A Nosa Terra

Autor: Alfonso Tellado

  • 10 de marzo, a colleita do 72

    10 de marzo, a colleita do 72

    Teño recollido nestas páxinas de «A Nosa Terra» unha breve escolma da vida de persoas extraordinarias cos que tiven a sorte de atoparme. Persoas exemplares das que a historia cústalle traballo considerar e a moitos deles e delas, non se  lles fará xustiza nin sequera cun breve apuntamento, pero que deixaron en min, nalgúns casos, profunda pegada. 

    Hoxe, o meu agradecemento é colectivo, porque chegado o 50 cabodano dos sucesos do 72 é hora de lembrar que quedou daquela loita, que lección nos deu a historia e de que maneira influíu naquela xeración de mozos que participamos naquel movemento antifascista seguindo as directrices daqueles loitadores irrepetíbeis que dende o Partido Comunista  arriscaron as súas vidas naquela extenuante loita contra a Ditadura. 

    Toda esa fase da nosa historia recente, afortunadamente provocou o interese de historiadores e da escrita das persoas protagonistas moitas delas afortunadamente vivas para dar fé daqueles días de loita previos ao 10 de Marzo de 1972.

    A partires do dia 10, tamén xa sabedes, persecución, tortura, despidos masivos, e o Cárcere da Coruña cheo de «fichados» estiveran na manifestación de Ferrol ou non, que tanto tiña con tal de reprimir as gañas de liberdade e democracia.

    Toda esa fase da nosa historia recente, afortunadamente provocou o interese de historiadores

    Pero na Bazán xa funcionanan dende anos atrás as «Comisiones Obreras» como “»Movimento Sociopolítico Asambleario e de Clase» e aquela estrutura sindical servira xa para a defensa e a solidariedade coas empresas da Comarca,  Peninsular Madereira, Megasa etc, conflitos pola defensa do emprego e dunhas condicións de traballo dignas.

    Pero claro, o Réximen non quería consentir aquelas loitas «dende dentro do sistema». Abondo levaban soportando no Sindicato Vertical,  Rodolfo Martín Villa,  Secretario General da Organización Sindical e os seus secuaces coa infiltración de elementos subversivos na estrutura do Vertical. Así que a tiros reprimiron a manifestación por un Convenio de Factoría que previamente tería autorizado.

    O autor, Afonso Tellado, sentado o segundo pola dereita, con protagonistas daqueles acontecementos históricos.

    O argumentario esgrimido e respaldado pola totalidade do cadro de persoal da Bazán de Ferrol, tiña como principal elemento a cercania da Comisión Negociadora co conxunto dos traballadores a das traballadoras, á hora de rexeitar e/ou aprobar a proposta das condición pactadas.

    Non cabe dúbida de que outro argumento de peso para un Convenio de Factoría tamén fora a composición da comisión negociadora das Factorías de San Fernando e Cartaxena, pois que nesas factorías non contaban con militantes das Comisiónes Obreras que previamente se infliltraran no Sindicato Vertical.

    Aquela pretensión de achegar a Negociación Colectiva ao conxunto do cadro de persoal que permitira participar co coñecemento da materia a negociar, foi rexeitado polas forzas de orden público, metralleta en man que en número espectacular foran desprazados dende León e Valladolid os días anteriores.

    Polo Convenio Colectivo de 1976 practicamente todos os despedidos fomos incorporándonos a Empresa cun custe económico importante nos salarios do conxunto do cadro de persoal. Aquela incorporación tivo un custe de incremento cero naquel Convenio. Ata niso aquela miserable Dirección sacou proveito a pesares de que un tempo despois chegaría a Amnistía de Adolfo Suárez, amnistía que seguramente aínda esteamos pagando a dia de hoxe.

    Non nos foi fácil levar á práctica moito do aprendido daqueles extraordinarios loitadores. A autoorganización, os cadros sindicais controlados pola asemblea de taller, o acceso as asembleas gremiais foron combatidas, rexeitadas e negadas dende o sindicato xa legalizado como Comisións Obreiras.

    Convenio tras Convenio as asembleas xerais votarían en contra da presentación dun Convenio de Factoría porque a implantación de CCOO unha vez legalizado suporía a maioría da asemblea. E cando non foi así grazas a afiliación que o sindicalismo nacionalista fomos conseguindo, sempre tiveron  o respaldo da UGT e da USO.

    Aquelas novas «promesas» moitas delas incorporadas nos procesos de selección posterior a 1972 foron pouco a pouco dándolle corpo a un modelo sindical aprendido daqueles loitadores, tendo presente aquel argumentario, ademais de que necesitamos un modelo de relacións laborais en función do produto que elaboramos (pensade que estamos a falar daqueles anos coa construción de cargueiros, petroleiros, grandes buques militares, turbinas de vapor e gran reparación naval) ata do clima co que temos que convivir.

    E sobre de todo, un modelo de Negociación Colectiva propia, achegada, de control do comité polo representado e representada, nada que ver coa obsesión do control da cúpula sindical negociadora, da centralización absurda que afasta ao representado. Ata hoxe, onde a pesares de todo o modelo sindical nacionalista e de clase onde tiven a honra de aportar o aprendido é maioritariamante respaldado pola Clase Obreira Galega.

    Aquel colectivo inclasificable de homes e mulleres que moitas veces representei, e dos que fun a súa voz nas Asembleas, foron os que fixeron posible a implantación do noso modelo sindical. Tito, Abelardo, Ramiro Rico, Manola Fuentes, Mercedes Prados, Maria Xosé Guerreiro, Juan Polo, Manel, Manolo Varela, Manel Montero e un afortunadamente longo etc. hoxe xs prácticamente todos e todas fora da empresa cubriron unha etapa das súas vidas adicadas a defender o seu País dende a empresa onde traballaron toda a súa vida.

    Grazas a todas.Grazas a todos.

  • O sindicalista que recitaba a Curros

    O sindicalista que recitaba a Curros

    Tiven a sorte de coñecer, aprender e asombrarme coa súa dialéctica, cos seus coñecementos, coa súa postura diante das inxustizas que nos rodeaban a moitos daqueles heroes de 1972, que só tiñan a formación mínima esixible para entrar na Bazán, aínda que coñecendo mais en profundidade aos personaxes, cheguei a entender o profundo da súa formación.

    Como pasa o tempo. Estamos no 50 cabodano daquels conflito na Bazán de Ferrol que convulsionou a toda a sociedade galega con grande repercusión internacional. O Franquismo parecía que estaba dando os derradeiros alentos ou xa visualizaba o principio do fin, pero aínda tiñamos que sufrir uns anos mais a barbarie. Cinco fusilados ademais do asasinato de Moncho Reboiras todo isto xa no ano 1975.

    Os traballadores e as traballadoras coa súa loita fixeron posible o que chamamos democracia, a pesares de que machacaron, torturaron, e asasinaron a centos deles. Aquel “Tribunal de Orden Público” creado no ano 1963 xulgou a mais de 50.000 persoas, o 70% delas foron traballadores.

    Manifestación en Ferrol, marzo de 1972. Foto clandestina tirada por Abel López ©(Fundación 10 de Marzo)

    Tiven a sorte de coñecer, aprender e asombrarme coa súa dialéctica, cos seus coñecementos, coa súa postura diante das inxustizas que nos rodeaban a moitos daqueles heroes, que só tiñan a formación mínima esixible para entrar na Bazán, aínda que coñecendo mais en profundidade aos personaxes, cheguei a entender o profundo da súa formación. 

    Un daqueles homes foi Regino Varela Martínez a quen coñecín no Taller de Fundición cando me incorporei á empresa despois do meu primeiro despido  por aquela manifestación diante do parador de Turismo de Ferrol. Eu, que entrara na oposición de 1963, despedíranme ao rematar a Escola de Aprendices no ano 1967. Incorporado á empresa e con todo o medo do mundo no corpo, esa sensación foi desaparecendo escoitando a Regino. Eu que pensaba que sendo formado en axuste e máquinas ferramentas, o de incorporarme ao taller de fundición era simplemente un castigo, rematei dándolles as grazas, asi polo baixo.

    Ali atopei a Regino Varela no medio das carretas de area para os fundidores que naquela época tiñan como traballo «especial» o monumental cabalo  co ditador enriba e que tantos anos tivemos que soportar na entrada de Ferrol

    O Tribunal de Orden Público creado no ano 1963 xulgou a mais de 50.000 persoas, o 70% delas foron traballadores.

    Foron aqueles, anos de rebelión, de enfrontamento, de solidariedade obreira e de reclamación constante de democracia e liberdade. Os conflitos eran conflitos de todos e de todas e na Bazán sabiámolo ben.  Recén incorporado, estalou o conflito da Pysbe polo intento de despido de 250 a maioria traballadoras e a saída de toda a Bazán na defensa do emprego foi determinante. Entre outros represaliados alí estaba Regino, detido e encarcelado.

    Nos talleres falábase abertamente de democracia da necesidade de conquistar un marco de liberdades axeitado, dunha negociación colectiva participativa, mobilizadora. Aqueles líderes obreiros arriscaban maltrato, despedimento, cárcere. Regino, ademáis falaba de Curros Enríquez, recitaba de memoria Mirando o Chau e porque o Divino sainete facíase algo longo. Recitado e explicado para entendelo mellor. Non só iso, senón que un bo dia, así como pasaban as octavillas ou os textos clandestinos, convidoume a ler Sempre en Galiza, dunha edición arxentina e por suposto clandestina.

    Ese foi o meu primeiro contacto co nacionalismo galego, a través de Castelao, de Curros Enríquez e por suposto grazas a Regino Varela.

    Conta Antonio Blanco nas Biografías Obreiras de Ferrol editadas pola Fundación 10 de Marzo e a Deputación de A Coruña que Regino Varela era fillo do barbeiro de Ares, e xa podedes imaxinar aquela barbería como faladoiro e centro de debate para os homes moitos deles represaliados ou simpatizantes. Aquel Regino mozo que xa escoitaba co seu pai a Pirenaica e Radio París xa entraría na Bazán na convocatoria de 1956 con moito aprendido.

    Comentaría con moita rexouba, que fuxindo do traballo na terra a casualidade fixo que o seu primeiro traballo e ata o seu despedimento en marzo de 1972 fora tamén coa terra neste caso refractaria para a construción dos moldes de fundición.

    Xa tiña «antecedentes», como decían os da social. O avó paterno fora detido en 1936 por colaborar coa guerrilla, o tío materno botara catro anos no penal de Santoña (Cantabria), o avó paterno da súa muller, mariño republicano, estivo preso e fora desterrado e exiliado en Cuba.

    Regino Varela a aquel grupo de sindicalistas que decidiron combater o sindicato vertical dende dentro, algo sorprendente e que tivera reticencias importantes. Pasado o tempo xa non ten dúbida o éxito daquela arriscada operación. Na primeira candidatura estaría Rafael Pillado, Manolo Galán, Mera e por suposto Regino Varela. Este feito histórico fixera posible poder enfrontar os conflitos dende unha mellor posición e naquela época non foron poucos. Así ademais da Pysbe, o conflito do desmantelamento de Obras Civiles convulsionou a cidade dun xeito importante grazas á loita por conservar os empregos.

    E con estos antecedentes de loita pola democracia, por convenios xustos, pola defensa do emprego, a policía a tiros pretende rematar co conflito da Bazán e mata a Amador e a Daniel na manifestación do dia 10. Xa estaría claro que Regino foi unha persoa especial non só para min, porque tamén de especial tivo que o dia 9 de marzo fora operado dunha hernia aínda que nos paros dos dias anteriores estivera participando activamente dentro da empresa.

    A carta de despido recibiuna igual porque xa estaba previsto que tiña que ser despedido estivera onde estivera. Faltaría detelo e encarceralo o que fixeron cando foi a entregar a documentación e o parte de alta médica do hospital onde fora intervido que demostraría que o día 10 non puidera participar como esgrimían na carta de despido. 

    Ata decembro de 1976, data de reincorporación na Bazán, estivo en varios traballos, dende a celulosa de Pontevedra ata facendo de electricista dun buque mercante no roteiro de Barcelona a Australia.

    Regino Varela Martínez finou no 2014, e deixa en min profundo agradecimiento. Seguro que hoxe lembraríamos xuntos  “Que Leis nin que raios, si valen tres pitos que o demos me leve”.

    Bouzamaior, 50 anos despois (1972-2022)

  • Xaquín Marín, de Astano para o mundo

    Xaquín Marín, de Astano para o mundo

    Non me esmerei demasiado, seino, en atopar o encabezamento dun texto que pretende salientar a figura e obra deste singular artista galego de Ferrol. Aínda que está posto có pretexto de poñer en valor o seu orixe de traballador de Astano, porque de alí, da mesa da Oficiña Técnica de Estruturas, sairían os primeiros bosquexos da súa obra universal.

    Naquela Oficina, lembraba o seu amigo e compañeiro de panel Emilio Romero, Xaquín recollía os comentarios que os compañeiros salientaban cada dia ao iniciar a xornada, sobre acontecementos cotiás, da veciñanza, das noticias da prensa do día, ou mesmo do cura da parroquia. á hora do café xa tiña «elaborada» a viñeta da xornada.

    Xa non por ser o primeiro en chegar, que tamén, o caso é que aquela Sala Técnica de Estruturas, permitía que entre a capacidade profesional do artista e os compañeiros que compartían con el a elaboración daqueles planos “repetidos” dos grandes petroleiros, o Arteaga o Buitrón os Texacos, etc, cos que o Estaleiro Astano asombraría o mundo, farían posible a compatibilidade da súa gran paixón de artista, coa necesidade de xustificar o soldo que gañaba.

    O fillo daquel Mestre que viñera a Ferrol a exercer a súa profesión dende Montemolín un pobo da provincia de Badaxoz, converteríase en moi pouco tempo, e dende a súa mesa de traballo de Astano, nun referente universal do humor gráfico.

    Seguro que a mal chamada Reconversión Naval non tivo ningún aspecto positivo, ou se cadra, polo menos un. Xaquín Marín podería adicarse de cheo e a xornada completa á súa gran paixón.

    De Xoaquín Bieito Marín Formoso, coñecido no mundo do arte como Xaquín Marín, xa escribiron durante estos últimos anos, xornalistas acreditados, colegas de profesión, etc. cada vez que o facían merecedor dun premio. E foron moitos. O máis recente o Rosalía de Castro da Deputación da Coruña pola defensa da lingua puxo, unha vez mais, na actualidade a este extraordinario personaxe da nosa cultura a quen teño a honra de coñecer, de admirar e recoñecido queda, de explotar a súa xenerosidade.

    Así é que grazas á súa entrega e ao seu absoluto desinterese no económico, puidemos agasallar os nosos afiliados e afiliadas cós motivos das súas viñetas, publicacións, etc. que moitas das veces sen sequera el sabelo, servirían para solventar carencias económicas das nosos organizacións sociais, veciñais, etc. e como supoño xa estará prescrito, podo afirmar que é o artista mais importante que coñezo, así como o mais «pirateado» copiado e difundida a súa obra sen o seu consentimento, con aquelo que «seguro que dirá que si….».

    Menos mal que na súa traxectoria aparecen persoas e institucións que axudan a dar a coñecer a cultura do noso país e as persoas que o fan posible. Este é o caso de Felix Caballero que en outubro do 2015 presentou a súa tese de doutoramento na Universidade de Vigo sobre o humor de Xaquín Marín. Titulase «Innovación e tradición no humor gráfico galego» e onde afirma que Xaquín Marín é «o mais importante humorista gráfico dende Castelao».

    Meu tio Barocho, finado xa vai moitos ano,s fora suscriptor de La Codorniz, aquela revista satírica dirixida na última etapa por Álvaro de la Iglesia. Ata eu era moi novo, e xa daquela ademáis do «diálogo para besugos» auténtica peza literaria de primeiro orde, coñecín o dun tal Xaquín Marín, que moitas veces aparecía na portada. Nesa Rrevista traballaban os grandes: Mingote, Chumy, etc. e por alí andaba aquel Pé dun artista de Ferrol. Quen ía dicir que anos mais tarde eu mesmo teño o enorme privilexio de ter algunha obra adicada a min, por encargo de xente que me quere.

    Cando un coñece polos medios de comunicación a quen a Oficialidade lle concede tal ou cal premio, sempre penso na inxustiza que supón a marxinación consciente que padecen os artistas mais reivindicativos e que son capaces de facernos ver a realidade que padecemos en clave de humor. Menos mal que, por exemplo no caso de Xaquin, a súa categoría persoal, cultural e social está moi por encima destas miserias.

    En moitos fogares de xentes coma min está pendurada das paredes algunha obra de Xaquín Marín, das que non están nas galerías, tamén nos locais de Sindicatos, asociacións de todo tipo, obras singulares, feitas a mantenta, adicadas moitas delas, e somos xentes que non podemos concederche premios relevantes, o que si podemos e debemos é agradecer o teu traballo a prol da nosa cultura e sumarnos a todas aquelas institucións que coma recentemente fixo a Deputación de A Coruña a instancias do Concello de Fene.

    Grazas Xaquín. Grazas amigo.

  • Avelino Rivas, o pioneiro dos árbitros

    Avelino Rivas, o pioneiro dos árbitros

    Xa ningún lembrará aqueles primeiros árbitros de baloncesto, e non o fará porque seguramente o de facer «memoria histórica» soa mais ben a política, moito moito de esquerdas e para moitos ata de nacionalista e sei que temos cousas que é preferibel tapar e tapar, non vaia a ser. Agardo que co deporte galego ou coa arbitraxe, en particular, poidamos lembrar e agradecer, aínda con ducias de anos de atraso, a aqueles pioneiros desa actividade fundamental en calquera deporte.

    Quen non lembra o historial do baloncesto galego co Breogán de Lugo, Obradoiro de Compostela ou nos seus tempos o OAR de Ferrol^ Aínda colean as fazañas dos míticos Nate Davis ou Anicet Lavodrama, ou os galegos Tito Diaz, Manel Sánchez ou o ferrolán Miguel Loureiro. De Marisol Paino, aquela extraordinaria xogadora do Celta de Vigo, seguramente  só uns cantos, porque xa se sabe que o de ser muller aínda hoxe no deporte quédanlle moitas etapas reivindicativas por cubrir.

    Mais a quen quero salientar é a aqueles primeiros árbitros que coincidiron co rexurdir do baloncesto galego e a todos aqueles que escarallaban xeonllos e nocellos por aquelas canchas de xogo que, no seu día, ata foran inauguradas cunha lixeira cuberta de cemento nunha etapa da nosa historia que non coñecía aínda de pelotazos urbanísticos.

    Avelino Senén Rivas Rodriguez foi un daqueles primeiros árbitros en destacar dende Ferrol, nun tempo no que practicamente o baloncesto se coñecía grazas ás actividades que as empresas públicas da época mantiñan á marxe da súa actividade. Xa sabedes, a versión patrioteira e conmovedora das empresas patrocinadas pola Ditadura. A Empresa Bazán chegou a ter seguramente o primeiro americano no seu equipo, o mítico Lobón e onde militou o que chegou a ser o primeiro xogador galego na selección española de baloncesto, o electricista Pardo. 

    Avelino dirixía aínda que soportando todas as inxerencias que dende Madrid padecíamos de cando en cando.

    Se o baloncesto medra en Cataluña, e posteriormente en Madrid, dende alí centralizase  toda a súa actividade. Xa xogaban a baloncesto na Estrada, en Vigo ou na Coruña ademsis de Ferrol pero é grazas a Bazán e a súa repercusión en Madrid, como logrou abrirse paso como árbitro Avelino Rivas.

    Como todo nace, desenvólvese e morre na Bazán, do seu cadro de persoal sae tamén Juan Cabido, traballador de electricidade, quen forma parella con Avelino Rivas sen chegar a conquerir a máxima categoría. Os dous chegaron a compatibilizar a arbitraxe no baloncesto coa do fútbol, estraña combinación ou sería porque coa preparación física, a «presenza disuasoria» da súa personalidade conquerían o respeto dos xogadores e do público. Quen sabe.

    Pero non estamos soamente ante unha historia persoal dun bazaneiro que chegou a arbitrar na máxima categoría do baloncesto español, cando todos os demais, e durante moitos anos, foron madrileños ou cataláns, senón diante de quen estruturou e formou  unha equipa de árbitros nunha etapa na que os regulamentos de xogo se aprendían por notas, apuntes e comentarios que gardaban celosamente aqueles que. dende Madrid ou Barcelona. marcaban as directrices agachándoas celosamente coma quen garda a fórmula dunha vacina milagreira.

    Sesións de baloncesto real enfrontándonos a equipos de baloncesto que colaboraban con nós para ensaiar xogadas supostamente conflitivas e homoxeneizar entre nós ata a maneira de sinalar as incidencias. Todo un deseño de preparación e adestramento que saía da cabeza de Rivas porque nunca tivemos outras directrices que cumprir dende os estamentos oficiais. De cando en cando organizábanse ceas coas parellas respectivas, se fora o caso, e coas  saídas de «cañas» do grupo completábase o modelo formativo «Avelino Rivas» porque tamén falabamos do arbitraxe, ou que pensades?. 

    Para arbitrar a única norma escrita e coñecida era a vestimenta de cor gris que cada un se tiña que procurar, así aparecíamos na cancha con modelos diferentes e tonos de “grises” (quede claro que «os grises» eran outros, non confundir) e coa única coincidencia do escudo da Real Federación Española de Baloncesto, que tiñamos que pagar, faltaría máis.

    Durante máis de dez anos Avelino Rivas arbitrou na máxima categoría e ademais  foi referente da arbitraxe, xerando o redor del unha equipa de árbitros novos, no que tiven o pracer de participar aínda que por moito empeño que poñía defendéndome e defendendo ao grupo, nunca conseguiría romper aquel monopolio que daquela gobernaba ao seu antollo o Presidente dos Árbitros. Decídía quen e quen ascendían e deste xeito os ascendidos votarían democráticamente quen sería o Presidente. 

    O Colexio de Árbitros, lembraba Avelino, dispón dun regulamento democrático de dous Artigos: 1) o Presidente sempre ten a razón. 2) de non tela, será de aplicación o Artigo primeiro. 

    Toda unha vida adicada a Bazán, a súa familia e ao seu oficio de Técnico de Organización, escaqueándose todo canto podía para facer posible unha vida plena, chea tamén de anécdotas e curiosidades porque nunha actividade non regulamentada e de estructura nada democrática, todo xiraba o redor de quen tiña o poder de dirixir e Avelino dirixía aínda que soportando todas as inxerencias que dende Madrid padecíamos de cando en cando.

    A dia de hoxe aínda segue a ser unha especie de couto pechado, porque de trinta e oito árbitros de ACB solo dúas son mulleres. 

    Tanto foi así que aquela chamada «Copa del Generalísimo» se desenvolvia entre equipos de Primeira e Segunda División e no sorteo enfrontaba a Bazán e nada menos que contra o Estudiantes de Madrid, e como Ferrol contaba con capacidade suficiente con Avelino Rivas na Primeira División e Juan Cabido na Segunda, comunicaron que serían eles os Árbitros. Dende Madrid, enviaron a outro e o partido quedou suspendido durante horas porque apareceron na cancha tres e vez de dous. Aquel partido pasaría á historia local coma algo sorprendente. Os árbitros discutindo quen arbitraba, en plena cancha e diante dos equipos e un público que abarrotaba a instalación.

    Gañou Madrid, como históricamente ben sendo habitual. O partido e impoñendo o árbitro. Como tiña que ser!!

    Avelino Rivas deixou escola e despois da súa xubilación na Bazán continuou desenvolvendo actividade na mesa de anotadores e como Comisario de Mesa. E dende Ferrol continuou dirixíndose a arbitraxe galega da man dun dos seus «alumnos» Javier Uria,  herdeiro do millor de Avelino, na defensa dos seus árbitros e de quen teño tamén que estar agradecido. Foi ademais a «miña parella» en moitos partidos e non dubidou en defenderme diante dunha sanción por arbitrar cunha propaganda, (iso si, discreta) na camiseta de árbitro, co lema «Os nosos»,  días antes dunhas eleccións municipais. Nese tempo os árbitros de primeira división lucían propaganda dunha marca de tabaco.

    O intento de democratizar o Colexio de Árbitros encetado por Avelino tamén levou a Javier Uría ao abandono por imposible, menos mal que tamén coincidia co final dunha etapa. A dia de hoxe aínda segue a ser unha especie de couto pechado con carencias en materia de igualdade, por exemplo, porque de trinta e oito árbitros de ACB solo dúas son mulleres. 

    Non o fixemos tan mal, porque dende os inicios do baloncesto nas categorías inferiores por todo o país só un arbitro se encargaba de controlar o xogo  e nas categorías superiores, dous. E as canchas de xogo seguen sendo de 28X15 (menos dun ferrado) e o aro segue estando a 3,05. E precisan a tres árbitros. Na mesa de anotadores xa parece unha mesa de patrón. Será para favorecer a creación de emprego. Menos mal.

    Como vedes na arbitraxe tamén tivemos as «nosas figuras». 

    Apertas dende a primaveira de Bouzamaior

        

      

  • Fernando Miramontes, o home tranquilo

    Fernando Miramontes, o home tranquilo

    Honesto, calmo, pacificador e defensor das liberdades democráticas. Ben podería ser un héroe das películas de John Ford ou mesmo aquel John Wayne de «O Home Tranquilo». Pero a vida, e sobre todo a súa vida, non foi de ficción. Foi real, exemplar e sen os  efectos especiais e a maquillaxe coa que disimular a profunda pegada que o maltrato, as vexacións e as torturas deixaron á forza, nel e nas persoas da súa contorna.

    Tiven o privilexio de coñecer a Fernando Miramontes, pouco tempo pero moi intenso. Sempre tivo palabras amábeis e agarimosas comigo. «Que hai chaval…..» engadindo de seguido algún consello sobre a vida, a loita ou o que cadrase. Así era. 

    A primeira vez que escoitei falar del foi a través das conversas de cárcere co seu irmán Pepe que xunto a Suso Díaz okupamos a cela 112 no primeiro andar da prisión da Coruña. O problema veu cando ingresou un día de Marzo de 1972. Estaba de  cór azul, o pelo azul, enteiro, tranquilo e asumindo a súa situación case como natural.

    Fernando era escaiolista xunto a seu irmán Pepe, e para o Comisario Xeral da Policía Social desprazado a Ferrol, Fernando era caza maior. Xa estábamos presos todos e todas as que apareceríamos no libro de «fichados». Tratábase de desmantelar todo o aparello clandestino político e sindical.  Polos apuntes e as conversas que tiven a sorte de compartir na casa con Paco Balón, tratábase de Vicente Reguengo quen curiosamente xa fora policía na República e viña coa «experiencia» de interrogar nada menos que a Julián Grimau.

    A brutalidade policial dos días posteriores aos encarceramentos masivos, básicamente de traballadores de Bazán, foi tremenda, levando a peor parte Fernando Miramontes. Foi apaleado e golpeado brutalmente na Comisaría de Policía por un retén de garda composto por tres policías da provincia de Lugo e antes de levalo o cárcere de A Coruña tiveron que ingresalo nun hospital durante cinco días.

    Así foi como coñecín, aínda convalecente e «morado» polas malleiras a Fernando Miramontes, e o pracer de escoitalo nas charlas diarias daquela Universidade Popular na que a Ditadura converteu o cárcere coruñés.

    Non abonda con lembrar unha vida exemplar e de compromiso, non. Ferrolterra e a súa cidadanía ten que recuperar a historia degradada, terxiversada e manipulada da loita contra da ditadura e pola defensa das liberdades

    Segundo contaba Paco Balón, a raíz dos sucesos do 72 toda a dirección de CC.OO., o Comité Provincial e o Comité Local do Partido Comunista estaban no cárcere: Xesús Aneiros, Geluco Guerreiro, Xan María Castro, Vitoria Cabanela, Sari Alabau, Xulio Pérez de la Fuente, Rafael Pillado, Manuel Amor Deus, Xosé M. Rioboó, Xulio Aneiros, Fernando Miramontes, Vicente Álvarez Areces, Paco Balón, etc. coa «sorte» de que os das multas gubernativas sairían antes e así a finais do 72, Fernando Miramontes xunto coas compañeiras dos que seguían encarcerados e o proprio Paco Balón reactivaron o desmantelado Comité Local.

    Os inicios de Fernando están cheos de exemplaridade de militancia e de compromiso. Xa en 1969 pasou cinco meses no cárcere e cada vez que a ditadura tiña ocasión retornaba a prisión como quen ten unha segunda vivenda. Tal era que co estado de excepción polo Proceso de Burgos, pasou dous meses na cadea.

    Contaba que nos catro anos emigrado na Francia comprobou o positivo dun sistema democrático e o lonxe que estábamos del, salvo que a loita popular o conseguise. Deste xeito incorpórase ao Comité Local do PC xunto con Rafael Pillado, coa responsabilidade do movemento cidadán e da pequena empresa. Apunto eu, que traballando de escaiolista actividade que mantivo durante catorce anos ata que cedeu a empresa aos traballadores cos que contaba. Dignidade e compromiso ata o final.

    As loitas contra o desmantelamento industrial de Ferrolterra encetado nos ano 70, continuando nos 80 e posteriores, marcaron a vida de moitas persoas e como non, entre elas a de Fernando Miramontes e a súa compañeira, que sufriron e padeceron as consecuencias daquelas loitas.

    Documental realizado co gallo dos 40 anos da primeira corporación democrática no Concello de Ferrol presentado o 14 de abril de 2019 nos actos correspondentes ao aniversario da 2ª República. Homenaxe a Fernando Miramontes.

    Non foi menos o sufrimento polo paulatino desmantelamento do Partido no que loitaron tantos anos, ata que como resultado das primeiras eleccións democráticas foi nomeado concelleiro naquel primeiro pleno democrático o 20 de abril de 1979.

    Non abonda, penso eu, con lembrar unha vida exemplar e de compromiso, non. Ferrolterra e a súa cidadanía ten que recuperar a historia degradada, terxiversada e manipulada da loita contra da ditadura e pola defensa das liberdades. O traballo de Suárez e de Maiz entre outros, sinalando e documentando o que aconteceu neses anos escuros ten que dar paso a ese recoñecimento. Recoñecemento onde de seguro volveremos a lembrar a Fernando Miramontes Vázquez.

    En Bouzamaior, rematando xaneiro do 2021

     

  • Xosé Arribe, un nacionalista na Prevención de Riscos Laborais

    Xosé Arribe, un nacionalista na Prevención de Riscos Laborais

    Non pensedes que o de «Nacionalista na Prevención….» está posto así como para lucir o artigo, non. Está posto, porque na mesma frase termos como: Nacionalista e Prevencionista da Administración Pública Galega case nunca tivemos oportunidade de facelas coincidir. Así foi, e así é Xosé Antonio Rodriguez Arribe, Nacionalista e Prevencionista loitando dende unha administración que estou seguro que o pouco que fixo, foi para que Arribe deixara de dar a tabarra. Para esa dobre loita, tiñas que ter unhas calidades especiais, e Arribe tiñaas. 

    O meu con Xosé Arribe viña de vello, a pesares de que tardei en comprobalo. Cando a Executiva Nacional da CIG decide que fose eu o responsable de Saúde Laboral da Organización e como tal, responsábel desa área nos organismos de participación na Galiza e no Estado, o primeiro que fixen, foi comprobar de que medios materiais e humanas dispoñía a Administración galega despois de case 15 anos de ter transferida a competencia en materia de Prevención de Riscos Laborais. Así que visitei persoalmente os centros provincias do antiguo INSHT.

    Achegándome ás portas do Centro de Rande en Pontevedra, un home de bata blanca, brazos en alto (os dous), recíbeme a berros: Telladiñooooo!!!!! parecía estar encantado da miña visita. Non daba crédito. Eu non coñecía a ninguén do Centro onde nunca estivera e menos a aquel home. Quedou abraiado cando comprobou a cara de incredulidade que poñía e que por moito que disimulara estaba moi claro que eu non o coñecía.

    Ante aquela esperpéntica situación e sen mediar palabra, dixo que mellor pasáramos ao seu despacho. Alí móstrame un disco do Coro Toxos e Froles de Ferrol e na portada aparecía o grupo completo na Praza Maior de Madrid. De seguido sinala a un rapaz e dime: «este son eu, e éste outro eres ti….».

    Con Alfonso Tellado, á dereita, nun curso de prevención de riscos laborais en 2007.

    Foi como activar aquela parte da miña memoria que polo visto aquel home non necesitaba reactivar. Tiña todo tan presente como se aqueles discos gravados no estudio de Juan Pardo en Madrid o foran unha semana antes.

    Sorte que tiven dese encontro. Eu necesitaba coñecer en que situación se atopaba o meu cometido e sen dúbida el tamén estaba necesitado de poder transmitir aos responsábeis sindicais os seus criterios sen ocasionar rexeitamento previo xa que os antecedentes do papel da administración galega na Prevención tiña ao sindicalismo en xeral e á CIG en particular, moi cabreados.

    Pasamos por unha etapa de colaboración non exenta de conflito. Como noutras «competencias transferida»” a Prevención de Riscos foi sempre a gran esquecida e porqué non recoñecelo tampoco nos sindicatos foi materia preferente. Tiven sorte, moita sorte ,en contar con Arribe. É un tipo vocacional, de militancia activa en todo o que se propuña, ferrolán ou cedeirés ou que sei eu a pesares de nacer na antiga «rúa da cárcere» no Ferrol Vello, e como é a vida, deixou a carreira de Perito Naval grazas as ameazas dun profesor que «xurou» que mentres el fora profesor o seu tema non o aprobaría nunca.

    E así foi. Marchou a Compostela a estudar Enfermería atopando traballo no servizo de garda do Hospital Xeral de Ferrol. O seu primeiro traballo recoñece que marcou o resto da súa vida. Nada menos que foi atendendo a parte dos traballadores da Bazán, feridos, moitos deles de bala, o 10 de marzo de 1972.

    Moceando en Vigo non tardou en atopar traballo perto da súa moza gañando a oposición a unha praza de enfermeiro no Gabinete Técnico Provincial de Pontevedra e posteriormente tamén por oposición a praza de funcionario do INSHT.

    A Lei 31/95 de Prevención de Riscos Laborais que viña a ser a integración do ordenamento xurídico español da disposición europea, non tiña quen desenvolvera semellante cambio de actitude en España e moito menos no noso País. O desenvolvemento desa Lei veu poñer de manifesto as carencias que padecíamos no mundo do traballo en materia de Prevención. Os indicadores de sinistralidade non facían mais que subir e só puidemos contar coa participación a e militancia dunhas poucas persoas. Como non, destacando Xosé Arribe.

    Sei seguro que polo «agobio» que dende a administración padecían diante do elevado número de feridos e mortos en accidente de traballo, tiveron que botar man de Arribe. Un nacionalista non podía ocupar máis responsabilidade da que o posto raso marcaba, así que tiveron que contar con el para organizar e botar andar o Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral e posteriormente e finalmente ata a súa xubilación nomealo Xefe do Centro de Seguridade e Saúde Laboral de Pontevedra en Rande.

    Afortunadamente o noso País contou, conta e seguramente contará con elementos como Arribe. No Programa da TVG «Ti que tocas» un dos fillos de Arribe, músico profesional, comentou que seu pai non estudara música pero sacaba acordes extraordinarios de calquera instrumento. 

    Na Prevención igualmente. Para rematar a vergoña de non ter en Galiza unha Guía para a Vixilancia da Saúde na Pesca nun País con 1.498 Km. de costa e mais de 4.000 buques faenando. A quen encargaron esta tarefa: pois a Arribe, chegando a coordinar a Prevención na Pesca na Galiza e impulsando a creación do Grupo Cano xunto con Asturias, Cantabria e Euskadi, dirixindo o Equipo Técnico que elaborou múltiples Guias Técnicas para todas as Comunidades Autónomas do Norte.

    Tocando a harpa céltica que el mesmo construiu.

    Arribe é deses elementos incualificables. Sempre tiven moi presente todas as súas indicacións, por certeiras e moitas das veces revolucionarias. So dubidei na ocasión que comentou que estaba rematando a construción dunha Harpa Céltica xa que ese instrumento era a súa gran paixón. Ata que a vín non podía crer semellante chaladura: «Construir unha harpa». Pois así foi. Abraiado quedei cando o escoitei tocala. Unha harpa céltica de 36 cordas construída en dous anos seguindo a aprendizaxe no Taller de Luthería antiga da Universidade Popular de Vigo e seguindo as clases do Mestre Rodrigo Romaní

    Daquel PSG de Siro, Beiras, Lola Arribe ou Celso Emilio Ferreiro, saíria Xosé Antonio Rodriguez Arribe o Prevencionista Total, un home bó e xeneroso que se nega a ser xubilado parado volcando a súa capacidade creativa coa fundación e posta en marcha do Museo dos Mares de Cedeira que xa ven ser un referente museístico dentro do campo dos Museos de pesca na Galiza.

    Longa vida benquerido amigo e grazas por todo.

    Dende Bouzamaior nun dia invernal deste maldito 2020

  • Ángel Porto Feal, o loitador solitario

    Ángel Porto Feal, o loitador solitario

    Non tiña moitos amigos, non. Se cadra porque fixo todo o posible para non telos, ou porque a súa traxectoria pola vida, está chea de situacións complicadas, algunha delas difíciles de entender. Quen sabe. O caso é que Luco, Angel Porto, finou hai uns días supetamente e sen avisar, incumprindo a promesa de visitarme na miña aldea de Bouzamaior. Promesa que renovaba cada vez que coincidíamos nas manifestacións unitarias percorrendo ás rúas de Ferrol.

    Como o traxecto a pesares de ser longo non dá para tanto debate pendente entre eñ e mais eu, sempre se comprometía a facerme unha visita á miña aldea. E xa non poderá ser. 

    Non era un tipo fácil este Luco, compartimos anos de traballo e loita no Comité de Empresa da Bazán e a pesares de ser un dogmático de manual, foi aceptando pouco a pouco que o sindicalismo nacionalista ía tomando corpo e forza nun Comité de Empresa no que Luco pensaba non perder nunca a hexemonía de CC.OO. Compartilo coa UGT non era o mesmo.

    Luco, segundo da dereita de pé. celebrando á saida da carcere.

    E algo de razón tiña. Aquelas Comisións Obreiras onde tantos e tantos traballadores deixaron a pel para conquerir os mellores Convenios Colectivos, loitando polas liberdades democráticas e contra a ditadura, que teñan que compartir os organismos democráticos polos que loitaron, o tiña especialmente cabreado. Moito temos debatido sobre esta cuestión. De como reconstruír un País e o Sindicalismo unha vez conquistadas as mínimas liberdades para poder facelo.

    A verdade é que tiña un especial sentido do humor e sei que me tiña certo aprecio a pesares de todo, ou sería porque ese afecto compartido non o conseguía nin dentro nin fora da súa propia organización. Quen sabe.

    Eu sempre tiven un gran respecto por todos aqueles valentes (tamén tiña que ver a valentía) que en tempos moi difíciles expuxeron ata as súas vidas para conquerir a democracia. E Luco aportou moito da súa vida para que nestes tempos de desmemoria non teñamos nin un mínimo de recoñecemento para a súa entrega. Eu cando menos si.

    Sempre tiven un gran respecto por todos aqueles valentes ue en tempos moi difíciles expuxeron ata as súas vidas para conquerir a democracia

    O relato que aínda gardo na miña memoria sería mais ou menos así: 

    No mes de maio do ano 1972, o réxime de Franco xa tiña encerrados nas cadeas de A Coruña e de Carabanchel a todas as persoas que consideraba responsábeis das folgas de Ferrol e Vigo e das accións reivindicativas que dende marzo dese ano berraban «democracia» poñendo en serios apuros a todo o aparato represor despregado polo país.

    Como podía ser que seguisen aparecendo «“octavillas» polos talleres e polos barcos militares en construción? Diante desa situación, o Goberno nomeou a un Xuíz Instructor da Mariña de Guerra, vinculando así ao Exército nun conflito laboral e social.

    Este veu a ser o Comandante de Infantería de Marina Juan Fraguela Diaz pertenecente ao SIM (Servizo de Información da Mariña de Guerra) e o 18 de maio xa ordea as primeiras detención e o ingreso na Prisión Naval de Caranza.

    O dia 1 de Xuño, aparece no xornal de Ferrol unha «requisitoria»” do Comandante Fraguela contra, entre otros, Angel Porto Feal. E aí vai o Luco e apreséntase voluntariamente na Auditoría de Guerra, imaxino preguntando… «que carallo me queren?…” sendo enviado inmediatamente á Prisión Naval de Caranza quedando incomunicado.

    Os días posteriores foron de verdadeiro inferno. Os torturadores sentíanse «protexidos» nunha prisión militar a diferencia da prisión da Coruña ou mesmo Carabanchel, as palizas e as vexacións foron constantes. O Comandante Fraguela ensañouse especialmente con Luco Porto. Tiveron que intervir outras autoridades militares grazas a presión de avogados e familiares para que aquel torturador rematara con aqueles «interrogatorios». Finalmente Luco foi procesado por propaganda ilegal cunha petición fiscal de catro anos de prisión e multa de trescentas mil pesetas.

    Daquel Consello de Guerra lémbrome especialmente. Primeiro porque tratábase diso, nada menos que dun Consello de Guerra que demostraba que o réxime morrería si, pero morrería matando. E porque aquela mañá fría de principios de xuño, fixemos cola para entrar á sala do xuízo á que só puideron entrar os avogados e algún parente a pesares da dimensión da sala. Enchérana previamente de militares para que non puidésemos visualizar aquela inxustiza.

    Será polo medo que sempre tiven á represión, ou polo respecto que merecen esas persoas e as súas familias que a Luco Porto entre outros sempre lle tiven moito respecto, iso que no Comité no que participamos e nas loitas nas que coincidimos sempre foi duro de convencer. Para poder ondear a bandeira galega no pau de popa da patrulleira Vigia onde quedamos encerrados loitando contra o «expedente de regulación de emprego» , o problema foi «convencer» a Luco de que tiñamos que provocar con ese xesto e que sei a Mariña abordaba a patrulleira pois moito mellor. Non foi fácil. Nada fácil, claro que despois do éxito da bandeira na opinión pública e a repercusión mediática, dera a impresión que a discusión previa fora ao revés. Nada, cousas do protagonismo.

    Pois así foi, ou polo menos parecido, unha parte da vida entregada pola causa da liberdade e que demasiadas veces parece que non existiu nunca, protagonizada por homes e mulleres e as súas familias e que nunca aparecerán nos libros de texto como referentes. Que queden polo menos na nosa memoria. Que menos.

    Grazas Luco.

    Dende Bouzamaior no medio da pandemia do 2020

  • Lavodrama e Corts, dous galegos de adopción

    Lavodrama e Corts, dous galegos de adopción

    Na década dos 80 non estabamos precisamente para moitas alegrías pola Comarca de Ferrolterra. Foron anos duros pola chamada «reconversión» e poucos acontecementos podían amortecer aquela traxedia que marcaba a nosa maneira de vivir. Polo menos así o sentía eu e moitos máis agoireiros, que curiosamente militábamos no nacionalismo político e sindical. Eu dende a Bazán e co baloncesto tiña a mellor «válvula de escape» que se podería ter.

    Arbitrando e admirando aquel OAR iámolo levando. Sobre todo na etapa da ACB porque permitiu que en Ferrol tiveramos a oportunidade de disfroitar co mellor baloncesto posíbel da man dos grandes equipos que só se podían permitir nas grandes cidades con soporte económico importante.

    Pero aínda que sexa unha obviedade a calidade humana das persoas, á marxe da súa capacidade profesional, xogou un papel moi importante. E niso tamén tivemos sorte. Moita sorte.

    Alfonso Tellado, á dereita e no medio Juan Roca, que foi vicepresidente e delegado do OAR. A fotografía fíxose cando a homenaxe a Nate Davis.

    Cando aquel OAR recén ascendido á liga ACB, nada menos que da man do lendario Nate Davis, enchíamos Punta Arnela desafogando aquela presión social e a incerteza que xa empezabamos a enxergar. A fatalidade fixo que moi pronto Nate Davis volvera a EEUU para tratar de curar unha grave enfermidade da súa compañeira, enfermidade que non puido superar e aínda ficou arruinado polos gastos médicos que a sanidade do país mais rico do mundo provoca. Davis non volvería xogar a baloncesto. [Informe Robinson sobre Nate Davis] Para garantir o espectáculo quedaba aquel outro que Moncho Monsalve fichara nunha viaxe a EEUU con orde do Presidente Juan Fernández de que tiña que ser americano.

    Así foi, aínda que cun pequeno matiz: non era americano, nin sequera afroamericano, era africano. Nada máis e nada menos que da República Centro Africana. Sei que o «rebote» foi tremendo. Nada que ver afortunadamente co racismo, nin moito menos. É que un africano non tiña «glamour». Tiña que ser americano. Que carallo pintaba un africano na liga ACB!. Ningún equipo contaba cun africano nas súas filas. Eu que puiden asistir os primeiros adestramentos daquel africano en principio quedei pasmado, porque a pesares do esforzo, non daba chegado a tocar o aro. Claro que media hora máis tarde vin, con maior asombro, que cando foi despoxado dun chaleco recuberto de placas de chumbo, aquel mozo de 22 anos sobrepasaba cun salto aquel aro que a tres metros e cinco centímetros do chan, que ata xa parecería estar máis baixo.

    Anicet Lavodrama

    Así, en moi pouco tempo Richard Anicet Lavodrama Ondama, nado en Bangui, a capital da República Centro Africana, o 4 de xullo de 1963, conquistou a unha afección xa mais crítica e profesional que vibraba en cada encontro con aqueles mates estratosféricos e con tapóns que as veces deixaban semisoterrados na cancha aos contrarios.

    Aínda coincidindo con valores propios da canteira local que conformarían unha equipa comprometida e unida, Anicet Lavodrama convertiuse no líder indiscutible dentro e fora da cancha. Con Manolito Aller, Ricardo Aldrey, Miguel Loureiro e Manolo Saldaña fixeron historia nun momento nada propicio para outras alegrías.

    Con Manolito Aller, Ricardo Aldrey, Miguel Loureiro e Manolo Saldaña fixeron historia nun momento nada propicio para outras alegrías.

    Pero nada é casual, porque detrás dos acertos e das alegrías sempre estiveron nomes propios nada destacados socialmente, primeiro porque o presidente Juan Fernández ocupaba todo o espazo e porque sempre tivemos en Ferrol persoas destacadas polo seu traballo colectivo sen mais pretensión que o disfrute dese mesmo traballo.

    Lavodrama cos netos do autor, Alfonso Tellado.

    Unha desas persoas sen dúbida é aquel vicepresidente e delegado do primeiro equipo, Juan Roca. Formou parte do pequeno grupo de persoas que se presentaron en Madrid e solicitaron do Consejo Superior de Deportes que Ferrol fora sede do Campionato Mundial de Baloncesto, competindo coas cidades mais importantes do estado. Non sei como nin a quen tiveron que convencer nin moito menos como o fixeron. O caso foi que Ferrol, da man dun equipo e non da administración responsable de reclamar e organizar esta clase de acontecementos, conseguiría unha das sedes do mundial, do que tiven a sorte de participar como membro da mesa.

    As Seleccións da Unión Soviética, Israel, Cuba, Australia, Uruguai e Angola fixeron as delicias dunha cidade que daquela, ano 1986 contaba con 86.000 habitantes e co único soporte económico derivado do sector naval. Como pano de fondo, aquela equipa de persoas tiña un obxextivo mais ambicioso como resultado do espaldarazo da sede do Mundial: a ampliación de Punta Arnela para situar o baloncesto na elite tamén mellorando as infraestruturas

    A desfeita de Ferrol, pola falla de respaldo político dende as administracións a partires dos anos 90, tamén se levou por diante aquel extraordinario equipo liderado por aquel africano xa convertido en galego despois de nove anos de “ferrolanismo” militante. Daquel soño estamos a padecer aínda un amargo despertar complicado todo coas pandemias que pola falla de investigación non somos capaces de aturar. O IGE certifica unha poboación en Ferrol a dia de hoxe, inferior a 66.000 veciños e veciñas.

    A desfeita de Ferrol dos 90 tamén se levou por diante aquel extraordinario equipo liderado por aquel africano xa convertido en galego.

    Daquela etapa tamén quedan lembranzas sorprendentes porque se Anicet Lavodrama personaliza a conexión con esta terra, o respecto polo entorno, o valor da amizade, a defensa do que nos rodea, outros exemplos dan vida e poñen rostro ao que significa para xente foránea o valor do noso País. Hai uns días pasada contactou conmigo Arturo Corts, aquel «gafotas» fichado polo OAR con 18 anos e cedido a Obradoiro que militaba na categoría inferior. Xa no OAR formou parte daquel equipazo con Nate Davis e no verán de 1984 fixo as maletas e regresou á súa Granada natal. Alí rematou a carreira de dereito que escomenzara en Compostela.

    Arturo Corts cando formou parte do OAR e despois militou no Obradoiro

    Foi unha gran sorpresa porque aínda que lembraba perfectamente o seu paso por Ferrol, o motivo si que me deixou abraiado. Preguntábame como se podía facer co libro escrito por min, porque sabía que contaba situacións vividas en Ferrol e polas súas xentes, e quería seguir conectado. Exerce a avogacía en Consuegra, na provincia de Toledo. Para alí enviei Antes de perdermos a memoria (Edicións Embora). Non tardou en respostar mostrando agradecemento e puidemos comentar xuntos parte daquelas vivencias escritas por un galego e no idioma que lle é propio, o galego. Lido por un granadino que non viviu o baloncesto galego dando as costas á nosa realidade, senón incorporando ao seu coñecemento a nosa cultura.

    Non mencionarei que recibín como resposta unha revista de historia que recolle o «Congreso da Paz» celebrado en Ferrol o 29 e 30 de abril de 1915 e un formidable queixo de ovella, porque teño algo de reparo.

    Os exemplos de Arturo e Anicet só son dous a destacar pero sei que temos moitos mais que deron vida á historia de Ferrol

    Sempre pensei que o baloncesto ferrolán agochaba personaxes e situacións sobresalientes que necesariamente tiñamos que recuperar. Os exemplos de Arturo e Anicet só son dous a destacar pero sei que temos moitos mais que deron vida á historia de Ferrol máis aló das súas marcas na cancha de xogo. Anicet Lavodrama sempre volve, unhas veces para convencernos de que podería ser un bon alcalde de Ferrol, no seu día xa participara na candidatura con Juan Fernández, e outras, as máis das veces para visitar os amigos e a parte da súa familia. A súa filla Danique Lavodrama é modelo e actriz de recoñecido prestixio así que dende aquel ano 1985 temos novas incorporacións na nosa terra. Con Arturo Corts agardo atoparme calquera día cando levanten o confinamento aínda que sexa polas terras de La Mancha. Grazas aos dous. Bouzamaior, primavera do 2020

  • Luís Burgos Díaz, o derradeiro mohicano

    Luís Burgos Díaz, o derradeiro mohicano

    Seguramente poucos tiveron o privilexio, como tiven eu, de compartir aqueles anos que prometían grandes transformacións no terreo social e laboral, en definitiva da recuperación das liberdades democráticas, con aqueles outros que pretendían protagonizar aquela transformación.

    Eu, que só coñecía os líderes obreiros da Bazán e pouco máis e correndo aínda tempos de clandestinidade e escuridade, atoparse no camiño con Luís Burgos foi para min un descubrimento, que co paso do tempo transformouse en amizade e recoñecemento pola súa capacidade e acerto nisto do sindicalismo. Aquel sindicalismo.

    Cando o encargado da empresa onde traballaba na construción da Central Térmica de Sabón, no polígono de Arteixo na Coruña, me asigna un «axudante» que xa reclamara en varias ocasións, non podía imaxinar que mellor sería que non o fixera. En seguida aquel inexperto aprendiz púxome as cousas claras. Viña de Barcelona a organizar o Partido dos Traballadores, ou algo así, polo tanto a maior parte do tempo non me podería axudar, deixando que eu escollera se denuncialo ou axudalo a trampear as súas ausencias. Como ía eu a denuncialo,  recén saído da cadea da Coruña!! 

    Certo é que fun compensado adecuadamente co ofrecemento da súa casa no Barrio das Flores para que non tivera que desprazarme a Ferrol nin costear unha pensión. Menos mal que non intentou «adoutrinarme». Abondaba con ter que traballar polos dous na etapa final de poñer en marcha aquela central, hoxe xa desmantelada.

    Vaia vida levaba de esforzo e de traballo político (no profesional xa o facía eu). Ademais de escaquearse polo día chegaba a casa ás tantas da noite e áas seis da mañá a presenza na central era obrigatoria. As poucas horas de noite pasábaas somerxido na bañeira porque seica cada hora en auga quente “homologaba” o dobre en horas de sono. Unha parvada. Creo que do mesmo nivel que a súa posición política. Xulgada sen demasiado criterio xa o sei, pero é que a miña educación bazaneira non me permitía concibir algunha outra posibilidade que non fose a que escoitaba daquela nas “Comisiones Obreras”.

    Ah! que tempos aqueles de non entender adecuadamente as posibilidades reais daquela suposta transición democrática. E aí estaba Luís Burgos co manual marxista debaixo do brazo para a necesaria e poucas veces comprendida,  “análise da realidade concreta”.

    Co fin da Ditadura e o meu retorno a Bazan, perdín de vista a Luís Burgos con quen coincidira tamén nas folgas da Térmica de As Pontes onde o seu correlixionario José Luis Muruzábal marcaba un novo camiño a percorrer, cuestionando o modelo sindical que xa daquela pretendian apuntalar as Comisiones Obreras convertidas xa en Sindicato organizado.

    Luis Burgos, segundo pola dereita.

    Daquelas loitas de Bazan de 1972, da térmica de As Pontes en 1975, do Gremio da Construción e un longo etc. sairía un modelo sindical fraccionado pero democrático e combativo. Na Bazan seguindo as leccións do 72 conquerimos poñer as bases do sindicalismo nacionalista e aquel revolucionario comprometido que durmía somerxido na bañeira, con Muruzabal e outros organizábanse no sindicato CTG, que nos anos 80 lograban fusionarse coa ING non sen tremenda confrontación. Afortunadamente nacía a INTG que aínda pasaría por outra quebra no camiño pero con reparación posterior que deu paso á exitosa Organización Sindical Nacionalista que hoxe é a CIG.

    Lástima que cadros sindicais con esa completa formación técnica, sindical e política queden poucos.

    Coincidimos unha vez máis na Executiva Confederal da CIG a partires do Congreso con Fernando Acuña de Secretario Xeral e nese tempo puiden comprobar a diferencia de criterio á hora de afrontar os problemas que a Executiva tiña que tratar. A formación dos delegados e as delegadas. A importancia da Negociación Colectiva. A Prevención de Riscos Laborais integrada na Negociación Colectiva. En definitiva segundo Luís Burgos estes eran tempos de propostas e alternativas, presenza nas mesas de negociación e nas distintas responsabilidades que na propia administración se tiñan que desenvolver. Presentar propostas e defendelas como base do que tiña que ser a mobilización como defensa daquelas mesmas propostas.

    Dende as miñas responsabilidades na Executiva Confederal, primeiro na de Negociación Colectiva e despois na de Prevención de Riscos laborais, sempre tiven neste cadro sindical extraordinario a axuda e colaboración precisa. Con formación en Dereito ademais da súa experiencia nos movementos populares, fixeron de Luís Burgos un Sindicalista ao que todos tiñamos que preguntar. Sei sobradamente que tamén dende os responsables das formación políticas nacionalistas Luís Burgos foi chamado en mais dunha ocasión para que asesorara en moitas materias, á hora de configurar alternativas ao poder. Así era Luís Burgos, lástima que cadros sindicais con esa completa formación técnica, sindical e política xa poucos quedan, se queda algún,  e creo que tampouco se lles agarda. Vivimos tempos á defensiva no mundo do traballo e os  sindicalistas desta época poñen mais ímpeto e corazón que sabedoría e coñecemento á hora de presentar batalla diante da patronal e do poder político.

    Coa súa xubilación  vaise mermando capacidade e presenza institucional á hora de cuestionar as medidas que cada día pasan obrigadamente, por exemplo, polo Consello Económico e Social do Estado, onde durante os últimos anos Luis Burgos foi o representante da CIG. Seguro que a Patronal o Goberno,  CC.OO. e UGT “notarán” esa ausencia.

    A súa xubilación  coincide tamén cun cambio xeneracional. Case ao mesmo tempo Fernando Acuña, Suso Seixo, Ramiro Oubiña, Manuel Currás Meira entre outros, xubilábanse despois de anos de sindicalismo. Sindicalismo que construíron en moitas ocasións ata cós seus recursos económicos, e horas moitos horas de entrega. 

    Para eles a miña gratitude e admiración, aínda que verdadeiramente Luis Burgos representa o “derradeiro mohicano” , o último sobrevivinte dun tipo de persoas con determinados valores que o destacaban dos demais.

    Longa vida!

    En Bouzamaior, na corentena do 2020

  • Rafael Pillado, a memoria que sempre absolve

    Rafael Pillado, a memoria que sempre absolve

    Querido Rafael: Cando entrei na Bazán en Outubro de 1963 aos 14 anos de idade, non imaxinaba que ademais de conquerir un emprego, que non era pouco, lograría asentar as bases da miña formación mais aló do profesional, ou sexa iso que chamaban «facerse un home». Antes mesmo, moito antes, de facer a mili.

    E ti, querido Rafael, tes moito que ver. Miña nai, que traballaba nos comedores da empresa, sentía por ti verdadeira veneración. E non era para menos. Loitador incansábel, valente e decidido e sempre arriscando máis que ninguén na defensa da clase obreira dende a Bazán pero tamén cos da Peninsular Madereira, a Pysbe, Megasa, Astano e por suposto na loita contra a Ditadura e pola defensa das liberdades democráticas.

    Rafael Pillado xunto ao escritor Ramón Loureiro nunha foto de Anxo Álvarez.

    A factura que tiveches que pagar non foi pequena, e non é esaxerado dicer que para un relatorio fiel da historia do movemento obreiro se ten necesariamente que contar contigo, coa túa vida. Ti formas parte dun pequeno grupo de persoas que tiveron que ver coa miña maneira de entender a vida, a responsabilidade de cara aos demais, fortalecendo o que tiña aprendido da casa. Mediatizada esta formación pola represión da ditadura e, por que non recoñecelo, polo medo a esta mesma represión.

    Recoñezo que seguramente fun un mal alumno, porque deseguido puiden comprobar que aqueles fundamentos poderían aplicarse doutro xeito. Daquel movemento sociopolítico e asembleario das CC.OO. saíron as primeiras reivindicacións que pretendían resolver a nosa problemática mais achegada. Ti mesmo defendías dende o PCG «a esixencia dun maior rigor na oficialidade do galego….»  Que «o ensino sexa competencia exclusiva do poder galego e asegure o uso do idioma galego en todos os seus niveis e ámbitos», e nada menos que referenciando o Estatuto de 1936 para «o establecemento do goberno galego…». Nada menos.

    A factura que tiveches que pagar non foi pequena, e non é esaxerado dicer que para un relatorio fiel da historia do movemento obreiro se ten necesariamente que contar contigo, coa túa vida.

    Certo é que poucas persoas coma ti, gañaron o dereito a equivocarse ou a cambiar as súas prioridades no terreo político e/ou social e aí é onde quedo paralisado por non ter claro ata onde estou «lexitimado» para agradecerche aqueles anos de loita comprometida sen pasar por alto aqueles outros que provocaron as diferenzas mais salientables.

    E como estou na seguridade de que aínda non compartindo nada ou case nada do que escribo, aínda que sexa porque a ti che pasará algo parecido coa publicación das túas memorias, cada quen que conte a súa verdade que seguramente entre todos conformaremos a verdadeira historia.

    Pois si, querido Rafael as túas «Palabras afiadas» seguramente provocarán algún que outro cabreo, segundo quen as lea e segundo como as interprete. Eu sentinme alagado, mais que nada porque liches a miña historia aquela de  Antes de perdermos a memoria e case estou seguro de que non a remataches porque pasaches por alto a posición da CIG defendida por min para a defensa do Sector Naval Público na Ria de Ferrol, a defensa do Economato laboral que aglutinara as 25.000 persoas relacionadas coa Bazán, por exemplo. E sen embargo á escola de aprendices e a sua disolución final adícaslle unha boa parte do teu relato, facéndome responsábel (non único, menos mal) daquela desfeita. Eu, que por unha vez botara man do vello manual marxista, «análise concreto da realidade concreta»  para poder salvar o máximo posíbel do desmantelamento previsto, e vas ti e arremetes contra aquela posibilidade.

    A pesares de todo, agradézoche de veras tal recoñecemento porque aínda contando cunha minoría sindical á hora da toma de decisión, seguramente viches en min, capacidade de convencemento sobre os teus propios compañeiros de CC.OO. e UGT.  Magoa, querido Rafael, que por esa mesma correlación de forzas o Sector Naval da Ria de Ferrol está practicamente desmantelado.

    No que pretendeu ser unha vida plena, a miña polo menos, está chea de altos e baixos moi afastada da dos líderes obreiros dos que nunca me cansarei de poñer en valor cada vez que se dea o caso e calquer parecido desas vidas coa miña e pura coincidencia. Eu, créeme, nada de que presumir.

    índa estou a padecer con incredulidade aqueles anos da pretendida transición, chea de acontecimentos, de reivindicacións, e porque non recoñecelo a estas alturas, de posicións sectarias, esquecendo que Franco o Ditador a fin de contas morreu na cama.

    Lamentábaste, querido Rafael da que tiveches que soportar por aquel 10 de marzo de 1977 que sei que impediches a lectura dun comunidado por parte de organizacións non convocantes daquel acto de Homenaxe a Amador e Daniel. Ou por exemplo a que tiñades armado no balcón do Concello de Ferrol cada vez que alguén pretendía o canto do Himno Galego. Primeiro boicoteo total, despois  a meitade  ata que por fin despois de empurrar, apagar a megafonía , etc. conseguiase.

    Aquel ano de 1977 quedou gravado especialmente. Se este episodio fora en marzo, o 10 de abril dese ano, Xove: Nucleares NON gracias, cobraches da mesma moeda, porque como ti recoñeces o PCG non convocara tal manifestación. Ah sí «supós» que se trataba dun grupo autoproclamado «nacionalista» (o entrecomillado tamén e teu). Total segundo o teu relato ata quedaches coa chaqueta «rasgada». Sectarismo e exclusión daquela esquerda irredenta , que diría Juan Ignacio Marín. 

    Vaia ano 1977. Son por fin as Eleccións ao Parlamento español e sen saber o motivo, despois de anos de loita, de entrega desinteresada, de arriscar mesmo as vidas para conquerir por fin un proceso electoral libre e democrático, o pobo agradecido dá as costas descaradamente a quen loitou por el e fai nacer a nova dereita da UCD. 

    Unha vez mais a túa decisión de dimitir, non sei se por esta razón (é o de menos) e de reincorporarte ao teu posto de traballo en Monturas, volve poñer no mais alto o teu papel de persoa cabal, honesta e respetada. 

    Pero sen rematar 1977 aínda quedaría a sinatura dos chamados Pactos da Moncloa. Un elemento mais distorsionador do aprendido dos meus lideres obreiros. Nunca comprendín a defensa a ultranza daqueles acordos que amordazaban os avances previstos da clase traballadora. Pola boca pequena recolles nas túas Palabras afiladas unha cita de Nicolás Redondo, «No entiendo la postura de los empresarios de no aceptar el Pacto de la Moncloa que lo que defiende fundamentalmente son sus intereses». Citas mais adiante a un dirixente de Comisiones Obreras  que escribe: «Pero todos estos hechos no pueden hacer olvidar los sacrificios que los acuerdos de la Moncloa suponen para las Clases Trabajadoras. Sacrificios y serios…». Xa non foi tanto os acordos que defendíchedes na Asamblea dos Comedores, senón como o facíades.

    Querido Rafael, xa sei que seguramente excédome do que sería o debido respecto á túa traxectoria pero respecto tamén é confrontar contigo situacións que deron sentido ás nosas vidas. E claro como ti o fas con tanta vehemencia, contaxias aos demais, así que supoño que non te lamentarás.

    Sei que seguramente excédome do que sería o debido respecto á túa traxectoria pero respecto tamén é confrontar contigo situacións que deron sentido ás nosas vidas.

    Vaia vida a túa. Ata foches Concellal que para xustiza divina dirixias a policía local con importantes éxitos de xestión aínda que quedara un pouco escura por aquela  abstención relatada por ti mesmo nas túas memorias e que posibilitou o chamado pelotazo urbanístico  do Edificio de Servizos da Xunta de Galicia. Feito que como todo na vida que deu pé a interpretacións de todo tipo.

    Xa ves querido Rafael que a historia recente dá para moito e á hora de fixar responsabilidades saímos seguramente mal parados, non o dubido, pero mentres tanto aquelo polo que tanto te lamentas con razón, por exemplo o traslado ao sur das nosas capacidades en electrónica, ten moito que ver coa noble causa que defendías dende o Comité Central do PCG abandeirando o “sentimiento de solidaridad con otros pueblos de España” . Sería por eso.

    En fin querido Rafael como ves, aproveitei a lectura das túas memorias para agradecerche a túa entrega e facerte chegar o meu agradecemento polo aprendido naqueles tempos difíciles e xa sabes do aprendido tamén se desprende a capacidade de cuestionar e criticar o que nos rodea. Comprobei ademáis que practicas o que canta Joaquin Sabina: «siempre que me confieso me doy la absolución».

    Forte aperta

    Bouzamaior, inverno 2020  

            

  • Xesús Anxo López Pintos, o sindicalista zurrado

    Xesús Anxo López Pintos, o sindicalista zurrado

    Querido Pintos: Como ando medio despistado ou máis ben porque vivo practicamente recluído na miña aldea de Bouzamaior, tiven que preguntar pola túa saúde. Felizmente estás san e repoludo froito seguramente da túa «adicción» ao deporte. E tiven que preguntar porque anda todo o mundo manifestando louvanzas pola túa entrega na defensa dos dereitos e liberdades. Nada menos, que asumindo esas louvanzas os teus  opoñentes sindicais de sempre, con quen non compartimos nin coincidimos nin tan sequera na defensa das nosas pensións públicas.

    Meu Deus!!, pensei que morreras. Xa terás tempo para iso, xa o sei, pero mentres permíteme esta dedicatoria. E atrévome a facela porque sempre me vin retratado na túa maneira pouco habitual de entender o sindicalismo e a política, ou sexa a vida mesma, aínda que ti, teño que recoñecelo, a pesares de coller xa «outros tempos» aínda estes non son doados para isto da solidariedade, da de verdade non esta artificial ou como se di agor: de postureo.

    Aproveito ademais para solidarizarme contigo e agradecerche os anos de loita, porque non estiven na manifestación de apoio á tua causa. Sei de sobra que a miña ausencia non restou para nada apoio popular. Non te queixarás: alcaldes, distintos responsábeis políticos e sobre todo os tres sindicatos baixo o mesmo lema: Contra da represión, Xustiza para Pintos .

    Detención de Xesús Anxo López Pintos, que levantou a onda de solidariedade.

    E non era para menos. A Lei Mondaza pon nas mans da policía e da xustiza mais retrógrada a posibilidade de xudicializar e castigar os comportamentos na defensa das liberdades públicas e o xuízo contra ti obrigou, e de que maneira, a enfrontarmos con esa realidade, e foi, ou sería, creo eu, o que motivou a todos os que coincidiron nesa manifestación. Manifestación que ademais de conseguir facer chegar á xudicatura o inxusto da súa actuación logrou aglutinar a un movemento social que moito boto de menos noutras causas que teñen moito que ver cos teus anos de loita polas empresas e actividades de Ferrolterra. E todo grazas a ti, á túa loita arriscada moito mais alá do que correspondería pola responsabilidade sindical e política que tiñas en cada momento da túa vida.

    Xa sei que ate agora, e sobor de todo nestes últimos tempos estábamos na crenza de que nos despachos, nos foros de debate, e nos parlamentos,  nun estado democrático calquera, abondaría para resolver os problemas sociais e da clase traballadora. Aínda moitos  están instalados nesa creenza e persoas coma ti sodes un incordio, por iso puxeron en marcha a maquinaria represora.

    Pero é que co teu historial delictivo  que outra cousa podíamos agardar. Dende polo menos 1983 compaxinabas as tarefas de concelleiro do BNG en Cedeira coa profesión de mariñeiro. Os profesionais do mar, sempre sometidos a duras condicións de traballo, tiveron en ti un defensor incondicional cando no sindicalismo organizado as eivas na defensa dese sector punteiro na noso país eran evidentes. 

    Esa dura loita por millorar as condicións de traballo, tamén dende as Cofradías tivo que ter momentos case épicos nos enfrontamentos con Bastida aquel «bazanero» Patrón Maior,  demasiados anos, resultado dos procesos electorais fraudulentos que tanto traballo te levou desmontar. Eu, que coñecín  a Bastida na Bazan, sei de primeira man o difícil que debeu ser tombar os métodos caciquis deste persoaxe  nun sector tan complicado como o do mar.

    Parece que a Lei Mordaza desaparecerá, pero “grazas” á túa loita puidemos comprobar a súa dureza e a súa inxustiza.

    Pero non sempre o traballo ten a xusta compensación e moitas das veces o premio ven máis de fóra que de dentro. A pesares de contar co máximo respaldo de quen tiña que considerar os teus esforzos, sempre aparece alguén mais «maleable» e sei que non tivo que resultar fácil competir co «candidato oficial”» para acadar a máxima responsabilidade sindical na Comarca de Ferrol. E contra todo, os delegados e as delegadas, que si coñecían o teu traballo diario nas súas empresas, deron as costas a quen case sempre lograban dende os despachos poñer ou quitar aos máximos responsábeis. 

    Ten que gratificar, e moito, que detido no Cuartel da Garda Civil, por un conflito nunha Cofradía, a filla dun garda de servizo, que te coñecía por tela defendido nun conflito nunha superficie comercial onde traballaba, baixe da súa casa no Cuartel e te auxilie cun almorzo que tiña mais de solidariedade que de vianda.

    A loita nas empresas, cos traballadores e as traballadoras, seguro que xustifican a posición de cada quen á hora de escoller camiño a seguir aínda que sexa pouco comprendido dende fora. Así seguro que tiveches relativamente fácil acompañar ao delegado sindical de Mercadona. con quen coincidiches na loita sindical, para respaldar a súa candidatura ás municipais do Concello de Narón onde resides dende hai mais de 20 anos, ou non? E quen sabe. A fin de contas as carencias son tantas que seguro que postos a criticar ata o fan os que pouco ou nada fixeron, nin fan polo noso País.

    Benquerido compañeiro, parece que por fin, se os compromisos os cumpren,  a Lei Mordaza desaparecerá, pero “grazas” á túa loita puidemos comprobar a súa dureza e a súa inxustiza. Agardo que as sentenzas sexan favorábeis e reparadoras. 

    Deixo como despedida unha desas frases túas «como galego confío na xente da miña parroquia e como mariñeiro na xente do meu barco». Pois iso.  

  • A Vicente Couce, o cura «rojo» que falaba de sindicalismo

    A Vicente Couce, o cura «rojo» que falaba de sindicalismo

    Benquerido amigo: Isto de escribir de memoria, cando esta xa anda moi deteriorada, provoca o esquecemento de persoas e lugares que deron sentido á miña vida. E mira que intentei non pasar por alto, polo menos ás que coma ti,  influíron positivamente na miña maneira de interpretar o que me rodeaba, iso que no teu caso segues aí intentado facer de min unha persoa responsábel. Tiven que reler «Antes de perdermos a memoria» (Embora, Ferrol 2019) para darme conta que verdadeiramente pasei demasiado rápido polos meus inicios no Sindicalismo. E aí estabas ti, que nin sequera eras crego titular,  sei que daquela eras “coadxutor” que seguramente correspondía aos bolseiros de hoxe ou aos precarios do contrato temporal, coa importante vantaxe de ter de «xefe» a Xosé Chao Rego na parroquia ferrolán de Santa Mariña.

    VIcente Couce nos anos 70.

    Aquela parroquia coa súa vella Igrexa, transformábase en local sindical para aqueles rapaces que como consecuencia da clandestinidade non atopáramos outra maneira de organizarnos para falar, discutir ou simplemente coñecer a persoas cos que compartir as inquedanzas propios da idade. 

    a quen se lle ocorre naqueles tempos  fomentar dende as homilías  unha Organización Sindical xa declarada ilegal antes de tela constituído

    Non sei quen me levou por primeira vez, supoño que como consecuencia da miña militancia nos temas da saúde co Psico-Social, intimamente relacionada cos sectores de Caritas e cos que xa estaban organizados da HOAC, onde ata pasaban desapercibidos os militantes comunistas da época. Pero aí estaban ti con aquelas chapas extraordinarias sobre a necesidade de construír os Sindicatos Libres e Democráticos.

    Aqueles inicios no Sindicalismo foron posíbeis pola aposta dun Grupo de sacerdotes que coa ti apostástedes por defender os despedidos das empresas, os represaliados  e as súas familias. Aquela realidade axudou, e de que maneira, a cambiar á nosa mentalidade mediatizada pola formación que tiveramos que tragar na escola franquista.

    Pero o teu comportamento non saíu gratis, a pesares do despiste da policía política ferrolán xa que durante algún tempo pensaron que a vosa dedicación  limitábase á sagrada misión de salvarnos a alma inculcándonos  os principios da fe cristián. Así que non tardaron en sentarte no banquiño do Tribunal de Orden Público, como non, xunto con Xosé Chao Rego.

    E todo pola nosa culpa, aínda que a quen se lle ocorre naqueles tempos  fomentar dende as homilías  unha Organización Sindical xa declarada ilegal antes de tela constituído, ou solicitar que «o cepillo» das misas fora destinado a socorrer ás familias dos despedidos das empresas en folga. E todo ben argumentado nas «octavillas» que saían daquela multicopista con cheiro a incenso.

    Xosé Chao Rego en 2005, en Marín, intervindo na homenaxe a Francisco Carballo.

    Chao Rego saíu absolto co cabreo do Presidente do Tribunal un tal Maxistrado Mateo, a quen logo daría morte ETA, segundo conta no seu libro a profesora Rosa Cal titulado «Los curas contra Franco» (Embora, Ferrol 2012). En aquel xaneiro de 1970 fuches a dar cos teus osos á prisión «concordatoria» de Zamora. Concordatoria non de concordia senón de Concordato asinado entre o Vaticano e a Ditadura franquista fartos xa de que interpretárades o Concilio Vaticano II como vos deu a gana.

    Nunca me falaches daquel cruel episodio que tiveches que soportar no único cárcere do mundo destinado aos sacerdotes xa que por aquel «concordato» de 1968 os «curas rojos e separatistas» non podiades compartir cárcere cos demais presos e o xuízo (aquela especie de xuízo) tería que celebrarse a porta pechada.

    Moito che temos que agradecer os mozos daquela época polos riscos que corriches

    Naquela cárcere de exterminio tiveches que pasar moitas calamidades. Segundo lín hai pouco, dixo Xabier Amuriza ex cura vasco que tamén estivo encerrado en Zamora que verdadeiramente aquela cárcere fora habilitada como «vinganza do nacionalcatolicismo contra as ovellas negras» referíndose a todos vosoutros. Volvín a visualizar Celda 211 rodada nesa cárcere para situarme en como tiveches que pasar aquela etapa da túa vida eu que só coñecín a Cárcere da Coruña, só que para min non foi cárcere. Estiven sempre rodeado de loitadores pola liberdade, así que foi o mellor que me puido pasar.

    Benquerido amigo, dentro de moi pouco, en xaneiro que ven, temos que «celebrar» os 50 anos daquela tortura da que felizmente lograches saír, aínda que por esta e por outras que tamén pasaches, explica que remataras a idade de traballar facendo de electricista nunha pequena empresa que tiveches que montar para sobrevivir.

    Moito che temos que agradecer os mozos daquela época polos riscos que corriches, e non só nós, sei de boa tinta que se non chega a ser pola solidariedade da túa familia aquela mañanciña do 12 de agosto na rúa da terra de Ferrol a policía franquista non só asasinaría a Moncho Reboiras.

    Non paras, e xa vas para maior, así que vai acougando porque cada vez que nos atopamos aínda soltas a retaíla de “que facedes os sindicatos, claro os da Bazan que sodes a aristocracia da clase obreira…. xa vos esquecíchedes”.

    Agora estás empeñado en recuperar a Memoria Histórica de Ferrolterra e aí andas animando a todo o mundo para que colaboremos en construír un Centro da Memoria, só que segues esquecendo que tamén teremos que recuperar todos os esforzos que fixeches na procura das liberdades democráticas neste momento no que parecen empeñados en reescribila, nada menos que os da ditadura pasada reconvertida en presente.

    Vicente Couce Ferreira: Grazas.

  • Carta á desesperada a un bo e xeneroso

    Carta á desesperada a un bo e xeneroso

    Benquerido amigo Suso Piñeiro: sempre tiven unha idea colectiva da vida, deixando pouco espazo para as decisións persoais. Salvando, como entenderás perfectamente, aquelas que só me comprometían como persoa. E isto de votar por unha opción ou outra, aínda que pareza «persoal» ten mais que ver có que se necesita como pobo, ou se o prefires, como colectivo. Si, si, será por defecto da práctica do sindicalismo bazanero que obrigaba a adoitar posición «“colectiva» mais aló do que «che pedía o corpo». E así me quedou.

    Non parece esta unha práctica moi estendida xa que as verdadeiras explicacións sobre as razóns da non presenza do nacionalismo galego nos poderes do estado, eu, polo menos, non as escoitei. Meu deus, nunca na historia da democracia española o nacionalismo galego acadou Grupo Parlamentar propio. Nin cando os «actores da nova política» poderían constituílo. Isto si que é unha «anormalidade democrática»!!!. Debate tras debate de como facer, chegamos a  1996, (por poñer unha data) , medrando en conciencia nacional e chegando ao ano 2000 nada menos que superando os 300.000 votos e acadando tres deputados. Mantívose o tipo no 2004 e no 2008 e a partires desa data a caída foi espectacular. Non sei se nesta parte da nosa historia, teríamos algo que ver. Esa primeira, a do crecemento do nacionalismo ata acadar cotas extraordinarias en pouco tempo, seguro que forma parte do teu propio patrimonio.

    Suso Piñeiro,coa bandeira, e Afonso Tellado, ao seu carón, nun 25 de xullo dos anos 80, manifestándose na Praza da Quintana. ©Xan Carballa/Fundación A Nosa Terra

    Sei de sobra que cada quen terá unha teoría sobre o acontecido no nacionalismo nos últimos tempos, e non son eu quen de cuestionar ningunha delas, aínda que polo menos unha pareceume desatinada. Na miña deteriorada cabeza nunha fun quen de asimilar aquelo da  Alternativa Galega de Esquerdas, mais que nada porque «resucitar» a Esquerda Unida só serviría para poñer en valor á súa máis destacada dirixente. Sei que ten pouco que ver pero o vivido no sector naval galego coa esquerda española (política e sindical) xa tería que dar moitas pistas, sobre todo vivindo ti e mais eu na Comarca de Ferrolterra.

    E non é que o diga eu. A propia traxectoria dese proxecto pon ás claras o que eu pensaba dende o primeiro momento. Polo camiño quedaron  persoas que, por unhas razóns ou por outras, apostaron pola fórmula avalada e potenciada nada menos que pola persoa máis relevante (ou polo menos unha das máais relevantes) do nacionalismo galego.  A caída libre do nacionalismo galego obedece a outros moitos factores. Seguramente os máis destacados pode que teñan que ver con erros propios, estratexias e tácticas equivocadas ou vai ti a saber que.

    Pero é que estamos ás portas dunhas novas eleccións e síntome afastado de non poucos amigos e amigas que conseguín nisto da política e o sindicalismo. Persoas capaces, influentes nacionalistas todas elas e que xa non «comungan» co de sempre. Porque viron como medraban uns cantos incapaces que vaia si souberon «afiliarse» a quen garantira o poder. Porque sentiron que os temas importantes non se trataban como deberían. Porque non abondaba ter máis votos nas asembleas internas para elixir candidato ou candidata sen antes valorar as súas capacidades. Porque a quen habería que relegar é aos incapaces que nunca cuestionan nada e non a quen debate cada asunto a tratar. Por exemplo.

    Estamos ás portas dunhas novas eleccións e síntome afastado de non poucos amigos e amigas que conseguín nisto da política e o sindicalismo. Persoas capaces, influentes nacionalistas todas elas e que xa non «comungan» co de sempre.

    Hoxe mesmo, lin e relin o teu correo. Na parte que convidabas a un xantar, non. Na outra. Ti, que tes no teu haber unha  traxectoria impecábel, honesto, culto e moi capaz, ademais me comunicas o teu voto: «botáronme por herexe e agora síntome ceibe para pensar, votar e organizarme….». Sentín rabia e impotencia. Si, porque ademais da túa posición, sei de outros e outras que tan explicitamente ou menos, sentiron a súa exclusión, con razón, parte da razón ou que sei eu. O que si sei é que o nacionalismo galego organizado terá que facer os esforzos necesarios para conquerir unha reacción diferente de persoas que coma ti, tamén sodes inequivocamente nacionalistas. Xa sei, xa sei, sodes  catro, dirán os que contan só os números. Para min é cuestión de calidade democrática porque trátase de compañeiros e compañeiras que déstedes corpo e vida ao nacionalismo galego en tempos mais difíciles e complicados.

    Seguramente a culpa é miña por non ter capacidade de convencemento ou porque, no fondo, estou dacordo coa maioría do teu argumentario, só que nada xustifica nesta ocasión non dar respaldo ás candidaturas que posibiliten a presenza do nacionalismo galego no Parlamento Español, aínda que para iso teñamos que relegar o noso cabreo e pasar a controlar o traballo dos parlamentarios. Eu gardarei o meu propio listado de «desagravios» que non son poucos. 

    Non pode rematar este lamento sen desculparme polo atrevemento de facer pública unha reflexión persoal, pero é que os amigos estades para iso e nesta sección que tan xenerosamente me permite Afonso Eiré só me “comunico” coas persoas que algo tedes que ver coa miña posición diante dos retos da vida, aínda que no teu caso empezara por aquela «tortilla española» tan elaborada pola túa extraordinaria compañeira hai mais de corenta anos.

    O dia 10 saberemos se o noso País seguirá paralizado, marxinado e esquecido ou se, polo menos, logramos un trato máis respectuoso. Que menos.

  • Térmica de As Pontes, penúltimo capítulo

    Térmica de As Pontes, penúltimo capítulo

    A Central Térmica de As  Pontes ten unha longa historia, por exemplo a da destrución das aldeas que deron orixe a unha das minas de carbón mais importantes de Europa. Para min tamén foi moi importante. Traballei na súa construción en Montajes Nervión, aló polo ano 1975 practicamente na súa última fase xá coa estrutura das caldeiras e turbinas terminadas e por suposto cando a cheminea xa acadaba os 356 metros.

    A construción marcou tamén un fito histórico no movemento obreiro galego. Coincidimos varios dos despedidos de Bazán e de Astano sobre todo do proceso de 1972, destacando a presenza de José Luís Muruzábal con quen tiven ocasión de compartir moitos anos mais os seus obxectivos, sindicais e sociais. Aquela folga de 1975, o encerro de Muruzábal e Bolaños no mais alto da cheminea, fortaleceu o movemento sindical que empezaba a organizarse e que por primeira vez o obxectivo era a loita por unas condicións de traballo  que primaran a seguridade e a saúde. Aquela construción deixara nada menos que doce traballadores mortos en accidentes evitábeis. 

    No medio da aloucada carreira por salvar polo menos os mobles máis importantes do desmantelamento paulatino do noso medio de vida, os mecanismos que pretenden poñer en marcha, demostran o desprotexidos que estamos. E o mais cruel é non ter claro como se produciu o problema, quen son os responsábeis e que medidas tomar para frear e recompoñer os piares da nosa economía.

    A construción deixara nada menos que doce traballadores mortos en accidentes evitábeis.

    Un, que xa vai tendo anos, contempla pampo como seguen os tópicos e mentiras, coa frase máxica «reclamar a industrialización de Ferrolterra». Xa nin lembro as veces que esta proclama encabezou manifestacións polas rúas de Ferrol, dende polo menos 1984. E portando  a pancarta os responsábeis do desastre. Teño un listado das veces que, avalados por sisudos documentos, “Salvamos Ferrol” polo menos unha ducia de veces.

    Será polos nervios de quen se mostra incapaz de resolvelo, aparecen propostas como de «que se queime o que sexa pero que se movan as turbinas» e cousas así. Logo están os que desde unha Consellería chamada de Industria e co seu Presidente á cabeza falan coma se fosen directivos dunha asociación de veciños, laiándose e sinalando a Madrid como responsábel de todos os males. 

    Con Alcoa o panorama repítese. Os meus compañeiros de San Cibrao, que os teño, coméntanme, «estamos padecendo unha gran mentira. Notase na falla no mantemento da factoría, non invisten, a balsa de residuos e lodos non aturará moito tempo». Así que todo é para alongar a agonía e despois xa veremos.

    Mirade como se avala a venta de Povisa, exemplo do manual de procedemento da Xunta para dar solución aos problemas de país.

    Ou mirade a redución drástica de capacidade de Navantia que nin así ten a carga de traballo prevista. A redución cando non eliminación automática das empresas auxiliares dependentes do traballo da principal, ou mesmo a situación de Poligal, non fixeron saltar as alarmas e nada me fai pensar que a problemática da Central Térmica de As Pontes vaia a ter unha solución a curto prazo, salvo que estean maquinando subvencionar os italianos para que podan seguir mantendo o nivel de beneficio.

    Mentres a desesperación das familias pontesas e da contorna, moitas delas endebedadas pola compra da súa ferramenta de traballo, precisan rescate.

    Descarga no porto de Ferrol de carbón con destino á térmica de As Pontes

    Non sei como rematará este novo atentado á nosa economía. A deixadez de non prever a necesidade de non queimar carbón mais aló das medidas de compra-venta de cota de emisións vai deixarnos mais unha vez empobrecidos e sen solucións a curto prazo.

    Necesitamos erguer a voz, esa coa que non contamos de momento, esa que teñen a cidadanía vasca ou catalá que poden cuestionar desde os parlamentos, incluído o español, as medidas que poden influír nas súas economías. Mentres tanto quen pode facelo que pete na mesa con forza abonda para que  a cidadanía galega o respaldemos.

  • Carta a D. Alfonso Blanco Torrado. Guitiriz

    Carta a D. Alfonso Blanco Torrado. Guitiriz

    Estimado amigo:

    Alegroume moito a noticia de que, por fin, recibirás o premio de “fillo adoptivo” de Guitiriz, e non será porque alguén tivera dúbidas durante este tempo, supoño. Deseguido lembrei aqueles extraordinarios días nos que na túa compaña percorrín lugares singulares, conversando con persoas que aportaron e aportan parte da súa vida ao noso País en case todas as frontes.

    Case cada dúas semanas desprázome a Compostela dende a miña aldea de Bouzamaior, en San Sadurniño, e fágoo pola vella N-VI que atravesa o centro urbano de Guitiriz, seguramente para que o imposto que traman pola utilización das autovías non me colla desprevido. O caso é que sempre que paso por alí lémbrome do que gocei da túa compaña.

    Recoñezo que ata aqueles días non sabía nin da túa existencia. E que cando me contabas que organizando o Festival de Pardiñas, aló polos anos 80, as autoridades da Igrexa poñían reparos pola proximidade ao campo da festa da antiga igrexa, só a min se me ocorreu dicir: “entón dende aquela, que tan te levas co cura?”,  “Ah, moi ben”, dixeches, con esa calma e paciencia que tantas veces che serviu de parapeto. “Moi ben, porque o cura son eu”.

    É desas ocasións que te sentes pequeno, moi pequeno, e aínda así non sabes onde meterte. Superei como puiden aquela “metedura de zoca” e visitamos a Ramón o canteiro. Que persoaxe!! Non che digo nada a visita ao taller de Sito Carracedo, artesán e inventor. Que capacidade. Recuperar gaitas de medio mundo que xa estaban a piques de desaparecer: da Alemaña, da República Checa, etc e por suposto creando e fabricando instrumentos da música tradicional galega.

    Da túa man tiven oportunidade de coñecer Guitiriz e as súas xentes e rematamos aqueles intensos días na taberna Gaibor onde degustamos aquel polbo e aquel viño, que ti “bautizaches” como o viño “que concentra a paixaxe e a cultura galega”, definición que fixen miña se cabe cando teño que xustificar o de seguir bebendo.

    Ti adoptaches primeiro a todo Guitiriz e a medio País antes de que o pobo se decidise a adoptarte a ti.

    E tamén aproveitei para coñecerte. O que fixeches para organizar o Festival de Pardiñas é moi meritorio. O neto e fillo de Ramón das Festas que andaba de romaxe en romaxe, seguramente serviu de antecedente para que impulsaras, anos máis tarde, esta mostra imprescindible no calendario das Romaxes Galegas. Non sei como fixeches para estudar e compaxinar o traballo de cura en varias parroquias co traballo de Mestre no Instituto de Secundaria de Guitiriz e a maiores desenvolver toda a túa obra literaria e pastoral. Será iso unha das “milagres” que me contaban de cativo?

    Vista aérea do pechado Hotel Balneario de Guitiriz

    Deixei para o final a visita que fixemos polo interior e exterior do Balneario Hotel. Aquel día de maio de 2012 estaba en todo o esplendor. Un edificio de 1900, que tiña sido hospital militar, estaba moi concorrido, máis que nada polo seu entorno extraordinario e como non polas súas augas. Pardiñas tamén conta con balneario, pero aquelas instalacións…. Coñecíaas ben o ditador golpista Francisco Franco, porque ata contaba cunha mesquita para os rezos da súa garda mora.

    Hoxe está pechado totalmente, cheo de débedas e sometida a expolio e roubo cada semana. Demostra tamén a incapacidade das entidades financeiras para darlle continuidade a un patrimonio que requisan por falla de pago e posteriormente déixano esmorecer.

    Pois nada, benquerido Alfonso, parabéns polo merecido nomeamento. Aínda que mirándoo ben, ti “adoptaches primeiro a todo Guitiriz e a medio País” antes de que o pobo se decidise a “adoptarte a ti”.

    Parabéns e grazas por todo.

    Bouzamaior, novembro de 2018

Boletín de novidades

Recibe as novas no teu e-mail


Política de privacidade *