiunos xa na cociña, cun “non vos preocupedes, a min non me pasa nada, o único é que aínda non xantei”.

    O estoupido

    Pero pasara, vaia se pasara.

    -Díxome a señora Soedade, abre ti logo a caixa para ver o que ten. Ela ía saír para o corredor. Eu tirei da anela… Vinme debaixo da cama. Eu non sabía o que pasara. Nin sentira o estrondo, nin tiña dor… Só tiña a vista medio nubrada.

    Pero, agora, precisamente ao que lle ten máis medo é aos estrondos. Non é quen de aguantar os foguetes. Prodúcenlle “moito dano, tanto no corpo, na cabeza, coma na alma”.

    Pero non por iso o Suso deixa de ir as festas. Vai cos seus amigos. E cando sente que preparan os foguetes, ou se mete no auto e se tapa, ou, se é nunha vila, vai para un bar e alá se pecha onde non poida escoitar nada.

    Agora ao que lle ten máis medo é aos estrondos. Non é quen de aguantar os foguetes. Prodúcenlle “moito dano, tanto no corpo, na cabeza, coma na alma”. Pero non por iso o Suso deixa de ir as festas.

    Pero só lle teme aos foguetes. Os outros ruídos aguántaos. E a música… A musica encántalle, sobre todo a das discotecas. “Eu non vexo, pero sinto, e non só sinto a música e o seu vibrar, senón que sinto o que está pasando, como está a xente e como baila. Sabes, eu xa ía a discoteca de pequeno, cando o meu pai traballaba na Yoel, sabes”.

    E agora non só sigue indo a discoteca, senón que tamén vai ao fútbol. E percibe o xogo. “Case non fai falta que me conten o que está pasando, eu sei por onde vai o balón e se poden marcar ou non. Un afaise escoitando os partidos pola radio. Tampouco ves nada. Tes que imaxinalo todo”.

    Na procura dunha man

    O Suso non se lembra do estrondo da granada. Pero a súa nai, a Sagrario, si. “Escoitouse en toda Vilanova e até diría que en todo Arcos. Eu marchei correndo e atopeime coa señora Soedade, toda sangrando. Que lle pasou, que lle pasou? Preguntáballe eu. Ela contestoume, que cousa!: picoume un bicho no morteiro e mira como me puxo. Pero sangraba moito polos brazos, así que collín uns cordóns de alpacas e ateillos por encima do cóbado, para que non se desangrase. Tamén tiña o peito esnaquizado…

    Agora é Sagrario quen leva o peso do relato… “E sería así”, afirma o Suso, “eu daquel momento non lembro de nada”.

    -Si, o Suso era o máis tranquilo de todos. Tiña todo o seu coñecemento. Nin berraba, nin choraba, nin nada, por iso eu non procurei del. Pero, ao pouco, chegou o outro meu fillo, o Carlos. Viu un rego de sangue. Entrou na cociña e alí o atopou, esnaquizado. O Carlos saíu berrando e foi o que nos dixo o que tiña pasado. Tamén chegou o Ferreiro que, ao ver aquelo, caeu nas escaleiras.

    A Sagrario, que tampouco non se emociona co relato. Como se se estivese a referir a outras familia ou, aínda, a outro suceso, tivo a valentía de anoarlle tamén os antebrazos ao seu fillo cos cordóns das alpacas para que non se desangrara… Unha man colgáballe presa so polos tendóns, a outra non a tiña… E o Suso dicíndome que atendera a señora Soedade.

    O Ferreiro chamou a Garda Civil e díxolles que viña en camiño unha ambulancia e un helicóptero. Non tardaron en chegar.

    A Sagrario aínda lle deu tempo de ir ollar ao cuarto se atopaba a outra man. Pero non encontrou nada.

    Nin a atopou ela, nin tampouco a Garda Civil. Cando chegaron rexistraron todo, pero da man dereita nin rastro.

    – A familia da señora Soedade non lles gustou nada que chamaran a Garda Civil. Tiñan medo. Si, aínda tiñan medo polo do Piloto…

    A nai interrompe por vez primeira ao Suso:

    – Non sei se terían medo que nós denunciaramos ou algo. Pero como íamos ir contra deles, pois non tiñan a culpa de nada.

    – Non, mamá, non, eles o que lle tiñan medo era aos gardas. A Mirelle tampouco podía velos…

    Consciente até o hospital

    O Suso marchou no helicóptero. E a señora Soedade na ambulancia. O Suso parou en Lugo, pero fixérono seguir para a Coruña, para o daquela denominado Hospital Juan Canalejo, infausto nome para un rapaz que, precisamente, vai ferido por un artefacto de guerra que aquel Canalejo axudou a pór en marcha.

    – Até que cheguei a UCI da Coruña aínda vía. Logo borróuseme todo, dixeron que tiña os nervios ópticos queimados. Nunca máis volvín ver. As mans tampouco as notaba. Pero, ao principio, nin sabían que me faltaban.

    Estivo na UCI oito días e cinco meses máis en rehabilitación.

    O Suso lémbrase de tanta xente que o axudou alí, dos médicos, das enfermeiras, pero, sobre todo, das persoas internas que lle daban ánimos. Lémbrase, sobre todo dun señor de máis de 90 anos que ía velo todos os días e lle contaba chistes, sen parar de rir. Un día non apareceu, preguntou por el e dixéronlle que morrera aquela noite. “Tiña cancro terminal e eu non o sabía, pero até o último día non parou de axudarme”.

    O Suso tamén se lembra das cociñeiras. De como lle daban de comer o que el quería, “coma no mellor restaurante. E por poder, non podían facelo, pero facíano, para que estivese contento”.

    Outro pesadelo

    Cando o deron de alta, comezaron dous novos pesadelos: o de como vivir e o de que vivir.

    O de como vivir, resolveuno pronto, segundo conta:

    -Tiven momentos malos, tiven, pero sempre quixen vivir, tirar para diante. Axudárame tanta xente que eu non podía defraudala!

    Tiña 16 anos. Mala idade. Até os 18 anos non tiña dereito a ningunha pensión.

    Aquí comeza o tesón e a valentía da súa nai que “non podía virme abaixo”.

    Non sabía por onde comezar. Chamada á asistenta social de Chantada, segundo lle recomendaran no hospital. Papeis e máis papeis, pero “ela non facía nada”. Chamadas ao alcalde de Chantada, “que dicía si, si, pero tampouco fixo nada”.

    Chegado aquí o relato, si que lle noto a Sagrario un pouco de rancor mesturado con pena e desazón: “o alcalde deixounos tirados e era quen podía facer algo”.

    -Deixar, deixou, -mete baza o Suso. E que eu, xa desde pequeno, me levo mal cos alcaldes… Jajajaja…

    E cóntame, co seu sorriso nos beizos, como cando tiña doce ou trece anos, lle deron un autocolante do PSOE, como o pendurou e marchou a clase a Taboada (o lugar de Vilanova pertence a metade a Chantada a metade a Taboada). O director do grupo escolar era o alcalde do PP. Cando lle viu a “pegatina” púxoo de xeonllos castigado… “Eu, saqueina e díxenlle, xa está, sácoa, descanse… Pero non me sacou o castigo”. Nin un cualificativo sae da súa boca.

    O Suso, logo de todo o que lle pasou segue pensando que “nesta vida a maioría da xente é boa, a min moito me axudaron… Non, eu non lle quero mal a ninguén, nin sequera ao alcalde… Aínda que, haber hai xente que nin ten educación nin pensa nos demais. Hainos que aparcan o coche na porta da miña casa e non dou entrado. Se lles dis algo aínda teñen mais que dicir… E xente que coloca a moto nas beirarrúas. O outro día choquei cunha e caeu. Saíu o dono do bar insultándome, case me bate… É que o alcalde arranxou a Prazuela, pero sacou a beirarrúas, só se preocupou de que aparcaran os coches, e eu, como non vexo, nin teño mans ao xeito, pois non dou andado”. Volve aparecer o alcalde.

    E a súa nai comeza a contarnos os traballos que pasou e aqueles que a axudaron. Non dá nomes, pero ao falar deles ilumínaselle a cara: un señor de Pontevedra, que era da ONCE e que viña unha e outra vez a Chantada para axudalos, que os previña dalgúns de dentro da asociación que non eran trigo limpo, unha asociación de Valencia, aos que lles estouparan uns proxectís nunha praia, “que souberon do noso e se puxeron en contacto, pois eles conseguiran que lle pagasen”…

    Xesús Fernández, o Suso, foi declarado, finalmente, “mutilado de guerra”. Foi ao último que lle concederon tal status.

    Pero, sobre todo, ten o eterno agradecemento para Cristina, Cristina de Furco, “ela foi a que se moveu e moveu, quen nos arranxou todo”.

    Xesús Fernández, o Suso, foi declarado, finalmente, “mutilado de guerra”. Foi ao último que lle concederon tal status. Coa indemnización, a nai puido deixar de andar detrás de dúas vacas e se sachar no millo e nas patacas. Coa pensión, o Suso pode vivir dignamente e facer a súa vida.

    – Si, eu vivo. Vivo… Coma un señorito de Chantada.

    – E es feliz, Suso?

    Segundo me saen estas palabras da boca, sen pensalas, arrepíntome de telas pronunciado. Pero xa é tarde. Encáixaas coa maior naturalidade. Na súa resposta non hai contrariedade.

    – Son tan feliz, polo menos, coma antes. Para ser feliz hai que saber adaptarse. Eu eu fíxeno.

    Cos seus dous cotos colle unha botella de zume de laranxa. Bebe e exclama:

    – Isto é vida, que ben sabe!.

  • ‘El Director’: o que sabemos os xornalistas pero nunca contamos

    ‘El Director’: o que sabemos os xornalistas pero nunca contamos

    O xornalismo é unha droga que deforma a realidade da propia profesión. Uns colócanse coas novas. Outros cos efluvios do poder. Uns poucos conseguen ser poderosos…, por un tempo.

    Nós, que tanto presumimos de que hai que contar a verdade, non somos quen de contala sobre nós mesmos. E cando o facemos, ninguén nos cree, porque non queren nin poden crernos. Necesitan a súas crenzas e, os máis, só procuran argumentos para reafirmarse nelas… Non vaia a ser que teñan que mudar de ideas se se poñen a cavilar.

    Os xornalistas somos tan nosos que nos premiamos uns a outros e, mesmo, as asociacións de xornalistas entregan premios a xornalistas sobrecolledores, que son louvados como mestres polos colegas que os detestan.

    David Jiménez rachou con todo isto no seu libro El Director (Libros del K.O).

    Non foi o primeiro en facelo, pero si o primeiro en desvestir unha profesión desde un posto de máxima dirección: un ano como director de El Mundo. Nada que ver cos libros de Juan Luís Cebrián ou Luis María Ansón ou o mesmo Emilio Romero, destinados a maior gloria propia e incensario dos que os rodearon, até empoleirarse ás cadeiras de Real Academia Española de la Lengua.

    Na primeira lectura de El Director, enxerguei a un David Jiménez inxenuo, que logo de andar de correspondente por medio mundo aterraba na dirección de El Mundo e descubría que quen verdadeiramente mandaba non era o director, senón o capital.

    Aqueles aspectos das loitas internas da redacción, olleinas como “crónicas do corazón” para consumo interno da profesión, sobre todo porque usa moitos pseudónimos ou alcumes para referirse as persoas que aínda hoxe traballan en El Mundo e iso dá moito que falar.

    Na segunda lectura, máis demorada, apreciei a súa valentía para contar o que conta, con nomes e apelidos, das relacións dun director coas empresas e cos gobernos, e como é quen de queimar todas as naves sen que poda volverse atrás e ocupar de novo un posto semellante na dirección dun medio de comunicación.

    Aquí aprecio a valentía de David Jiménez e, tamén, o verdadeiro interese do libro, máis alá da malévola endogamia profesional. Porque na profesión falamos moito de nós mesmos, criticamos moito, pero facémolo de portas a dentro.

    Canto máis información teña a cidadanía, máis e mellor poderán ler os xornais.

    David Jiménez quixo ventilar a profesión abrindo as fiestras del El Mundo para que saíse a verdade que se acocha ao lector diariamente.

    Algúns colegas criticárono por esa “traizón”, pois pensan que se os lectores saben a verdade nunca máis van crer as mentiras dos xornais. Outros pensamos que, precisamente, canto máis información teña a cidadanía, máis e mellor poderán ler os xornais.

    O xornalismo de investigación

    Un dos relatos de máis actualidade é como funciona o chamado “xornalismo de investigación” nos principais diarios españois. Lembra a súa primeira entrevista co famoso comisario Villarejo, como lle gravou a conversa, como existen dúas faccións enfrontadas na policía. Como cada facción “esixe a publicación de informes prexudiciais para a outra como condición para seguir filtrando informes” nunha guerra na que utilizan a xornais e xornalistas, que se alían con un ou outro bando, como carne de metralla.

    E relata como conseguían as famosas exclusivas:

    “Recibín unha primeira pincelada de como funcionaban Las Cloacas e o xeito no que contaminaran o traballo da prensa en España. As súas investigación podían ter como orixe investigacións reais ou ficticias, os seus informes estar documentados ou inventados e as súas intencións ser máis ou menos corruptas. A diferencia era que mentres Woodward [un xornalista de El Mundo] trataba de distinguir unhas cousas doutras, toda unha xeración de supostos xornalistas de investigación prosperaran mercando un material que sabían avariado, nun xogo de favores onde a verdade era un incordio prescindíbel. O Comisario (Villarejo) tiña un bo feixe de informadores baixo a súa corda, cimentara a carreira dalgúns e, do mesmo xeito, tiña a información e os audios para fundilas”.

    A luz desta descrición, o lector pode entender moito mellor o xornalismo de “exclusivas” que se veu realizando no Estado español. Un xornalismo que, segundo afirma  David Jiménez, “ten un dos niveis de esixencia máis baixos de Europa, na rigorosidade, na ética e na independencia”.

    El Mundo de Pedro Jota

    Tamén é de interese para os profanos a profesión, o retrato que realiza do xornal do que foi director e fundador de El Mundo.

    O fundador de “El Mundo” e o seu método informativo é radiografado duramente no libro de Jiménez

    “A cultura xornalística de El Mundo, coas súas virtudes e os seus defectos, era herdanza dos 25 anos de dirección de Pedro Jota. Inculcara a valentía de publicar o que outros non se atrevían e a procura obsesiva da exclusiva. A idea de que o poder debía temer a prensa e non ao revés. Pedro Jota tamén creou un ambiente no que todo valía na procura do scoop, desprezábase calquera debate moral sobre os métodos e existía unha grande tolerancia ás trampas, xa consistiran en situar a un enviado especial na nova cando aínda estaba na súa casa, publicar informacións antes de que estivesen suficientemente contrastadas ou birlar as primicias da competencia sen citala. Tiñamos aceptado a dobre personalidade dun director que mesturaba a coraxe de Ben Bradley na súa teima en seguir co Watergate até o final e a fraqueza ética de Walter Burns, no director de Primeira Plana disposto a todo pola nova”.

    E pon exemplos do que afirma. Poida que o máis senlleiro sexa a información de El Mundo nos atentados do 11 de marzo do ano 2004, “que marcarían a El Mundo para sempre” ao querer culpar do atentado a ETA. Así o conta en El Director:

    “A decisión de participar na guerra de Irak uns meses antes fora moi impopular e Aznar temeu que unha autoría islámica faríalles perder as eleccións, que se celebraban tres días despois. Jota creu a versión do Goberno e, cando a realidade lle mostrou que non era así, en lugar de rectificar embarcámonos nunha fuxida cara adiante que nos levou a publicar durante anos supostas investigacións para reafirmar a nosa teoría dunha grande conspiración. Era difícil atopar a alguén na redacción que pensara que o que estábamos a facer tiña algún senso, pero máis difícil era atopar alguén que tivera fígado de dicirllo ao director. Todos, uns desde as proximidades do Despacho, outros, coma min, desde a comodidade dunha corresponsalía, calamos mentres o diario convertía coincidencias en evidencias, se alimentaba de informacións pouco fiábeis da facción policial que dexeneraría  nas Cloacas, esaxeraba calquera elemento que axudara a defender a nosa versión –e agochaba datos que puidera contradicila–, mercábase a testemuñas para que defenderan as nosas informacións e procurábase a destrución da reputación de calquera, xuíz, policía ou xornalista que non seguise a nosa estela…”

    Como se pode comprobar todo un xornalismo ético.

    Xornalismo de filtración e faladoiro

    Conta David Jiménez en El Director, como cando se aplicou a que había que distinguir as información “reais das contaminadas”, os xefes desesperábanse “porque estaban afeitos a filtración e publicación exprés de todo o que nos chegara”.

    Que é iso da ética? Como lle di unha vez o director xeral cando Jiménez lle contrapón que moitas portadas das de antes eran falsas, “o que importa é que os lectores as crean, pois o que queren é que lles den fregas coas ideas dos nosos”.

    Unha vez vai velo a seu despacho de director unha xornalista porque desde a policía política do ministro Jorge Fernández Díaz se estaba ofrecendo aos medios un informe policial fabricado á carta sobre o suposto financiamento de Podemos no estranxeiro.

    “Existe ese informe?”, preguntou a xornalista no ministerio. “Existirá”, dixéronlle, dándolle a entender que o improvisarían se eles querían publicalo.

    Jiménez afirma que teimaba en “eliminar o xornalismo declarativo que leva aos partidos a marcar a axenda con citas prefabricadas sabendo que as recolleremos sen contexto nin información adicional para contrastalas”, nunha descrición que aínda é máis acentuada nos xornais galegos.

    E cando hai xornalistas que non queren pasar polo aro, pois césanos, dado que “coleccionar cabezas de xornalistas era un hobby de larga tradición entre os nosos políticos desde os tempos da ditadura”.

    Uns xornalistas que están nos faladoiros segundo as afinidades cos distintos ministros e que, cando non recollen os argumentarios que lles mandan, son apartados e rematouse o sobresoldo.

    Jiménez afirma que se xustifican pois teñen “”fillos e hipotecas”. Cantilena que eu tamén escoitei moitas veces a certos colegas.

    O expresidente de Telefónica, César Alierta, é sinalado por Jiménez como un especialista en adquisición de xornalistas.

    Quen manda, manda

    Semella, polo que conta no libro, que a David Jiménez lle levou algún tempo saber quen verdadeiramente mandaba nos xornais. Os Acordos, como se coñecen os pactos negociados coas grandes empresas, ao marxe das cifras de audiencias ou impacto publicitario, salvaron a maioría da prensa durante a Grande Recesión e tumbaron aos non afectos:

    “O intercambio de favores entre a prensa e empresas estaba tan enraizado, desde había tanto tempo, que non facía falta que descolgaran o teléfono para que os directivos cobraran a súa parte: nas redaccións tíñase interiorizado que empresas como Telefónica, o Banco de Santander ou El Corte Inglés eran intocábeis”.

    Os dirixentes do IBEX adquiriran un poder total sobre os medios, sen que “o director tivese que coñecer necesariamente os acordos”.

    O que máis xornalistas tiña en nómina seica era, segundo Jiménez, Cesar Alierta, presidente de Telefónica, que lle pagaba soldos de escándalo a máis de oitenta famosos xornalistas.

    Así, conta unha cita con Francisco González, á que acude acompañando ao director xeral de El Mundo:

    “Con toda a naturalidade de quen pide unha segunda cullerada de azucre para o café, deixou caer a posibilidade de que se inxectase unha boa cantidade de diñeiro extra aos Acordos que tíñamos co banco. González dixo que se amañaría, sen máis. O banco, como outras empresas do IBEX, tiña un fondo dedicado a mercar favores periodísticos, axudar a crear diarios de xornalistas afíns e premiar a líderes mediáticos que axudaban a mellorar a imaxe dos seu presidente”.

    O que máis xornalistas tiña en nómina seica era, segundo Jiménez, Cesar Alierta, presidente de Telefónica, que lle pagaba soldos de escándalo a máis de oitenta famosos xornalistas.

    Pero non eran só Telefónica. Como afirma Jiménez, os “sobresoldos para informadores estaban agora á orde do día, pagados por axencias de comunicación, clubs de fútbol, partidos políticos e grande empresas”. Ou non tan grandes, afirmo eu.

    Pero o “o mercadeo da información contaminou aínda o mítico xénero da entrevista, que agora se ofrecía en troques de publicidade ou diñeiro”.

    Así obran algúns xornais, segundo lle conta a xefa de prensa dunha empresa ao autor do libro: “primeiro escriben algo negativo que nos afecta, logo chámanme para recoller a miña opinión e ofrecerme unha entrevista onde ofrecer a miña versión. Digo que vale e dinme que son tantos miles de euros”.

    É o que denominan “xornalismo de trabuco”.

    O sistema sostén a novos diarios dixitais que operan facéndolle a empresas e institucións públicas “ofertas que non podían rexeitar: ou ingresaban unha cantidade de diñeiro en publicidade ou eran golpeados con informacións comprometedoras, moitas veces inventadas. Entre os máis descarados estaban os chamados confidenciais, diarios creados sen apenas medios que vivían da chantaxe e contaban co silencio cómplice dos medios tradicionais, porque dedicaban moito espazo a publicar chismes sobre a prensa. Os xefes temíanos”.

    O xornalismo espectáculo e de trabuco, os sobresoldos, os xornalistas anuncio, as prebendas institucionalizadas ou a rendición fronte ao poder da prensa tradicional, levou a este oficio ao seu momento máis baixo desde a democracia… “Ningunha oportunidade se desaproveitaba. Toda información delicada tiña o seu valor. E ningunha era máis prezada que a que se gardaba no caixón… E, a pesar diso, ninguén o diría asistindo ás reunións dun diario, un telexornal ou un programa de radio. A profesión levaba a súa decadencia coa discreción dunha madame de Moulin Rouge e as nosas intimidades case non pasaban os parrafeos dos xornalistas. O oficio que tiña como esencia contar as cousas tíñase convertido nun gardián dos seus propios segredos inconfesábeis: aos xornalistas gustábanos contar unha boa historia, pero non a nosa”.

    Pero David Jiménez colleu e contouna. E puido contala pois, na súa liquidación, incluiu unha cláusula que constaba que non podían censurárselle os seus dereitos constitucionais.  Outros colleron o diñeiro e quedaron amarrados. Aí está a afouteza de Jiménez.

    Un libro para entender a prensa da “capital”, pero que aínda se queda curto no caso galego.

  • Unidade electoral e conciencia nacional

    Unidade electoral e conciencia nacional

    Desde 1977 os electores galegos sempre votaron nos comicios xerais máis en clave estatal que galega. Aínda que podemos afirmar que é consecuencia da pouca conciencia política galega, precisamos afondar máis nesta realidade para tratar de comprender a situación en toda a súa dinámica nacional.

    As causas son múltiples pero podemos enxergar dúas principais que impediron este medre da idea nacionalista e a súa translación electoral.  A primeira, a ausencia de medios de comunicación potentes, tanto públicos coma privados, que emitan as súas mensaxes en clave de país. A dinámica política galega forma parte intrínseca da estatal e tampouco se singularizan nin os seus problemas nin as súas solucións específicas.

    A outra causa é que a autonomía galega non serviu para crear conciencia de nación, desprezada nos anos 80 suicidamente por unha parte do nacionalismo e pouco aprezada por unhas forzas que pensan as máis das veces en clave madrileña, moi ao contrario que en Euskadi e Cataluña. Pero tamén, como vimos o 28 de abril en comunidades como Canarias ou aínda co aumento de forzas rexionalistas como as de Cantabria.

    O panorama que amosan os resultados electorais deixan poucas dúbidas. Se temos en conta que, ao comezo da Transición, o galeguismo que ostentaba poder institucional, tanto no eido político como cultural (nucleado arredor de Ramón Piñeiro) apostou pola inserción nos partidos estatais, atopámonos con outra eiva para crear conciencia. Co tempo, ese legado de Piñeiro foi recollido polo PP, facendo súa unha mensaxe de subordinación pero tamén a reivindicación de determinadas políticas propias, que explicarían en boa medida o comportamento diferenciado do PP galego a respecto do PP central.

    Para mudar esta dinámic, non se trata tanto de forzar a unidade electoral, como apostan moitos laiándose dos resultados, senón de aumentar a conciencia nacional.

    A dinámica de parte do nacionalismo desde antes da ruptura do BNG no ano 2012 (lembremos a oposición dunha parte dos seus dirixentes e militancia ás políticas de goberno autonómico no periodo 2005-2009) acrecentou a percepción de Galiza como apéndice da política estatal. As sucesivas concrecións orgánicas das mensaxes de Xosé Manuel Beiras e os seus seguidores foron claras: as forzas políticas propias non poden conseguir os seus obxectivos sen unha alianza estratéxica coas forzas estatais. Primeiro era para acadar o ceo, logo para parar á dereita. E neste último obxectivo os votantes decidiron que o mellor era concentrar o voto no PSdeG-PSOE, o grande vencedor.

    Dentro dun mes a radiografía, co poder municipal e as Deputacións en xogo, vai ser moito máis precisa e o tirón da dinámica de estado redúcese

    O fracaso nestas eleccións foi notorio. As forzas estatais que sumaran, Podemos e IU, apañaron os restos do naufraxio dese sector do nacionalismo, pero apnas van servir para mudar a dinámica política galega.

    Por se fose pouco, as diferentes mareas municipalistas e outras candidaturas locais, quebraron un discurso conxunto de país, apostando polo localismo e pola ambiguidade ideolóxica e a súa ineficacia é manifesta desde o punto de vista nacional.

    O BNG, aínda dobrando os resultados de hai tres anos só pode apostar pola gobernabilidade se quer mudar, con paciencia e colaboración, unha dinámica que reduciu á nada a súa presenza na política estatal nas últimas lexislaturas. Podemos ollar que non abonda cos gobernos municipais, aínda que formen parte dunha imprescindíbel base para facer País, senón que é preciso realizar unha aposta clara por regresar ao poder no goberno galego, facendo realidade aquel eslogan de 40 anos atrás que dicía “gobernemos nós a nosa terra”.

    A dinámica política de Euskadi e Cataluña, aínda sendo sociedades diferentes, non se entende sen ter en conta que foron os nacionalistas os que gobernaron desde o comezo os seus gobernos autónomos. E non foi por casualidade, senón por un pacto co Estado que non só reinstaurou os seus gobernos autónomos da fase republicana, rehabilitando os seus presidentes, senón que permitiu que tanto PNV coma CiU gobernasen nas súas respectivas comunidades, aínda non conseguindo maiorías.

    As forzas institucionais galegas, pola contra, decidiron darlle a nosa gobernabilidade en exclusiva ás forzas políticas estatais, situando aos seus peóns tanto en AP, coma en UCD ou no PSOE. E non foi por casualidade, senón polo papel de freo á expansión dos autogobernos que pretenderon sempre que Galiza xogase no estado español.

    Dentro dun mes a radiografía, co poder municipal e as Deputacións en xogo, vai ser moito máis precisa. Aínda coa simultaneidade das europeas o tirón da dinámica de estado redúcese e  só as forzas políticas que teñen organizacións potentes van colocarse en boa posición para unhas autonómicas galegas que se albiscan no horizonte. E desta volta si van definir un antes e un despois na política galega.

  • A sanidade, un negocio que vai a máis

    A sanidade, un negocio que vai a máis

    Servizo público ou negocio. Velaí o debate na sanidade galega, aínda que a Xunta enmascara a realidade. Unha historia e algúns datos explican as razóns da folga en atención primaria que estaba prevista para os días 9, 10 e 11 de abril e foi finalmente desconvocada.

    O señor Lamas tivo unha infección de ouriños que o levou ao Hospital de Monforte. Alí botou tres semanas a base de antibióticos até que o estabilizaron. Déronlle a alta un venres pola tarde. No ambulatorio de Chantada non recibiron ningunha comunicación até luns pola mañá, “o que mostra como a medicina hospitalaria e a primaria funcionan unha de costas a outra”, comenta o seu enfermeiro de quenda, Afonso Piñeiro.

    O señor Lamas, ten que recibir, durante seis semanas, un antibiótico por vena. O tempo de duración da inxección é de hora e media. Así que o normal era que o incluísen en asistencia extrahospitalaria.  O problema é que o concello de Chantada, ao quedar a máis de 15 minutos en coche do centro hospitalario de Monforte, non ten hospitalización a domicilio. Si o teñen parroquias do Saviñao ou de Pantón que quedan ben máis lonxe. Ante o risco de que contraese unha infección sobrevida no hospital, o médico especialista suxeriulle á familia que alugase un piso preto do hospital comarcal monfortino.

    Mais o señor Lamas, con 95 anos, e a súa familia querían voltar para casa. Xa en Chantada, puxéronse en contacto co seu enfermeiro de quenda, Afonso Piñeiro. Estrañado por esa alta e pola falta de comunicación do hospital, decidiu resolver el o problema esa fin de semana.

    Logo acordaron no ambulatorio de Chantada proporlle unha solución á xerencia de atención primaria: o enfermeiro de quenda poríalle a inxección todos os días, incluíndo o sábado pola mañá e o domingo, como pola tarde hai un dobre equipo, suministraríanlle desde o PAC o antibiótico necesario. Porque o domingo non pode estar o PAC sen enfermeiros, mentres se despraza, pero si os outros días.

    Afonso Piñeiro afirma que “se teimei en realizar este servizo é porque é un dereito do paciente, porque estou en contra da discriminación sexa por onde habitas ou pola extracción social, e porque defendo a sanidade pública”. E pregúntase se fose unha familia “que non me coñecese, que non soubese moverse ou non tivesen medios, como farían?”.

    O do señor Lamas non é un caso único. No hospital de Monforte, onde non queren facilitar datos, existen múltiples anuncios que ofertan “pisos preto do Hospital”. O mesmo que nos bares e restaurantes próximos. Pero na Inmobiliaria La Monfortina, dinnos “non ter constancia destes alugamentos”.

    O do señor Lamas é un exemplo real do que pasa na sanidade galega, na Atención Primaria. Os ambulatorios non teñen medios e o PP desmantelou as xerencias de Atención Primaria, que se converteron en apéndices dos grandes hospitais que son quen controlan orzamentos e recursos.

    A metade do gasto recomendado

    O gasto sanitario en atención primaria representa o 13% do total, moi lonxe do 25% recomendado polo Ministerio de Sanidade no acordo estatal e, tamén, do Plan de Mellora do ano 2008 asinado polo goberno bipartito (PSOE-BNG) cos sindicatos e colexios profesionais. Agora é a demanda principal da folga que convocaron para esta semana.

    O bipartito situou a Atención Primaria como eixo central do sistema sanitario, cunha aposta clara pola sanidade pública, aumentando os orzamentos, convocando oposicións, aumentando o número de profesionais e de medios ao seu alcance para que dependesen o menos posíbeis dos hospitais de cabeceira.

    O bipartito situou a Atención Primaria como eixo central do sistema sanitario, cunha aposta clara pola sanidade pública, aumentando os orzamentos, convocando oposicións, aumentando o número de profesionais e de medios

    Ao chegar Núñez Feixó á Xunta, como experto privatizador no sector sanitario, decretou a paralización do Plan Mellora e o desmantelamento das xerencias das áreas sanitarias e a supeditación dos centros de saúde ás xerencias hospitalarias en mans de coñecidos médicos afíns ao PP.

    E, pouco a pouco, a sanidade pública foille cedendo paso e orzamento á sanidade privada. O gasto en privatización superou o gasto en persoal en todas as Estruturas de Xestión Integrada, agás en Pontevedra, pola persistencia anómala do Policlínico Povisa, con concerto propio.

    Seguindo a dinámica dos últimos anos, o gasto en persoal (44%) perde peso a respecto ao gasto en privatización. Sigue aumentando a partida para o gasto farmacéutico e o orzamento para a prevención e, segundo denuncian os sindicatos ao unísono, “atópase en niveis inaceptábeis”. Só existe unha raquítica partida de 11,5 millóns de euros no ano pasado, o que representa un 0,3% do total.

    Son apostas por un modelo sanitario determinado, non “xestión ineficaz” como pode desprenderse dalgunhas declaracións de políticos ou sindicalistas. E ese modelo onde mellor se contempla é nos orzamentos da Xunta, que ten moi pouco que ver coas gabanzas que lle dedica o presidente Feixó a sanidade pública.

    A Xunta incrementou en 249 millóns de euros o gasto sanitario no orzamento do ano 2018. O 70% de este incremento (171 millóns) consumiuse en fármacos e privatizacións, e só o 30% (78 millóns) en persoal, malia os grandes recortes dos últimos años. “Isto agravou o círculo vicioso de consumo innecesario de fármacos-incremento de efectos adversos-máis consumo de fármacos”, afirman os médicos de Atención Primaria..

    O que din desde a sanidade privada

    Para ollar ao xeito o papel da sanidade privada e como vai gañando cada vez máis peso orzamentario, tanto en Galiza como no resto do Estado non hai mellor fonte que acudir aos datos da súa patronal. Así que imos facer aquí un resume do informe que ven de presentar a Fundación IDIS (Instituto para o Desenvolvemento e a Integración da Sanidade Privada).

    Nunha década aumentaron nun 16% as consultas na privada, un 20% as operacións e un 25% as probas diagnósticas. Un 15% da poboación ten contratado un seguro médico privado. Moitos pacientes pasan directamente da sanidade pública á privada, tanto aos hospitais coma nos servizos de urxencia.

    Nunha década aumentaron nun 16% as consultas na privada, un 20% as operacións e un 25% as probas diagnósticas. Un 15% da poboación ten contratado un seguro médico privado.

    Nos dous últimos exercicios o gasto per cápita na sanidade creceu en Galiza aínda que de diferente maneira segundo o diñeiro sexa público ou privado. Así, en 2015 a sanidade pública gastaba 1.393 euros per cápita en Galicia, que baixaron aos 1.360 en 2016 e volveron subir ata os 1.404 en 2017, é dicir, 11 máis en dous anos. Con todo, segundo, segundo o informe do Instituto para o Desenvolvemento e Integración da Sanidade (Fundación IDIS), na privada gastábanse en 2015, 519 €/per capita, que aumentaron ata 530 o ano seguinte e volveron aumentar o ano 2017 ata os 546, o que representa 27 € máis.

    Segundo os Orzamentos da Xunta de 2018, a partida destinada a asistencia sanitaria con medios alleos, é dicir, privados, contou cun orzamento de algo máis de 205 millóns. Os concertos do Sergas para atención especializada con entidades privadas levaron a maioría do orzamento (67,7 %), seguido dos programas especiais de hemodiálise (11,6 %) e do programa especial de transporte (9,5 %). Esta partida dos Orzamentos evolucionou desde os 213 millóns de 2010, baixando os seguintes exercicios ata os 199 millóns de 2016, para comezar despois a volver aumentar ata 203 en 217 e os 205 de 2018.

    De acordo cos datos recolleitos no estudo da Fundación IDIS, que engloba a maioría das empresas sanitarias privadas, en 2018 a sanidade privada en España superou os10,3 millóns de usuarios, entre asegurados e mutualistas, o que supón un incremento do 4,3% respecto ao ano anterior. Ademais, cabe destacar que este crecemento de asegurados de asistencia sanitaria rexístrase en “todas as provincias do país, sen excepción”, subliña Manuel Vilches, Director Xeral da fundación. En termos económicos, o gasto sanitario privado representa o 28,8% do gasto sanitario total. Se se suma o gasto de concertos co gasto sanitario privado alcánzanse os 36.308 millóns de euros, o que representa o 3,3% do PIB. Ademais, os 8,5 millóns de asegurados (sen contar os 1,8 millóns de usuarios do sistema privado no modelo de mutualismo administrativo)””contribúen á descarga e o aforro do sistema público”. As estimacións indican que o aforro por paciente xerado polo seguro privado oscila entre 546 e 1.224 euros ao ano, en función de se o uso é mixto público-privado, ou exclusivamente privado.

    As comunidades que máis gastan en sanidade privada en termos proporcionais son Cataluña, cun 49,7 % do total do gasto sanitario no seu territorio; Madrid, cun 42,9 %; Baleares, cun 40,7 % e Canarias, cun 34,5 %. As mesmas catro comunidades están á fronte en gasto público en concertos con centros privados: Cataluña dedícalle o 24,9 % do seu gasto público en sanidade; Madrid, o 10,7 %; Baleares, o 10,4; e Canarias, o 9,3 %. Segundo os últimos datos, de 2016, este sector dispón de o 58% do total dos hospitais e o 32% das camas do noso país e levaron a cabo o 30,9% das intervencións cirúrxicas en España, o 23,7% das altas e o 24,1% das urxencias de todo o territorio nacional. A nivel de actividade e en termos de diagnóstico, nos centros privados realizáronse o 39% do total de resonancias magnéticas, o 17% dos TAC e o 21% dos PET. “Aínda hai capacidade no sector privado”, destacou o doutor Vilches.

    E cada vez estanse a quedar con máis torta sanitaria.

  • As argalladas: non te engana quen ti pensas

    As argalladas: non te engana quen ti pensas

    O fenómeno das argalladas (fake news) está sendo utilizado como escusa para recortar liberdades e dereitos fundamentais. É un enfoque extremadamente perigoso. Así que, hai más de un ano, a Plataforma para os dereitos dixitais, Xnet, comezou a elaborar un informe que veñen de publicar “para encarar o problema das fake news e a desinformación sen poñer en dúbida os valores dos dereitos humanos e a democracia”. Titúlase #Fakeyou e aquí publicamos un resumo.

    As argalladas no son un fenómeno novo. Nin o é que os históricos monopolios da manipulación informativa o utilicen como escusa para promover doutrinas normativas que recortan a liberdade de expresión e de información e criminalizan o uso de tecnoloxías como internet.

    O informe #Fakeyou aspira a ser una ferramenta de defensa contra o recorte das liberdades fundamentais e, ao mesmo tempo, un arma contra as novas formas de manipulación, mentira e falsificación.

    En #Fakeyou recopilan investigacións e proporcionan datos que desmontan os mitos sobre os que cabalga esta nova ola de lexislacións liberticidas. Fronte a isto, propoñen recomendacións normativas que atallen o problema de raíz, quer dicir, que ataquen aí onde se forxa o discurso mediático hexemónico e a propaganda.

    Porque, malia a aplastante banalidade, o enfoque funciona: partidos e gobernos, auténticos coñecedores da verdade, deben protexer os cidadáns de si mesmos –no fondo son como nenos que fan mal uso da súa liberdade de expresión…– e dos seus inimigos, que hoxe son “os rusos”. Mañán xa veremos.

    Porén, cos datos na man, a situación presentase xustamente como a oposta: desde a orixe dos tempos, os grandes produtores e viralizadores de fake news e de desinformación foron os gobernos, os partidos políticos, os mass media e as corporacions de grande alcance; ou os seus equivalentes para cada época histórica. Por unha razón ben sinxela. Non é por bondade ou excelencia moral que os cidadáns de a pé non teñamos impacto en canto a creación de trolas. É que para iso, para ter un alcance real, masivo, precísanse medios, e “a xente” non os ten.

    Por outro lado, en ausencia de medios, a liberdade de expresión e de acceso á  información tense demostrado como o único instrumento viábel para destapar as mentiras -sistémicas e sistemáticas- deses mencionados grandes produtores.

    Canta máis democracia, menos desinformación

    Por todo isto, se queremos menos desinformación, precísase máis e mellor democracia e menos tecnofobia e criminalización das liberdades; máis rendición de contas e verificación e menos impunidade, paternalismo desinformado e monopolio dos medios e recursos informativos. En definitiva, necesitamos democracia, quer dicir, vixilancia cidadá sobre o que di e fai o poder.

    Debemos afondar na defensa de internet e modificar o actual monopolio informativo, tendendo cara outro modelo que se base nunha redignificación da profesión periodística e dun control cidadán democrático, distribuído e aberto das institucións, neste caso, da “produción” de información.

    Se queremos menos desinformación, precísase máis e mellor democracia e menos tecnofobia e criminalización das liberdades

    O informe defende que se queremos preservar as liberdades básicas, non debemos entrar na análise dos contidos nin pretender definir o que é verdade e o que e mentira.

    “A nosa estratexia é a de follow the money: poñendo o foco no lucro penalizaranse os pagos e cobros pola emisión e viralización de información sen as debidas garantías de veracidade”, afirman.

    As argalladas ou fake news fan dano non en comparación con outras informacións máis o menos certas, senón cando teñen un impacto masivo. E isto ocorre cando existe unha inversión e, por consecuencia, cando se xeran beneficios.

    Á luz do que estiveron analizando, propoñen claramente una dirección a seguir. En primeiro lugar, trátase de crear un marco normativo que desmantele o negocio da desinformación, para así acabar coa impunidade dos grandes fabricantes e viralizadores de fake news e desinformación (gobernos, partidos políticos, mass media e corporacions).

    En segundo lugar, ou simultaneamente, sendo que internet permite  o acceso distribuído ás ferramentas, “debemos perseguir a hixiene do ecosistema informativo a través da transparencia e a verificación aberta e distribuída que xa se practica no ámbito científico e en múltiple comunidades online”. Toda iniciativa que implique delegar nuns poucos a confrontación do fenómeno das noticias falsas, sexa mediante un ente gubernamental ou unha empresa, implica un risco moi real de recorte de dereitos fundamentais, sobre todo no contexto actual europeo de regresión democrática.

    As conclusións do informe

    Para chegar a estas conclusións, o informe componse de varios capítulos.

    Primeiramente comezan vendo como se están definindo neste momento as nocións de fake news e desinformación e descubren o grande esforzo de gobernos, partidos e mass media por salvar o pelello. Analizan “como en lugar de ir contra  o negocio monopolístico das corporacións do sector, criminalízanse as redes e “tecnoloxías” e perséguese as persoas no seu exercicio de dereitos e liberdades, tratando de perpetuar a asimetría propia da época predixital entre cidadanía e grandes medios”.

    No segundo capítulo, “Breve historia das fake news, a manipulación informativa e a desinformación”, fan un percorrido histórico para deixar constancia de que o seu tratamento como “fenómeno novo” é en si mesmo unha argallada.

    O fenómeno das noticias falsas non apareceu onte. O que resulta novo é a súa capacidadede facerse masiva en moi pouco tempo.

    No terceiro capítulo xa entran de cheo no corazón da besta. Co título “Os grandes produtores e viralizadores de fake news e desinformación e o negocio da desinformación: Partidos políticos, gobernos, mass media, corporacións, negocios da comunicación” recopilan exemplos das enormes inversións de partidos políticos e gobernos na industria da desinformación masiva. Tamén analizan como funcionan as fábricas de bots nacionais (por 3.500 euros mercas un millón de seguidores) e como non é preciso fantasear coa  Rusia para entender o mui cotián que é o seu uso por parte da clase política de aquí e alá.

    Falan de “produtores” sen medias tintas de cortesía porque están falando dunha verdadeira industria.

    #Fakeyou entra despois nas valiosas ferramentas e experiencias existentes en canto a verificación da información. Fano sen inxenuidade, porque mostran que a verificación, neste estadio da democracia, non é unha práctica maioritaria entre a poboación. Séculos de dependencia informativa só poden contrarrestarse cun longo período de implementación deste tipo de mecanismos e de autorresponsabilización das sociedades.

    “A verificación da veracidade informativa xa non é un monopolio da profesión periodística: desde a peer review do ámbito científico até a moderación de comunidades online como Reddit, vemos como xa existe ou proliferan iniciativas deste tipo día si, día tamén”. Tendo en conta a crecente deixación de funcións por parte dos grandes medios tradicionais neste ámbito, avogan por ampliar a combinación entre modelos profesionais que redignifiquen a profesión periodística e estruturas distribuídas de moderación e verificación.

    Finalmente analizan o marco legal existente para configurar as súas recomendacións normativas, para que se confronte a cuestión das argalladas, fake news, e da desinformación sen prexuízo para os dereitos fundamentais como o dereito a liberdade de expresión e o acceso a información.

    Na case totalidade dos primeiros esbozos de lexislación neste senso, atópanse con modelos paternalistas e que abren a porta a formas complexas de censura. A  esta situación contrapoñen propostas e recomendacións democráticas e realmente eficaces. Propostas que pasan a defender xa en todos os foros e parlamentos, “até que cambie a narrativa e se consiga que a batalla contra a desinformación pase por o fin dos monopolios da mentira e polo empoderamento da cidadanía de forma distribuída a carón do seu dereito de acceso a información ao exercicio da liberdade de expresión”.

    Consideran que a obriga de verificación debe ser imperativa para todo “informador influente”, e a súa falta fortemente penalizada. Entenden por “informador influente” toda persoa física ou xurídica que teña gran poder de difusión dunha determinada información (incluídos gobernos, partidos políticos, mass media, corporacións e grandes marcas); e propoñen que a obriga debe ser imperativa “cando a difusión desa información se produce a raíz dun pago ou un cobro (publicidade)”.

    A obriga de verificación debe ser imperativa para todo “informador influente”, e a súa falta fortemente penalizada

    Por ultimo, o que consideran máis importante: propoñen establecer a obrigación de que todas as entidades inscritas no Rexistro de Partidos Políticos (partidos políticos, fundacións e entidades a estes vinculadas ou dependentes) de que publiquen os gastos detallados en materia de comunicacións electrónicas ou non. A tal efecto defenden “incluír unha obriga de publicidade activa na Lei 19/2013, de 9 de decembro, de transparencia, acceso a información pública e bo goberno para exixir a publicación dos datos sobre comunicacións electrónicas e de interese xeneral contratadas por estas entidades fora e dentro do período de campaña electoral”.

    Esta obriga debe supoñer unha maior precisión sobre os servizos de comunicación que contraten estas entidades (incluíndo o contido e gasto para cada un dos servizos contratados ou realizados polo equipo propio).

    Afirman que “algunhas das nosas recomendacións poden resultarlles ofensivas, inauditas ou ambas cousas, pero deben saber que se aliñan ca Declaración conxunta sobre Liberdade de expresión e “noticias falsas”, desinformación e propaganda do Relator Especial das Nacións Unidas (ONU) para a Liberdade de Opinión e de Expresión, a Representante para a Liberdade dos Medios de Comunicación da Organización para a Seguridade e a Cooperación en Europa (OSCE), o Relator Especial de la OEA para a Liberdade de Expresión e aa Relatora Especial sobre Liberdade de Expresión e Acceso a  Información da Comisión Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos (CADHP).

  • Chantada, o rural ten futuro

    Chantada, o rural ten futuro

    Agora que caeu en desgraza, cítase moito como chantadino a Francisco González, o recén dimitido presidente de honra do BBVA. Aínda se fala tamén de Amancio López, o presidente da hoteleira Hotusa. Pero Chantada conta con outros empresarios que son todo un exemplo. Persoas novas e vinculadas ao rural. Eles son os que poden parar un declive que levou ao municipio a pasar de máis de 14.000 habitantes hai cincuenta anos a tan só oito mil.

    Xosé Lois Lamazares.

    Non sei que é máis sorprendente, que a empresa Lugar da Veiga estivese presente en Luar, para explicar o seu éxito das Galletas Mariñeiras, ou que fose nomeada por segundo ano consecutivo no ranking que elabora o Financial Times sobre as entidades que máis rápido crecen de toda Europa. Ou poida que unha cousa trouxese a outra, pois para moitos o éxito dentro mídese por coma te valoran fora. Neste estudo, elaborado polo xornal económico británico en colaboración con Statista, FT 1000: Europe’s Fastest-Growing Companies, figuran as 1000 empresas europeas cunha maior taxa de crecemento nos últimos anos. Neste índice resáltanse as entidades que actúan como forza motriz da economía europea. No 2018 alcanzaba xa o posto 503 e desta volta no posto 548 cun crecemento acumulado no período analizado 2014-2017 do 315%. Esta empresa galega de alimentación cólase no ecuador dun listado dominado por entidades do sector da tecnoloxía, construción e servizos con sede en países de Alemaña, Reino Unido e Francia, principalmente. No 2005 os promotores deixaron os seus traballos asalariados, para centrarse nun proxecto propio e cunha premisa clara: apostar polo rural e a economía social. Hoxe poden presumir de ser unha das poucas empresas de alimentación incluídas no ranking do FT. O proxecto, que comezou da man de 5 empregados, na actualidade conta con máis de 50 persoas traballando nas súas instalacións, cunha produción de máis de 4.000 quilos de Galletas Mariñeiras ao día e cunha facturación de 4.700.000 euros no último ano.

    O proxecto comezou con 5 empregados e conta hoxe con máis de 50 persoas e unha produción de máis de 4.000 quilos de Galletas Mariñeiras ao día

    Características especiais

    Cadea de produción das Galletas Mariñeiras

    Ten esta empresa varias características especiais que parten da súa “aposta polo rural e pola economía social”, como resalta o seu coordinador Xosé Lois Lamazares, a alma mater desta iniciativa. Non é casual que este economista, que traballou no Sindicato Labrego Galego, na vez de escoller un nome de prosapia para o seu posto, usa o de coordinador. Tampouco que se instalase en Chantada, pois non puideron facelo en Rodeiro, onde son naturais estes irmáns que formaron o núcleo que decidiu pór en marcha este proxecto hoxe tan exitoso. Pero esta dificultade no asentamento non variou a súa filosofía: primeiro déronlle emprego á familia, logo aos da aldea de A Veiga, de onde lle ven o nome, despois aos da parroquia de río, despois aos do concello de Rodeiro… Agora que xa están asentados en Chantada, as xentes da comarca. A súa filosofía de economía social lévaos a que as diferenzas de salario entre as persoas que traballan na empresa sexan mínimas, sobre todo se as comparamos con outras factorías e que se expoñan as contas nas asembleas de traballadores e se toman alí moitas das decisións entre elas as remuneracións. Polo demais, os seus produtos, “galletas mariñeiras” nunha terra de pan, na que cada quen presume do seu, tiveron unha aceptación unánime, que se expandiu polo resto da península, especialmente a Portugal, pero tamén a toda Europa. e aínda digo, se a idea lles xurdiu na Arxentina, onde moraba un dos irmáns Lamazares de Rodeiro, seguramente atoparán alá tamén un mercado… Cando dean feito, pois a demanda non para de medrar.

    Queixos Airas Moniz

    Queixos Moniz no recente Forum Gastronómico da Coruña

    Airas Moniz estivo presente na última voda da filla de Amancio Ortega, nesa comida que serviron só para 80 comensais escollidos de todo o mundo. Non, non foi que o trobeiro resucitase. Quen alí estivo na Coruña foi un queixo que leva o seu nome e se produce en Chantada. Premios que o avalasen non lle faltaban. Eu non estiven alí convidado, así que non lles podo dicir o que comentaron os comensais, pero ou dos seus feitores, Xesús Mazaira, volveu todo satisfeito de poder darlles pan con queixo a aqueles exquisitos notábeis. Si, Xesús Mazaira, foi un dos tres socios, con Ana Rodríguez e Ricardo Gómez, que decidiron pór a andar este proxecto que rachaba coa gandería extensiva e de leite e apostaron polo valor engadido. O proceso de reconversión no que aínda se atopan, consiste en reducir a cabana e cambiar de raza, pasando de muxir 70 vacas frisonas a substituílas por só 45 vacas jersey, que son máis pequenas e comen menos. Co cambio de modelo Outeiro SC, que así se chama a sociedade, pasou de producir 800.000 quilos de leite ao ano a só 450.000, “pero gañamos o mesmo”, afirma Ricardo, que di que “o importante para nós agora non é a produción de litros, o obxectivo que temos é facer o mellor queixo que poidamos”. Percorreron Europa para ver o que por alá facían e tiveron o consello do estremeño José Luís Martínez, un experto en queixos. Querían algo diferente para posicionarse no mercado. Todo isto en só seis anos, dous deles procurando o modelo. Eles querían vacas galegas pero non daban o leite suficiente e apostaron polas jersey. Comezaron con catro. Munxen só unha vez ao día e sen horarios ríxidos. Non ensilan, non gastan en penso nin en maquinaria, as vacas andan todo o día nos prados e, din o que sempre se soubo en Galiza: “que os queixos son bos ou malos, dependendo do que coman as vacas”. Ricardo Gómez e a súa muller Ana Rodríguez puxeron as terras para o novo proxecto. A súa explotación nos anos 90 fora unha das 15 máis grandes de Galiza. Xesús Mazaira, o seu socio, tiña unha xestoría e viña dunha familia de empresarios téxtiles, e aínda fora concelleiro do BNG, con labor de goberno durante catro anos.

    Ningún dos tres tiña experiencia algunha facendo queixos e a iso hai que sumarlle a dificultade engadida de facer queixo con leite de jersey, “que é diferente a facelo con leite de frisona”, explica Ana, a mestra queixeira, xa que “os glóbulos graxos da jersey son moi grandes e separa en dúas calladas”. Coa tona, que queda por riba, fan manteiga e co resto, requeixo e tres variedades de queixo. Por esta división da callada logran que, malia que as jersey producen moita materia graxa, o produto final sexa un queixo baixo en graxa (ten tan só un 28% de materia graxa, 10 puntos por baixo da maioría dos queixos galegos). Airas Muniz ten tres elaboracións xa no mercado: Terra, un queixo de pasta branda, Cíthara, un queixo de pasta prensada semicocida tipo gouda que bota entre 6 e 12 meses de maduración, segundo o peso, e Savel, un queixo azul.

    Xesús Mazaira quéixase de que hai unha forte demanda de manteiga. Anda a procura dunha explotación que queira investir 40 mil euros para producir unha manteiga que xa está coma vendida e non a dá atopado.

    Airas Moniz non dá producido para atender os pedidos e non só son eles mesmos os que comercializan e distribúen os queixos en tendas gourmet e restaurantes, senón que queren que aqueles que os merquen primeiro veñan coñecer como os fabrican e como viven as vacas.

    Airas Moniz non dá producido para atender os pedidos e non só son eles mesmos os que comercializan e distribúen os queixos en tendas gourmet e restaurantes

    Así, polo lugar de Outeiro, na parroquia do Convento, na mesma que naceu Francisco González, xa pasaron os máis reputados cociñeiros e gourmets de todo o Estado. E os que veñen, non só gustan do queixo, senón que se enamoran da zona e… volven.

    Aplican para comercializar os queixos unha filosofía semellantes a moitos viñateiros franceses de chateaux ou pagos, onde o produto vai unido a terra, a paisaxe e a paisanaxe.

    Premio á promoción gastronómica

    Vendima na Ribeira Sacra

    Outra empresa chantadina, tamén relacionada co rural, foi premiada recentemente. Trátase do grupo viñateiro Méndez-Rojo, que recibiu o galardón á Promoción Gastronómica de Galiza, concedido por un xurado que estivo presidido polo alcalde de Lalín, Rafael Cuíña.

    Este grupo, do que é director xeral Xan Luis Méndez, foi creado xa no 1940, pero o máximo responsábel comparte coas outras dúas iniciativas a xuventude, o amor á terra e a aposta polo rural.

    Hoxe ViniGalicia S.L. está presente nas cinco denominacións de orixe dos viños galegos, con adegas como Terriña ou Viña Romana que se faría máis famosa logo da novela de Dolores Redondo, Todo esto te daré, co que gañou o Premio Planeta, en parte ambientada nesa adega de A Ermida. Nas terras de Rodeiro, de onde son os Lamazares, é onde veranea a escritora vasco-galega.

    Xan Luís Méndez.

    Pero Xan Luis Méndez non só fai viño. Como a augardente ten agora un mercado reducido, decidiu fabricar un destilado, a xenebra Nordés, creando a empresa Galicia Gin, no ano 2012. O destilado de viño galego tivo unha aceptación unánime, collendo mercados en toda a península e situándose entre as tres mais vendidas en Portugal, pero tamén en Australia e Angola.

    Tanto foi o seu éxito que, ao pouco tempo, a multinacional Osborne pasou a formar parte da empresa. “Veu Osborne, pero non se foi Nordés, que segue a producirse na planta de Vedra, destilando viño galego das variedades autóctonas e a ser xenebra galega”.

    Xan Luis Méndez non só fai viño. Como a augardente ten agora un mercado reducido, decidiu fabricar un destilado, a xenebra Nordés.

    Outra importante iniciativa de Xan Luís foi o vermut Nordesía, tanto o tinto como o branco, producidos con uvas mencía e albariño. Ao pouco tempo de estar no mercado, recibiron sendas Medallas de Ouro no Concurso Mundial de Bruxelas, ao que concorreron 100.000 bebidas procedentes de todo o mundo.

    Viños de Vía Romana

    Vía Romana, o primeiro viño galego que recibiu o certificado de “viño vegano”, puxo a venda un rosado, que, ademais, quixo darlle o carácter benéfico, doando 1,5 euros de cada botella á Asociación de Chantada de Loita contra o Cancro.

    O premio a Promoción Gastronómica, para Xan Luís podería ir acompañado por outros, porque, se por algo se caracteriza este grupo é por turrar por outras iniciativas de Chantada, para dalas a coñecer.

    Chantada, que contaba nos anos vinte do século pasado con máis de 17 mil habitantes, foi a comarca, xunto con Betanzos, que máis emigrantes expulsou a América. Nos anos sesenta e setenta a Europa, nos oitenta creou máis de 600  funcionarios, agora hai un xeración que pide paso…, e o seu alcalde, Manuel Varela, volve ao PP logo de dez anos.

    Algo non cadra.

  • El Lobo, memorias dun infiltrado en 1975 na UPG

    El Lobo, memorias dun infiltrado en 1975 na UPG

    En 1975, aínda co ditador Francisco Franco no poder, Mikel Lejarza, El Lobo estableceu contactos coa UPG, e pasoulle datos ao Comisario Linares, antes de infiltrarse en ETA. Así o recolle no seu libro de memorias, escritas co xornalista Fernando Navarro, Yo Confieso (Roca, 2019).

    O  famoso infiltrado en ETA, Mikel Lejarza, El Lobo, fachendea no seu libro Yo Confieso que na Operación Lobo “collemos a 325 membros de ETA, dos cales 178 quedaron encadeados (…) Nesta mesma operación desmantelouse a UPG galega e detívose aos afíns a ETA nos grupos independentistas cataláns”.

    Sorprende que no libro de memorias non lle dea máis importancia á Operación Lobo en Galiza, e non fale sequera das detencións dos etarras e, xa non digamos, da morte de Moncho Reboiras.

    Acaso porque a súa afirmación de que “desmantelou a UPG” non se corresponde coa realidade, pois malia as detencións realizadas, o que foi a estrutura política da UPG seguiu case intacta, como moi ben sabía, pois conservaba algúns dos seus contactos en Galiza, segundo lle contou ao seu amigo o xornalista de Interviú Xavier Vinader.  Tamén afirma no libro que cando un “se infiltra nunha organización e ten que liscar, sempre hai que deixar contactos dentro”.

    Lejarza di reservarse nestas memorias os nomes daquelas persoas que están vivas ou en activo para “non prexudicalas”. Deses contactos de militantes da UPG con El Lobo, só puidemos saber que un deles fora militante nacionalista en Euskadi.

    Lejarza di reservarse nestas memorias os nomes daquelas persoas que están vivas ou en activo para “non prexudicalas”.

    Conta tamén Mikel Lejarza que cando traballaba en Madrid para Alicio Romero, unha tarde que estaban na oficina este empresario díxolle: “imos recoller a un galego que ven a Madrid, é un tío importante no mundo da arte e móvese moi ben. “Atopámonos,  co marchante nun hotel que estaba na Gran Vía, montou no coche e comezou a falar -segue a contar Lejarza. Isto lémbrame o ano 75, eu era o xefe da UPG galega, nos meus tempos revolucionarios, e, me cago en la leche, o servizo secreto español tiña infiltrado a un axente ao que chamaban El Lobo e fodeunos a todos. El estaba no tema de ETA, pero como tíñamos conexión, pois fodeunos a todos”. 

    Segue contando El Lobo: “Non saía da miña sorpresa, sentado ao seu carón, pensei: que non se decate este cabrón de quen son eu”.

    Estamos a falar de finais dos anos oitenta e existen algúns datos que non casan. O primeiro que ningún “xefe da UPG” no 1975 foi un importante marchante de arte. Existiu algún ex dirixente que, por aqueles anos oitenta, si traballaba na compra-venda de arte, pero non era “importante” na organización cando Lejarza operaba en Galiza, nin tampouco como marchante de arte cando se atopou con el en Madrid.

    Recoñecería esa persoa a El Lobo e por iso lle sacou a colación o da UPG?  Que foron facer entre os tres, pois Alicio Romero era unha tapadeira para os axentes secretos? Cal foi a operación? Pertencía este ex militante nacionalista tamén aos servizos secretos españois…? Que senso ten esa conversa entre dous descoñecidos?

    Lejarza relata esa “casualidade” pero non achega máis información.

    A infiltración na UPG

    El Lobo conta así a súa infiltración na UPG: “Juan Ignacio Iturbe tiña outro amigo que manexaba máis lazos, mellores relacións dentro de ETA , así que me tocou facerme  seu amigo. Era Javier Zarrabeitía, ao que chamaban Fanfa, porque era un fanfarrón . Un día saíu nas nosas conversas que era íntimo amigo de non sei quen da UPG-Unión do Pobo Galego. Con paciencia funo levando ao meu terreo. Pegámonos varias viaxes a Galiza para intimar e que Fanfa confiara en min. Membro da rama político-militar, confirmei que a través del podía achegarme máis aos etarras con influencia que estaba a procurar”.

    Mikel Lejarza está a falar do ano 1974, cando está a preparar a súa infiltración en ETA. Tamén tiña que facerse valer ante a policía que o reclutou, así que, sen ter aínda datos de ETA que aportar, comezoulle a pasar información sobre a UPG  ao policía galego José Antonio Linares, seu compañeiro de estudos, que foi quen o convenceu para infiltrarse.

    No libro de Memorias, Lejarza recolle a imaxe que circulou na prensa clandestina de diferentes organizacións pollíticas cando se destapou a súa condición de infiltrado policial.

    Os da UPG non as tiñan todas consigo e algo ventaban. Despois de apropiarse nas oficinas do Documento Nacional de Identidade de Lugo de centos de cartóns para falsificar documentos de identidade, o comando da UPG ten unha reunión na que decide empregar medidas extraordinarias de seguridade, que incluían tamén os asesores vascos de ETA-pm que traballan con eles, principalmente a Villanueva e Goitía. Pero estes mostráronse renartes a aceptalas.

    Eses membros de ETA desprazados a Galiza, fachendeaban de valentes e presumían de non ter medo. Rexoubaban cos galegos de que eles xa estaban afeitos e que se os pobres dos “upegallos” se atopasen en Euskadi, non abandonarían sequera os agochos no monte ou nos pisos francos. 

    Xavier A., que era o terceiro membro do grupo de asesores bascos da UPG, afirma en conversas que mantivemos con el, que “algúns dos que viñeron a Galiza tomárono coma se lles desen unhas vacacións. Entre eles o Fanfa”.

    Xavier A. xustifícao dicindo que se relaxaran moito nos seus costumes, xa que as medidas de seguridade e a represión por aqueles días en Galiza non se podían comparar coas de Euskadi.

    De todos estes asesores vascos, o que máis se saltaba as normas cando aparecía por Galiza era Mikel Lejarza, El Lobo. Avalentaba cos militantes nacionalistas, chamándolles cunicas e deixaba ver, de boas a primeiras, a súa arma.

    O que máis incomodaba a Moncho Reboiras, líder do comando da UPG, e asasinado pola policía no Ferrol durante a Operación El Lobo (12 de agosto de 1975), era que Lejarza saltase as normas clandestinas e quixese contactar, pola súa conta, con militantes da UPG, fosen ou non do comando, valéndose dos contactos que lle proporcionara o seu amigo e militante de ETA, Fanfa, antes de El Lobo conseguir infiltrarse en ETA. 

    Mais no verán de 1975, cando Mikel Lejarza volve a Galiza, xa non era un militante calquera de ETA, senón que pertencía ao seu Comité Executivo como responsábel das infraestruturas no Estado español.

    Lejarza sostén nas súas memorias que a súa misión era a de analizar o movemento nacionalista galego no seu conxunto para ver a capacidade operativa que posuía e, logo, calibrar a contundencia que se lles podía dar ás accións armadas.

    Lejarza sostén que a súa misión era a de analizar o movemento nacionalista galego no seu conxunto para ver a capacidade operativa que posuía

    Era unha proposta expresamente desautorizada pola dirección da UPG, que lle deixara claro que só eles dirixían a organización e o comando armado. Que era a dirección e o comando os que fixaban os obxectivos e os tempos e non ETA.

    Ante esta situación, a dirección do comando da UPG, decidira establecer medidas de seguridade e normas que nin coñecerían os asesores vascos, e menos ca ninguén Lejarza, pois a UPG opoñíase as pretensións de ETA-pm, representada por Lejarza, de establecer unha base estábel en Galiza, e a súa teima de converter a nosa nación tamén na súa zona de guerra. 

    No Pacto de Madrid, asinado entre a UPG e ETA-PM no 1974, non se contemplaba a posibilidade de que ETA operase en Galiza pola súa conta. Só acordaran que a organización vasca lles enviaría dous membros cualificados para explicarlles  aos militantes nacionalistas galegos o manexo das armas e explosivos. Pero, contrariamente co que pasou con Terra Lliure, a UPG sempre reclamou total soberanía.

    Nun dos informes de Mikel Lejarza El Lobo, para a dirección de ETA, segundo Xavier A. afirmaba que “os da UPG móstranse desconfiados, nada abertos e pouco dispostos a colaborar coa estratexia vasca”.

    A negativa da UPG a “colaborar” levou a unha forte discusión entre Moncho Reboiras e Lejarza no bar Riotorto de Lugo. Pero Lejarza xa contaba na UPG, desde aqueles viaxes con Fanfa, con coñecidos que, no ano 1975, xa lle reportaban a súas informacións sobre o nacionalismo galego. Informacións que lle facía chegar ao servizos secretos cos que traballaba.

    Kinito, o confidente de Amedo

    O expolicia José Amedo,condeado no xuizo sobre os GAL

    Conta Mikel Lejarza unha operación en Irún que resultou un fracaso. Daquelas El Lobo estaba a infiltrar en ETA a unha tal Laura. “Kinito [Joseba Urquijo] estaba celoso dela, porque el non tiña aceso a Pakito [Francisco Garmendia], o dirixente etarra, (…) que ela o estaba gañando con moito menos esforzo ca el (Kinito). Ademais, nós pensábamos que Kinito era un etarra máis, pero descoñecíamos que era confidente do subcomisario da policía Xosé Amedo, ao que informou do que estaba montando Laura. (…) O 1 de xullo de 1987 non chegou ninguén co diñeiro (no tren de Hendaya), pero si apareceron os xendarmes franceses, que se botaron encima dela (Laura) e a levaron detida. Mentres tanto, Kinito (que estaba guichando desde un recanto) largouse a toda velocidade, porque xa o advertiran que desaparecese no momento no que a detiveran (a Laura)”.

    Cando en 1986 se constituíu o PCLN (escisión da UPG) como partido dentro do BNG, un dos seus interlocutores, ademais de Alex Gorrigoitía, que levaba as relacións internacionais de Herri Batasuna, era Joseba Urquijo Borde, Kinito.

    Urquijo, contrariamente a outras xentes da dirección de HB, sempre animou non só a ruptura do BNG, tamén á fundación do Exército Guerrilleiro do Povo Galego Ceive (EGPGC).

    Daquela, Urquijo era o representante de HB na maioría dos actos do nacionalismo galego: ven o Día da Patria Galega ou acude a distintos congresos.

    No congreso de fundación do PCLN, pronunciou un discurso onde non só os convidou a rachar dunha vez co BNG, senón que afirmou que “vós sodes o verdadeiro BNG”. Discurso que negaría logo ante a Mesa Nacional de HB, cando estes o leron nunha crónica que enviei ao diario Egin e que foi censurada polo redactor xefe e membro da permanente de HB, Josu Muguruza. 

    Non pasaría nin medio ano deste discurso de Kinito en Compostela, cando descubriron en HB que era un confidente policial, algo que recoñeceu ante os seus propios compañeiros e liscou.

    Así que, Amedo, o policía condenado no xuízo aos GAL, segundo manifestacións que lle realizou a un amigo común, tiña tamén información de todos os pasos que estaba a dar daquela o nacionalismo galego, sobre todo dos militantes que abandonaran á UPG eque actuaron coma se non pasase nada. Pero pasaba, o comisario Xosé Francisco, que se encargaba do seguimento do EGPGC, contaba desde o comezo con toda a “información necesaria”, segundo as súas propias palabras, sobre os militantes desta organización.

    Mikel Lejarza aínda segue a traballar para o CNI e o libro, moitas veces, semella un axuste de contas entre sectores que se moven dentro do servizos secretos españois.

    Non sabemos tampouco até que punto el pode ser máis fanfarrón que o Fanfa, o seu introdutor en Galiza. 

     

    A clandestinidade nos tempos de Reboiras

    Xosé Ramón Reboiras

    O desmantelamento do que se denominou no 1975 fronte armada da UPG, cando non era máis que unha célula dirixida por Moncho Reboiras, fíxolle comprender ao sector maioritario da dirección da Unión do Povo Galego que a violencia lastraba o seu proxecto político.

    Desde este partido afirman que foron “causas obxectivas” o que os levou a decisión de montar ese grupo. Cada un podía ter dentro da dirección a súa idea do que debía ser esa célula. Hoxe tamén, cada quen é moi seu de rodeala da épica ou da súa visión persoal do que puido ser e non foi. Do que puido ser e non deu sido. Pero só existe unha realidade. Estábamos nos estertores do franquismo, que levou a un recrudecemento da represión, como demostraron os fusilamentos sumarísimos de 27 de setembro de 1975 sen importarlle ao ditador o clamor mundial de protesta.

    “Nós tiñamos máis dunha ducia de militantes que se viran na obriga de pasar á clandestinidade, entre eles Moncho Reboiras. E a loita política na clandestinidade era moi problemática. Non podíamos sostelos e, algúns pasaban fame da de verdade. Por outra parte, non posuíamos nin multicopistas, nin ningún material de propaganda. Mesmo conseguir folios ou tinta era moi arriscado. Así que esta célula clandestina sería a encargada do “aprovisionamento”. Necesitábamos cartos e necesitábamos de todo. Pisos francos, primeiramente para ter os aparellos de propaganda e poder dar acubillo aos clandestinos. A precariedade era tal que un dos primeiros aparellos de propaganda tivemos que instalalo no convento dos Pasionistas de Melide, aínda que todo o mundo fale do de Cangas”.

    Eses medios eran básicos para o movemento nacionalista, os sindicatos, as organizacións cidadáns e a fronte cultural, puidesen ancorarse nunha poboación galega que estaba espertando outra vez á política. A decisión de crear a AN-PG (Asaemblea Nacional-Popular Galega) desmente as teorías dos que manteñen que a dirección da UPG apostaba pola loita armada como un método político de intervención.

    (Afonso Eiré en Infiltrados, Os servicios secretos, a UPG e outras historias do nacionalismo. Biblos. 2013).

  • O esperpento político de Xinzo de Limia

    O esperpento político de Xinzo de Limia

    A dimisión da tenente de alcalde, Montserrat Lama, e o seu pase desde o PP a Ciudadanos, ou de tres alcaldes na última lexislatura, son apenas os retallos do esperpento municipal no que se converteu Xinzo da Limia, desde 1979. Todo un exemplo do que pasa en Ourense.

    As ras teñen que liscar río abaixo na procura de auga, nunha emigración anual forzada. Os parrulos andan a enxergar nas pucharcas para bañarse. E os cabalos aprópianse da canle do rio Limia ao seu paso por Xinzo, pacendo na herba vizosa e “gañando a cebada” (emborcallándose na area). Máis de catro meses ao ano a canle do rio vai seca ao seu paso pola vila.

    Que máis dá, o alcalde Antonio Pérez prometeu antes das eleccións municipais do ano 2011 que construiría un “porto deportivo”, con todo o arrouto do que foi capaz.

    As críticas da oposición non se fixeron agardar, clarificando a incongruencia. 

    Desde Portos de Galicia sacaron un comunicado no que afirmaban que “estamos a elaborar un estudo das potencialidades e alternativas para o impulso da negación fluvial do rio Limia ao seu paso por Xinzo”.

    Antonio Pérez, exalcalde da Limia,

    E que dicían os veciños… Pois a maioría, aínda ollando a evidencia de que non hai auga, consideraban que “se o prometeron, algo farán”.

    Do porto e dos 200.000 mil euros que se ían investir nunca máis se soubo, mais Antonio Pérez foi elixido alcalde por maioría absoluta.

    Estivo no cargo até que o 21 de marzo do ano 2018 foi condenado por prevaricación e inhabilitado por oito anos e medio, sen considerar a dimisión até que se substanciou a sentenza. 

    Dimitiu pero segue a mandar, a ser o alcalde de facto. E así o denuncia Montserrat Lama, antes de abandonar o PP e fichar por Ciudadanos para ser a cabeza de lista limiá. A tenente de alcalde marchou escaramonada. Lama, que tamén era a voceira da Deputación de Ourense, non foi a electa para presentarse como candidata do PP.

    O partido optou por Antonio Fernández Veiga, que xa fora concelleiro con Antonio Pérez. Hai que dicir que a elección do candidato popular tivo o seu aquel: o ex alcalde inhabilitado, Antonio Pérez, presidiu a mesa da executiva que tomou a decisión. Os militantes non votaron e nin sequera foron avisados. E a derrotada Montserrat Lama escandalizouse con esa foto.

    Iso si, o PP convocou un pleno urxente, para repoñer o posto da concelleira díscola.

    Cinco minutos que chegaron para que a oposición lle sacara as cores non só ao PP, tamén á candidata de Ciudadanos, preguntándolle que se eran tantas as irregularidades como non as denunciara e dimitira xa antes.

    Con Isaac Vila chegou a dereita a alcaldía e con el chegaron tamén todos os enguedellos que arrastra Xinzo desde entón.

    Para alcalde, Isaac Vila

    Pero alcalde, alcalde, o que é que se di alcalde, porque llo seguen chamando anos despois de xa non exercer, en Xinzo, desde 1979, só hai un, Isaac Vila.

    Isaac Vila, corenta anos intervindo na politica de Xinzo.

    Con Vila chegou a dereita a alcaldía e con el chegaron tamén todos os enguedellos que arrastra Xinzo desde entón. Vila instaurou un xeito de facer política clientelar e moi mirado polos seus intereses, que non é única, sobre todo en Ourense, pero si que a perfeccionou.

    A súa obra mestra foi cando instalaron a fábrica de vidro (Vidriera de Atlántico) de vida efémera e moi subvencionada, como pasou con outros moitos proxectos ligados a persoas relacionadas co PP.

    Isaac Vila non só se facía pasar polo propietario da empresa, que non era, senón que prometía a todos postos de traballo.

    Un día pregunteille a un dos propietarios:

    – Cantos postos de traballo leva prometido o Vila? 

    – Máis de tres mil. 

    – Pero iso é case a metade do censo de Xinzo. 

    -Claro que é.

    – E como ides facer, se a empresa non vai a contratar a máis de duascentas persoas? 

    – Iso mesmo llo preguntei eu. E ti sabes o que me dixo… Que eu non entendía nada de política. E explicoumo así: eu, a todos os que veñen, dígolles que si, que non se preocupen que os coloco. Os que entren vanme quedar agradecidos, non só eles, senón os familiares. Como moi pouco, serán preto de mil persoas. Moitos dos que non entren, tamén me estarán agradecidos, porque me molestaron e pensan que fixen todo o que puiden para colocalos. Serán máis de mil persoas. Outros tantos, polo menos, pedíronme un favor e non se van pór contra min publicamente, senón bótollelo en cara… Así que xa teño a maioría absoluta asegurada.

    E acertou. Así foi como gañou por maioría absoluta no ano 2003 logo de estar inhabilitado desde 1997 por prevaricación, por facer negocios co concello.

    Foi substituído polo seu compañeiro de CG e tenente de alcalde, Ramón de la Fuente, que foi apoiado polo PSOE e BNG, sen que os concelleiros do PP aparecesen polo pleno porque non se puxeron de acordo con Baltar.

    Desde o ano 1999 ao 2001 existiu un interregno en Xinzo, no que gobernou unha coalición formada polo PSOE, BNG e Coalición Galega, co socialista e militante do PCG até 1985, Iglesias Sueiro, de alcalde.

    As cousas comezaron a mudar pero non podían permitilo, así que, na segunda parte da lexislatura o alcalde foi Xosé Antonio Feixó Alonso. Este empresario presentaríase no ano 2007 a alcalde no concello de Baltar, polo PP, acadando a maioría absoluta.

    A campaña electoral estivo chea de denuncias. Feixó Alonso foi acusado pola candidata socialista de ameazala para que non se presentase e, tamén, de tentar mercar a candidatos para que se retiraran.

    O alcalde recoñeceu os feitos no xulgado, pero dixo que o ofrecemento de 6.000 € era só unha brinqueta que interpretaran mal.

    A lexislatura dos tres alcaldes

    Manuel Cabas, alcalde de Xinzo.

    O 22 de marzo do ano 2018, o alcalde Antonio Pérez, presenta a dimisión por “motivos familiares”, cando a realidade é que estaba obrigado polar lei ao ser condenado e inhabilitado.

    Como substituto  foi nomeado Manuel López Casas, que xa fora concelleiro no 1979 e ocupara diversos cargos na administración autonómica, ademais de ser parlamentario. Pero López Casas tamén dimite, e o 22 de agosto de 2018 Xinzo ten un novo alcalde. Trátase de Manuel Cabas López, que encabezara a lista do PSOE no ano 2007 e fora fichado por Antonio Pérez.

    A elección tivo lugar nun pleno no que os concelleiros da oposición tiveron novas só pola prensa.

    Para estas eleccións municipais, Antonio Pérez logrou situar a Antonio Fernández Veiga como candidato, desprazando a Monserrat Lama.

    Poida que a política na comarca da Limia non se entenda sen as relacións empresariais entre os principais actores, que, ademais de compañeiros de militancia, son tamén socios.

    O ex alcalde de Os Blancos, Xosé Antonio Rodríguez Ferreiro, foi condenado a cinco anos e tres meses de prisión por roubar 200.000 euros das arcas municipais. Antes, ergueulle un busto na localidade a Xosé Luís Baltar, póuxolle o seu nome única rúa-estrada e ao multiusos… e a súa muller conseguiu un emprego na Deputación de Ourense.

    Ferreiro quedou inhabilitado para cargos institucionais, pero seguiu facendo política a prol de Baltar e, ademais, desde o cárcere, contrataba cos axuntamentos da comarca obras para a súa empresa. Entre eles con Xinzo.

    Formou un sólido equipo político co rexedor de Baltar e antes de Xinzo, Xosé Antonio Feixó e con Antonio Pérez, alcalde de Xinzo até a primavera do ano pasado.

    Logo da substitución de Isaac Vila, o triunvirato sentou as bases do baltarismo na comarca da Limia.

    A xestoría de Antonio Pérez fíxose cargo dos negocios do seu colega Rodríguez Ferreiro mentres este estivo na cadea. Cando saíu libre enfadáronse por como xestionaran os seus intereses, non sabemos se económicos ou tamén políticos.

    O ex-alcalde dos Blancos, José A. Ferreiro

    Dáse a circunstancia que Ferreiro conseguira o terceiro grado contra todo prognóstico: só cumprira un ano de cadea dos cinco e medio a que fora condenado e non devolvera ao concello de Os Blancos os 200.000 euros que substraera no ano 1997.

    Xa en liberdade racháronse acordos e, tramitáronlle un expediente por infracción grave na cadea de Pereiro de Aguiar, que o levaron, de novo, ao segundo grado. Non podía saír.

    Mais para entender o mundo electoral da Limia, hai que situarse nos anos setenta, cando o grupo dos “curas Vitorinos” como lles chamaba o historiador Francisco Carballo, montan unha rede clientelar que tiña unha pata en Coren, outra na Caixa de Aforros de Ourense e a terceira nos concellos. Destacaba neste apoio a familia Laxe.

    Foron eles os que lle deron o poder a Vitorino Núñez, que, cando foi seducido para aliar o PP cos seus Centristas de Galicia, e ocupar o cargo de Presidente do Parlamento, deixou a Deputación e perdeu non só o poder, senón as bases de votos.

    En Ourense, Valdeorras a parte,  o poder ten dúas patas, a Deputación, que é a principal empresa da provincia, e Coren. Onde se xuntan son invencíbeis. Sabíao ben Franqueira. Vitorino Núñez laiouse moitas veces da súa equivocación.

  • Cumio sobre pederastia no Vaticano sen denuncias en Galiza

    Cumio sobre pederastia no Vaticano sen denuncias en Galiza

    Comeza no Vaticano o cumio convocado polo papa Francisco sobre pederastia na Igrexa católica que vai prolongarse catro días. Un encontro sen precedentes. Por que se producen tan poucas denuncias no noso país?

    Hai 21 anos publicaba Amigos Sempre, un libro no que denunciaba os malos tratos nun seminario, o de Lugo, entre eles os abusos sexuais e as violacións.

    Facíao nunha novela, pero as persoas lectoras puideron albiscar nomes verdadeiros, entre os maltratadores e, tamén, entre as vítimas.

    O libro tivo a súa gloria cos lectores (en masculino), moitos deles, pasándoo de man en man sen atreverse a mercalo coma se fosen ao quiosco por un Interviu, pero nula repercusión social.

    Hai moitos seminaristas en Galiza. E, tamén, moitos que, partindo das aldeas, tiveron o seminario como única panca para acadar un certo poder en diversos eidos e, tamén, nalgúns casos, unha importante proxección social.

    No ano 2010 pensamos que os tempos serían chegados…, e reeditamos o libro. As ventas tamén foron moi importantes. Pero a repercusión social tamén foi nula. Semellaba que aínda non estaba a ferraia para gaitas.

    Hoxe, por fin, o Vaticano, semella que pretende enfrontar o problema dun xeito máis realista. O Papa Francisco semella que está disposto a abandonar o negacionismo e admitir a importancia do problema para a Igrexa Católica. De aí o Cumio antipederastía.

    Sería un triunfo que acordaran que non é un pecado que se perdoa no confesionario ou con penitencia, senón un delito que ten as súas consecuencias no sistema xurídico de cada estado. E que non poden existir penados de primeira e penados de segunda, segundo sexan as súas crenzas.

    Certo é que non é un problema exclusivo da Igrexa Católica, nin sequera das igrexas cristiáns, aínda que polas súas normas e a extensión dos seus internados, así como pola supeditación moral dos máis febles, estes delitos teñen unha maior extensión nos seus ámbitos de actuación.

    Agardaba que, agora, a luz desta nova vaga de denuncias e de asuncións de responsabilidades, aparecesen algúns casos en Galiza denunciando os abusos sexuais.

    E non me digan que non os hai. Eu presencieinos.

    Levo anos preguntándome cal é a razón de que en Galiza non aparecese ningunha denuncia por abusos sexuais contra dos cregos.

    Cheguei a matinar en ser eu quen realizase a denuncia pública. Pero sei que non son ninguén para dar a coñecer nomes e feitos se os protagonistas non queren.

    Levo anos preguntándome cal é a razón de que en Galiza non aparecese ningunha denuncia por abusos sexuais contra dos cregos.

    Mesmo deille voltas unha e outra vez até que punto eu non sufrira, tamén, abusos sexuais. Daquelas cheguei a conclusión de que non existiran eses abusos, porque non me deixei en máis dunha ocasión. Houbo un bico unha vez e xa non houbo máis. Nunca máis permitín que me tocaran.

    Se non denunciei ao crego foi porque morreu, e porque existindo suicidios e intentos de suicidios, compañeiros que aínda non se repuxeron, quen era eu para denunciar que me roubaran un bico… Porque ían crerme daquela se non acreditaran na novela na que daba moito máis datos?

    Polo que se ve, a sociedade galega non estaba preparada…, e eu tampouco.

    Hoxe estou seguro que se este crego vivise, si que o denunciaría para que non puidese facer máis dano a outros rapaces.

    Foron centos de anos de dominación da igrexa católica. De impor as súas verdades, a súa moral e o seu poder de dominación, espiritual e carnal.

    Na literatura oral galega hai centos de pezas que falan dos cregos e das súas conquistas entre parroquianas e parroquianos.

    En Amigos Sempre tamén conto o feito real dun crego que sempre chamaba a algún rapaz para que o lavase unha vez a semana e lle pedía que lle fregase as súas partes.

    Cantas parroquias hai na Galiza nas que non conten as correrías sexuais dos cregos?

    O meu tio, cando mudamos de crego en Laxe, atopouse cun veciño de onde proviña o novo crego que lle dixo:

    -Amador, o voso crego durme coa criada. E é ela a que manda.

    -Pois mira que me sacas un peso de enriba. Se quen manda é a Isaura e anda con ela, así deixará tranquilas as nosas mulleres.

    Os abusos dos cregos nas parroquias, resolvíanse de varios xeitos, algúns expeditivos, pero nunca con denuncias. O mesmo pasaba noutros eidos laborais.

    Os abusos dos cregos nas parroquias, resolvíanse de varios xeitos, algúns expeditivos, pero nunca con denuncias.

    Será ese sometemento o que impide que en Galiza non se dese aínda unha verdadeira catarse social sobre os abusos sexuais?

    Canto tardará en estar como pasou en Irlanda nos colexios de monxas?

    Contentaríame conque nunca máis existiran abusos sexuais, nin a menores, nin a mulleres. Nin nos colexios nin fóra deles.

    Non se vai conseguir acochando o problema.

  • O vixía do tesouro negro no centeo

    O vixía do tesouro negro no centeo

    Sabela Iglesias e Adriana Villanueva traballan desde hai meses nun documental sobre o dentón, ou corvo do centeo. Presentárono hai uns dias no Museo do Pobo Galego. Eu quixen lembrarme daqueles tempos.

    Aquela tardiña andaba á bartola. Entraba e saía da casa sen ter paradura. Xa subira dúas veces a cerdeira garrafal. Xa puxera a radio que non deixaba descansar os maiores. Xa deambulara polo lugar adiante na procura de botar unha brinqueta… Sen atopar a ninguén.

    Xa rematara a renda das patacas e do millo, aínda non comezara a sega da herba e, menos aínda, a seitura, pechara a escola, as vacas non podían saír da corte até a posta do sol para que non abeiraran e estaba pinchada a pelota. E eu, sen a pelota, non sabía que facer…

    Así que a miña avoa Alícia, que andaba escarmonada, chamoume. Acudín, aínda que sabía que non sería para nada bo a aquelas horas. Meteume unha lata das de sardiñas na man (lémbrome que poñía Aldán-Vigo-España, pero non da marca) e díxome:

    – Vouche eu dar que facer. Colle esta lata. Vaste para alá, para o Agro do Lameiro, méteste polo pan adiante, sen asoballalo, colle todo o corvo que poidas e, se enches a lata, cando volvas douche cinco pesos para que merques outra pelota.

    Imaxe do trailer promocional de “O dentón”

    Non era eu mal mandado, pero si un pouco renarte para facer as cousas ao xeito. Tiña as miñas maneiras e as miñas ideas e, acotío, esquecíame que debía rematar o que comezara con tanta paixón.

    Pero aquel día, non volvín até que tiven a lata ben chea. Todo sexa pola pelota!, pensaba eu, mentres ollaba a negritude nas espigas e ía collendo un a un aqueles corvos, que eran como grans de centeo, pero en grande, por catro ou por cinco.

    Cheguei todo contento, coa lata chea, que a miña avoa baleirou nunha saqueta de tea branca. Logo foi ao seu cuarto e veume cos cinco pesos. Deumos, pero reclamoumos ao momento. “É mellor que chos garde eu, até que vaias a Chantada”, díxome.

    Engurrumitei o fociño, pero como me chamaba o Milucho desde o patín, saín liscando.

    – Ven aquí, a onde vas, diaño do demo, –berrou a Alicia como asustada. – Lava as mans ben lavadas antes de nada. E non che se ocorrería metelas na boca ou, aínda menos, machicar un corvo deses… Ti, con tal de experimentar… Arrenegado de rapaz.

    Calei. Só pensaba en xogar.

    Sabía que as mulleres máis pobres do lugar, a Elena, a Veneranda, a Tereixa…, si que andaban ao corvo do centeo no seu tempo.

    Sabía que as mulleres máis pobres do lugar, a Elena, a Veneranda, a Tereixa…, si que andaban ao corvo do centeo no seu tempo. Ían ás súas pequenas leiras e tamén as dos demais, sen que ninguén lles dixese nada.  Tamén andaban aás espigas rematada a sega, e aínda eran quen de apañar uns cantos mollos. Na miña casa nunca o fixeran. Só aquel día lle deu a miña avoa por mandarme ao Agro do Lameiro. Debeu de ser para sacarme da casa e non enredase máis.

    Aquela mesma noite, pedinlle os cinco pesos de novo á miña avoa e deillos a meu pai, fiábame máis dil, para que me trouxese unha pelota cando fose á vila.

    Cando soubo de onde viñeran díxome que non fixera tan bo negocio como pensaba, que o Ernesto, o xamoneiro, pagaba o quilo a mil pesetas. O Ernesto era de Dacón e eu ben o coñecía. Quedaba na casa de Fidalgo, a do meu avó, e, cando viña mercar os xamóns, sempre me daba un peso. Como para esquecelo!

    A miña avoa argüíu que para xuntar un quilo facían falta moitas latas. Cavilei cantas latas farían falta para mercar un balón de coiro…. Pero nunca máis volvín ao corvo.

    Aquel ano, non sei as causas, houbera moito corvo. Moito. Sobre todo no centeo sementado en lugares pesados. Na nabeira da Lavandeira, onde deixaran a ferraia para pan, por non dala comido as vacas ao espigar, era un milagre. Os de Matías querían facer a malla a man. Pero o Manolo, que era o que andaba coa aventoadora do Castiñeira na época das mallas, púxose a cavilar e atopou unha solución: facer un novo peite para a máquina cuns buratos moito máis grandes. Así, caía o centeo xa escudriñado. Logo mudábase o peite e volvíase aventoar, para separar os grans do corvo. Levaba moito máis tempo, pero era o mellor xeito de que o centeo non levase corvo.

    Imaxe do trailer promocional de “O Dentón” que produce Illa Bufarda

    Até daquelas, se o pan tiña moito corvo, tratábase de deixalo para botar as ferraias, ou para facer fariña para cebar os porcos. Para cocer pan non podían usarse. Dicían que non só saía todo negro, senón que coméndoo podíase perder a cabeza.

    Así que, na nosa casa, había unha ucha para o centeo con corvo.

    Ao ano seguinte, aínda foi peor. O Luís de Abral sementou pan na Costrada. Cando estaba a florear regouno todo cunha sulfatadora, o mesmo que se facía cos patacas para matar o escaravello. A xente non se poñía de acordo que era o que lle botara. Falaban dunha ZZ.

    Aquel centeo inzou todo de corvo. Pero tamén as leiras da redonda. Os veciños, ao espigar, andaban todos amolados. Requiriron ao Luís e este díxolles que, se lle axudaban na malla, que lles mercaba el toda a colleita.

    Así foi. Dicíase que o Luís fixera moitos cartos vendendo o corvo. Pero os veciños non estaban por esas: para eles coas cousas de comer non se xogaba e, se de comer se trataba, o pan era a cousa máis seria. Así que o Luís, que tamén foi o primeiro en plantar eucaliptos, até que llos fixeron arrancar os veciños de Riopedroso, non volveu pór en marcha aquel experimento.

    Nas escaleiras da nosa casa e nos mazadoiros da redonda xuntábanse naquelas noites ben veciños a tomar a fresca e falábase moito do corvo. E eu poñía a orella. Dicían que a Maruxa do Cura sempre o usara… E baixaban a voz. Eu preguntaba e ninguén contestaba.

    Ao día seguinte inquiría ao Pancho:

    – E logo que fai a Maruxa do Cura co corvo?

    – Ti non entendes diso. Cala.

    A película “Os fillos do sol” (TVG/TV3) recrea o nacemento de Zeltia cmo industria farmacéutica na que a producion do caruncho do centeo foi fundamental.

    Pero eu non calaba. E volta que dálle que tal que sei eu. O Pancho, que estivera na guerra, tiña aquel de contarme as cousas que os outros maiores non querían contarme, dicía el que para abrirme os ollos. Tamén íamos cagar xuntos á xesteira cando se poñía o sol, así que había confianza.

    – A Maruxa do Cura provócalle abortos as mulleres. E usa o corvo para que non sangren.

    – Abortos como as vacas? Pero iso é malo…

    – Outro día cóntocho. Agora non vaias dicir nada. Senón acabouse a nosa amizade para sempre. Entendido?

    – Cando mo contas todo, Pancho?

    – A calar se ha dicho, rapaz.!

    Pouco a pouco o corvo, sen saber ben as causas, foi desaparecendo dos agros. As mulleres que andaban a el, tamén se esqueceron, á forza.

    O Ernesto e demais xamoneiros de Dacón, nas feiras de Chantada mercaba fabas e garavanzos, ademais de xamóns, touciño e máis unto, e vendían semente de herba (dos xamoneiros ou raigrás) e tamén semente de toxo arnal.

    A película “Os fillos do sol” (TVG/TV3) recrea o nacemento de Zeltia como industria farmacéutica na que a producion do caruncho do centeo foi fundamental.

    Unha grande industria

    Pasados os anos, cando publicamos en A Nosa Terra, unha reportaxe sobre os comenzos da Farmacéutica Zeltia, ligada ao galeguismo, souben máis cousas.

    Como no 1936 o médico Ramón Obella Vidal e o farmacéutico Francisco Rubira fundaron en Vigo o Instituto Bioquímico Miguel Servet, no que traballaron eminencias como o químico Fernando Calvet. 

    Poucos días antes de estalar a guerra lanzan o Pan Ergot, producido a partir do caruncho, como remedio contra as xaquecas e o glaucoma. A Guerra Civil corta este proceso, pero en 1939 xorde a empresa Zeltia a partir do que fora o Instituto Miquel Servet. Zeltia, da que eu só coñecía a famosa ZZ, e o Zotal, para desinfectar os coellos, desenvolverá novos fármacos, aproveitando a riqueza da flora medicinal galega e chega a realizar plantacións de centeo para producir cornecho de forma industrial.

    O auxe dese comercio de corvo, cornecho, dentón e de moitas máis maneiras se chama, seica hai que datalo ao comezo dos anos sesenta. Precisamente cando a miña avoa me deu a lata.

    Así mo contaron e lembreime do Luís de Abral e, sobre todo, do Ramón de Matías, que cando facíamos “viño de uvas”, machacándoas e deixándoas ferver logo nas botellas que agochábamos na palleira da herba, dicía que lle había que botar un belisco de corvo, para que así “nos emborrachase”.

    O caruncho galego, caviar azteca

    Outro día, vendo un programa de cociña atopeime con outro fungo, neste caso do millo, ao que denominaban “trufa do millo” ou “caviar azteca”.

    Nunca pensei que se puidera comer e, sobre todo, que fose tan exquisito e tan caro. Os nomes xa o din todo.

    Eu, o caruncho do millo só o usei para embadurnar a cara, ou para as brinquetas cos outros rapaces e rapazas.

    Procurei nas redes e atopei que “é considerado unha exquisitez”, foi “inxerido milenariamente e as súas propiedades nutricionais son sorprendentes”.

    Ese caruncho, infeccioso, seica se chama hitlacoche.

    En México xa era de uso cotián desde tempos prehispánicos, pero agora tamén ten moita aceptación en Francia, EEUU e Alemaña, que é onde lle dan o nome de “trufa mexicana” ou “caviar azteca”.

    O hitlacoche, un fungo parasito, nace na espiga do millo. A parte máis abundante coñécese como as agallas, penetrando nos propios grans. O demais esparrámase pola folla da mazaroca e, mesmo pola cana ou polo pendón. A infección nace a partires dos grans de elote.

    Nos últimos anos atopáronlle moitos beneficios, sendo recoñecido como alimento nutracético, concepto que se refire aos alimentos con propiedades nutricionais pero tamén farmacéuticas.

    Ten un alto contido en aminoácidos esenciais, principalmente lisina, ácidos graxos esenciais, azucres de fácil dixestión, substancias con propiedades antitumorais, inmunoestimulantes, antioxidantes ademais de ser baixo en graxas.

    Tamén contén unha alta fíbra dietaria soluble, segundo o investigador Fidel Guevara Lara (reparade no nome) do departamento de química do Centro de Ciencias Básicas da Unversidade Antónoma de Aguascalientes (UAA), que leva máis de 20 anos estudando o hitlacoche.

    Os seus cinco beneficios máis importantes

    -A longo prazo o teocintle axuda a mitigar a diabetes e diminuír os niveis de colesterol.

    – Mantén os niveis de glucosa no sangre.

    – Pola sua fibra é un bo laxante e axuda a mellorar a labor dixestiva.

    Polo seu contido de lisina axuda á absorción axeitada de calcio, fortalece o sistema inmunolóxico e axuda a formación de coláxeno.

    –Tamén e un antioxidante polo que atrasa os efectos da vellez.

    E, segundo o cociñeiro, que eu vin, é aínda máis saboroso que as trufas brancas.

    Xa que logo, inzando como inzaba no millo galego (non así no híbrido) non poderíamos procurarlle unha explotación e un mercado ao noso caruncho?

  • A policía patriótica do comisario Villarejo

    A policía patriótica do comisario Villarejo

    Un policía demócrata. Un policía para os novos tempos. Así se presentaba José Manuel Villarejo alá polo ano 1981 nas distintas entrevistas como Secretario Xeral do Sindicato Profesional de Policía.

    Non tardaría en pedir a excedencia. Fíxoo dous anos despois (1983) para montar un cinguideiro que chegou a acumular 46 empresas e a ter 16 millóns de euros en capital social. Levaba 20 anos na policía e víaselle que non era un calquera. Soubo enxergar onde estaba e, na vez de combater a corrupción, fixo da corrupción o seu negocio. Non sabemos se coa lóxica de se non podes con ela, únete, ou se es un bobo se non te aproveitas, porque o farán os demais.

    O cordobés, home arriscado, empresario avarento, decidiu traballar nos sumidoiros do Estado, que era onde estaba o risco, onde non había tanta competencia e onde se podía facer un bo negocio.

    Pero mellor encerellar cubriuse co paraugas do Estado e cos medios do Estado, pois así sempre ten un a quen culpar e, tamén, quen o defenda.

    Así que, dez anos despois daquela excedencia (1993), pediu o reingreso na policía. Non só o reintegran con honores, ascendéndoo, senón que lle deixan seguir mantendo a canfurnada empresarial, traballando e facturándolle ao Estado. Loxicamente en negro, polo que non tiña que pagarlle a Facenda.

    Pouco importa que antes fose denunciado por “asociación ilícita, omisión da labor de impedir delitos, simulación de delitos, denuncia falsa, detención ilegal, intrusismo, estafa…” Alguén dá máis?  A fiscalía, que retira a acusación cando ía ser xulgado na audiencia Provincial de Madrid. Paz e, logo, gloria.

    Barrionuevo cando entrou en prisión pola trama dos GAL.

    De home do ministro José Barrionuevo, o dos GAL, pasa a ser peón de confianza do electricista da “patada na porta”, José Luís Corcuera, e segue a traballar para Antoni Asunción, até que este tivo que dimitir pola fuga de Roldán, o director xeral da Garda Civil.

    José Manuel Villarejo andaba nesas, e afirma que foi el quen lle levou 250 millóns de pesetas a Antonio Paesa a París, para que entregase a Roldán. Pero o que el non di é que só lle deu 80 millóns.

    Desde aquela, está presente en todos os casos de corrupción e chafuldradas que saíron a luz: Infóorme Veritas contra Garzón, Gürtel, Lezo, Púnica, Palou, papeis de Bárcenas, ático de González, Caso Pujol, procés catalán, abdicación de Juan Carlos, gravación ao CNI, caso Pequeno Nicolás, loita polo poder no BBV, gravación a ministros… Os anos 2004 e 2005 realizou unha espionaxe masiva a empresarios, banqueiros, políticos e xornalistas. Pola súa conta? Para ter subministro no almacén? Ou por encargo? De quen?

    Un home de Estado

    J. M. Villarejo sabía moito. Ofrecía a información por ministerios e por empresas. E contaba o que quería como engado. Así que todos querían saber algo do que el sabía. Aproveitaba para gravar a uns e a outros e, logo, vender esa información, e non sempre ao mellor ofertante, senón seguindo a súa comenencia de “home de Estado”.

    Podemos despachar ao comisario Villarejo coa afirmación dun policía que o coñeceu: “todo pola pasta”?

    Sería un erro. J. M. Villarejo e a súa “policía patriótica”, especializáronse en realizar os traballos que ninguén quería facer, ou que non podían realizarse dentro da legalidade. As veces, os seus informes “chegaban averiados”, segundo unha fonte policial. Pero iso formaba parte desta clase de política e da espionaxe.

    O policía Villarejo operou en Euskadi na época dos GAL. Villarejo coñecía cantos xornalistas, empresarios e políticos cobraban do fondos dos Estado e el, como fiel servidor, non ía quedar atrás. Merecía tamén unha recompensa.

    Villarejo traballou para todos os Ministros do Interior: Barrionuevo, Corcuera, Asunción, Belloch, pero tamén para Alfredo Pérez Rubalcaba…

    Porque Villarejo traballou para todos os Ministros do Interior: Barrionuevo, Corcuera, Asunción, Belloch, pero tamén para Alfredo Pérez Rubalcaba… Que foi quen o ascendeu a comisario, aínda que non tiña as cualificacións necesarias, e lle entregou a Medalla ao Mérito Policial.

    Por iso, cando comezou a Gürtel, o PP, que tiña coñecemento das trapalladas de Villarejo, acusaba directamente a “Rubalcaba e a súa policía de estar detrás da operación”. Villarejo traballaba a dúas mans, como boa vaca.

    Pero, sobre todo, nos últimos tempos, traballou pola dereita, para o ministro Fernández Díaz.

    Con fondos reservados, montou a denominada Policía Política, que non só operou en Cataluña contra os independentistas, senón que tivo a súa ramificación en Galiza, na procura de confidentes e infiltrados e nas actuacións contra os independentistas, teimando en converter a Resistencia Galega nunha organización terrorista. Canta máis conflitividade, máis fondos reservados, cantos máis fondos, máis negocio.

    Con fondos reservados tamén montou nos anos 2013 e 2014 unha operación secreta para arrombar coa documentación de Bárcenas, o ex tesoureiro do PP, agora no cárcere.

    Jorge Fernández Díaz, ministro do interior nos gobernos de Mariano Rajoy.

    Tentaban que os papeis que incriminaban ao PP en financiamento ilegal e por ter unha dupla contabilidade non chegasen a xustiza. Pero Villarejo, na vez de entregarlle ao Ministro Fernández Díaz os papeis, levounos para a casa. Claro, o ministro tiña que ter calada a boca. Que foi o que lle entregou e que foi o que arrombou e ten encriptado?

    Pero o comisario Villarejo non actuaba só. Polas escoitas e polo que se deu a coñecer, mesmo pola súa defensa diante do xulgado, era unha actuación corrupta de toda a cúpula policial.

    Por iso están incriminados Eugenio Pino, xefe da Brigada Política e Enrique Castellón, xefe da Unidade Central Operativa. E tamén da cúpula do ministerio do Interior, co ministro Jorge F. Díaz á cabeza, e seguido polo seu número dous, Francisco Martínez, e o director xeral da Policía daquelas, o hoxe senador Ignacio Cosidó, que tamén apareceu profusamente na corrupción que empodreceu ao PP valenciano.

    Ollen vostedes que ninguén no mundo da política semella darse por decatado. Poida que todos teñan moito que calar e o cu de palla. Sobre todo nos casos da Policía Patriótica.

    Segundo o diario Público, Eduardo Inda, director de OK Diario, sería algo máis que un difusor de informes falsos.

    Pero tamén algúns maxistrados e fiscais, que aceptaron como bos informes e probas totalmente falsificadas. E xa non digamos moitos directivos de medios de comunicación, directores e empresarios, que non só reproduciron as súas informacións a sabendas de que non eran certas, senón que tamén pagaron informes contra a competencia e, mesmo, contra membros da súa propia casa. Así impediron que algún xornalista chegase a director. Segundo o diario Público, Eduardo Inda, director de OK Diario, sería algo máis que un difusor de informes falsos.

    Algún destes informes que coñecemos só se pode cualificar cunha palabra: alucinante! Seguramente escrito por un analista con ínfulas literarias…, pero estaban avalados pola factoría de Villarejo.

    Por que as distintas televisións teñen a Inda como un parzamiqueiro estrela? Só pola audiencia ou como xeito de difundir os que eles non se atreven directamente?

    O caso BBVA

    Francisco González segue a ser presidente de honor no BBV.

    O episodio destra trama corrupta, que se nutre e bebe nos fondos reservados do Estado, que está chamando máis a atención mediaticamente, é a espionaxe que pagou o BBVA para controlar aos seus inimigos internos, que tentaban facerse coa presidencia do banco, expulsando ao chantadino Francisco González, Paquito El Argentino.

    Este escándalo tan moito máis percorrido mediático ca outros por diversas cuestións. A primeira é que nel non se cuestiona o papel do Estado, senón que é unha liorta nas cúpulas económicas no que o Goberno de quenda, todo o máis, toma partido e move fíos. Mesmo pode aparecer como vítima. Por iso Rodríguez Zapatero é quen de reclamar responsabilidades.

    Pero hai máis. A maioría dos medios de comunicación están aliñados coas grandes familias empresariais e van tomando partido e saldando contas. Algunhas ben atrasadas e resesas. Están, dun ou doutro xeito, interesados, en difundir as informacións ou contrarrestalas. Ademais, o tema ten tirón xornalístico. Quen non se lembra da serie Falcon Crest!

    Nesta “nosa realidade” andan todas as familias litigando, as dos madriles, as vascas e un vedizo de Chantada que logrou desbancalos a todos pola súa amizade con José María Aznar, e pola renartería que aprendeu de seu pai, mercándolle propiedades que nunca viran aos emigrantes en Arxentina.

    É un caso único esta espionaxe empresarial? Atrévome a dicir que non. Acaba de saltar tamén a do Atlético de Madrid. As grandes empresas teñen todas un grande departamento de seguridade. A fronte deles, a maioría aposta por cualificados ex policías, pola súa experiencia, pero, sobre todo, porque seguen a ter moitos contactos nas altas esferas da seguridade. Tamén teñen cartos para pagar informes, internos e externos.

    Hoxe non se poden facer negocios sen ter información dos teus competidores, pero, sobre todo, dos teus socios. A información é poder.

    E Villarejo acumulou moita información. Por iso aínda ten moito poder. Pero tamén sabe que a acumulación de tanto poder é perigoso. Senón que llo pregunten a Julio Cesar no seu idus de marzo.

  • A ruína do agro galego, comparanza de prezos

    A ruína do agro galego, comparanza de prezos

    Cando falan os números, a literatura sobra. Só hai que botarlle unha ollada a táboa de prezos oficiais do mercado da Semana Verde de Silleda de 1981 e comparalos cos de 2018, da Central Agropecuaria de Galicia, para darse conta de como minguaron os ingresos dos gandeiros galegos até levar a moitos á ruína. Ou citar que na década dos oitenta pagábaselle máis o litro de leite ao gandeiro que agora.

    Collemos como referencia o 1981 pois foi cando o mercado gandeiro de Silleda comezou a funcionar e a publicar os prezos de referencia, para que os gandeiros e labregos os tivesen en conta. Fómoslle agregando os prezos oficiais nos anos 1986 e 1994, segundo estes foron sendo oficiais.

    A comparanza cos prezos ao consumo nos anos oitenta, pode servirnos para ter unha idea máis certeira da perda do poder adquisitivo dos agricultores galegos. Hai un dato que fala por si só: desde o ano 2000 os prezos dos produtos de consumo medraron nun 40% e a inflación nun 30%, mentres que os prezos agrícolas e, sobre todo, gandeiros, aínda baixaron nalgúns casos.

    É significativo que un becerro acabado de nacer se pagase a 194 euros no 1981 e hai dez días a tan só 181 euros.

    E non falemos do que valía un becerro “cueiro” para a recría. Ou un xato. A súa venda arranxaba a economía dunha casa.

    Pero hai outros moitos prezos que lles chamarán a atención.

    Desde o ano 2000 os prezos dos produtos de consumo medraron nun 40%, a inflación o 30% e os prezos agrícolas e, sobre todo, gandeiros, aínda baixaron nalgúns casos.

    O leite, motor do agro

    Sen dúbida a produción láctea foi o motor do agro galego.

    A produción láctea multiplicouse por 4,3 desde o ano 1977 ao 1992, superando a toda a produción agraria.

    No ano 1980 o 35% das explotacións só tiñan unha ou dúas vacas, 3-4 vacas eran o 32%, de 5 a 8 vacas, supoñían o 27%. Só tiñan máis de oito vacas o 6% das explotacións. 

    Os anos oitenta, foron os anos dourados da produción láctea galega. Os prezos variaban, segundo as explotacións e as empresas de recollida, pero chegouse a pagar o litro de leite a máis de 30 céntimos de euro. Aínda que a media situábase nesa década nuns 25 céntimos.

    Hoxe, aínda que o custo de produción estímase nuns 30 céntimos, polo aumento do prezo dos pensos, combustíbel, electricidade, maquinaria…, o prezo medio do leite ao gandeiro galego nos últimos tres anos non supera os 28,6 céntimos/litro. O mesmo que na década dos oitenta!

    Galiza é na comunidade que menos o pagan. Pola contra, en Andalucía, onde o prezo é máis alto, pagárono a 36 céntimos litro. A media da UE foi de 37,77 céntimos de euro litro.

    Medias cotización Central Agropecuaria de Galicia

    COELLO

    1981 Media anual 1981 200,4 pesetas/kg vivo  – 2018 1,80 €

    LEITON

    1981 Media anual 1981 2.843 pesetas/UNIDADE  – 2018 55 €

    PORCINO CEBADO SELECTO

    1981 Media anual 1981 108,9 pesetas/kg vivo  – 2018 1,075 €

    OVOS branco extra

    1986 Media anual 19861 102,3 pesetas/ducia  – 2018 1,14 € / 1,68 €

    VACÚN: BECERROS RECRÍA máis de 30 días

    1986 Media anual 1986 41.077 pesetas/UNIDADE  – 2018 316,35 €

    GALIÑA DE DESVELLE

    1990 Media anual 1990 33,1 pesetas/kg vivo  – 2018 0,12/0,19 €

    VACÚN: VACÚN MAIOR

    1994 Media anual 1994 97.141,49 pesetas/UNIDADE  – 2018 825,37  €

     

    Prezos dos anos 80: vida cotiá

    Autobús urbano (Vigo) 0,25 euros

    Un café con leite  60 pesetas (0,35 €)

    Un botellín de cervexa 70 pesetas (0,40 €)

    Un paquete de tabaco rubio 150 pesetas (0,90 €)

    Un menú do día (prezo medio) 300 pesetas (1,80 €)

    Un polo de laranxa ou limón 25 pesetas (0,15 €)

    Unha entrada no fútbol 800 pesetas (4,80 €) para a final da Copa do Rei daquel ano (grada de gol de pé)

    Prezos dos anos 80: a cesta de la compra

    Unha barra de pan 25 pesetas (0,15 €)

     

    Un quilo de febras de porco 750 pesetas (4,25 €)

    Un pito (2 kg) 500 pesetas (3 €)

    Un quilo de lentellas 170 pesetas (1 €)

    Un quilo de sardiñas 100 pesetas (0,60 €)

    Un litro de aceite de oliva 250 pesetas (1,50 €)

    Un televisor de 20” 60.000 pesetas (360 €)

Boletín de novidades

Recibe as novas no teu e-mail


Política de privacidade *