A Nosa Terra

Categoría: Análise

  • 26-M, un retrato cara ás próximas eleccións galegas

    26-M, un retrato cara ás próximas eleccións galegas

    Estas eleccións do 26 de maio son moi semellantes en tendencias e, aínda en resultados, ás de 2003, cando se podía albiscar como socialistas e nacionalistas eran quen desbancar ao PP da Xunta.

    O PP cae aos mesmos niveis de votos ca naquela antesala das eleccións autonómicas. Non só non vai conseguir ningunha alcaldía nas grandes cidades, senón que tamén as perde en vilas significativas. Aínda así, o PP de Galiza non é o PP de España, por máis que Núñez Feixóo tente equiparalos na súa política práctica.

    Abel Caballero, alcalde de Vigo. © X.C.

    O PSOE sobarda por vez primeira o 30% dos votos nunhas eleccións municipais, aínda que haxa que descontar o “efecto Vigo”, cos 20 concelleiros de Abel Caballero. Caso inaudito que retrata moi ben unha cidade e aos seus medios de comunicación de referencia.

    Un PSOE que, nas eleccións europeas, supera ao PP en cinco puntos porcentuais demostrando unha tendencia a alza.

    O BNG móstrase, de novo, como a principal alternativa ao PSOE para as eleccións autonómicas galegas, que sempre tiveron unha dinámica propia.

    Nas eleccións europeas, que poden ilustrar mellor o mapa político galego, o BNG non superaba os cen mil votos desde o ano 2004.  Agora acadou 168.000, dobrando os resultados de hai cinco anos (80.000).

    Pola contra, Podemos situouse nos 117.000 e Ciudadanos nos 96.000. Lídia Senra, a candidata de En Marea, só conseguiu 15.000 votos, fronte aos 106.000 de hai cinco anos, perdendo a súa acta.

    Pola súa banda, Compromiso por Galicia só foi capaz de sumar 6.520 votos á candidatura impulsada polo PNV.

    As diferencias

    Aínda así, existen unhas notábeis diferencias a respecto das eleccións de hai doce anos.  A situación do BNG é ben distinta. Daquelas, aínda que estaba xa en devalo electoral, mantiña unha maior fortaleza electoral nas grandes cidades. A recuperación do 26 de maio, non lle outorga aínda ese poder institucional que logo ten un papel considerábel nas eleccións autonómicas, aínda que volva ter representación en todas as cidades.

    Pola contra, ten unha organización cohesionada, coa irrupción dunha nova xeración na dirección e o achegamento de novo de moita xente moza.

    O BNG ten unha organización cohesionada, coa irrupción dunha nova xeración na dirección e o achegamento de novo de moita xente moza.

    Tamén conta con liderado claro na persoa de Ana Pontón, xa baqueteada e exitosa nas pasadas eleccións autonómicas. Hai doce anos, lembremos, Xosé Manuel Beiras, aínda lle disputaba a supremacía ao candidato Anxo Quintana, tentando non só de ocupar o primeiro lugar pola provincia de A Coruña, eclipsando así ao candidato, e negociando xa antes das eleccións co PSOE o apoio nacionalista a investidura de Pérez Touriño e o seu posto como Presidente do Parlamento. Feito que o levou á ruptura con Anxo Quintana e o pase de Beiras á oposición tanto interna como externa, cando o alaricano ocupou a vicepresidencia da Xunta.

    Gonzalo Caballero, o candidato do PSOE vai ter, por vez primeira, todo o apoio do partido en Madrid para asaltar a Xunta

    Gonzalo Caballero, o candidato do PSOE, aínda non ten o prestixio que tiña daquelas Emilio Pérez Touriño, e tampouco se pode comparar con Ana Pontón. mais, pola contra, vai ter, por vez primeira, todo o apoio do partido en Madrid para asaltar a Xunta, algo que desde Ferraz lle escatimaron a todos os candidatos, cando non os boicotearon directamente como a González Laxe.

    Tampouco vai ter Gonzalo Caballero un militante como Francisco Vázquez que o torpedee desde dentro. Quen podía facelo, sería Pachi Vázquez e xa está fora da organización e fracasado no Carballiño, no intento de conseguir a alcaldía, onde foi derrotado con contundencia polo PSOE.

    O cambio, cambiado

    A alianza entre sectores do nacionalismo e a esquerda estatal quedou rota e totalmente esfarelada. O que foi pensado para propiciar un cambio, e que se presentou hai catro anos como En Marea, fracasou nos seus postulados.

    Xa quedara de manifesto nas eleccións xerais de abril pasado, coa ruptura total entre os aliados de comenencia. Pero aínda lles quedaba aí as chamadas “alcaldías do cambio”, que desta volta recibiron un forte correctivo, que os podería levar a dar o experimento por cancelado.

    Quedaron sen ningunha alcaldía e noutros concellos ou non sacaron representación (Lugo, Pontevedra, Ourense) ou non pasan de ser testemuñais como no caso de Vigo, onde tamén descenderon un concelleiro.

    O problema de En Marea, desde a óptica nacionalista na que eles operan, foi que serviu para asentar en Galiza a Podemos, aínda que os seus resultados no Estado, e sobre todo o seu papel en Madrid, os leven a descomposición ou a unha refundación na que Galiza pouco peso vai ter. E tamén a unha Esquerda Unidad residual que conta cunha deputada en Madrid para catro anos.

    O outro problema teno o BNG, que deberá de analizar as causas de que os votos perdidos polas Mareas nas cidades que tiñan alcalde, foron parar ao PSOE, maioritariamente, e non optaron polo nacionalismo.  Sen eses votos, o BNG non pode ser alternativa ao PSOE nas próximas eleccións autonómicas.

    Que farán agora os capitáns das Mareas? Como será a súa cohabitación co PSOE? Que fará a En Marea de Villares,

    Que farán agora os capitáns das Mareas? Como será a súa cohabitación co PSOE? Disolverase Anova, como piden algúns militantes? Que fará a En Marea de Villares, teimará en presentarse logo destes últimos resultados? Poderá comezar unha política de colaboración dalgúns destes sectores tanto nos concellos, como no Parlamento Galego, cando rache oficialmente o Grupo de En Marea, co BNG?

    Segundo se resolvan estas incógnitas así van ser as posibilidades de que o nacionalismo non só volva gobernar Galiza, senón que o faga con forza ou minorizado a respecto do PSOE.

  • Unidade electoral e conciencia nacional

    Unidade electoral e conciencia nacional

    Desde 1977 os electores galegos sempre votaron nos comicios xerais máis en clave estatal que galega. Aínda que podemos afirmar que é consecuencia da pouca conciencia política galega, precisamos afondar máis nesta realidade para tratar de comprender a situación en toda a súa dinámica nacional.

    As causas son múltiples pero podemos enxergar dúas principais que impediron este medre da idea nacionalista e a súa translación electoral.  A primeira, a ausencia de medios de comunicación potentes, tanto públicos coma privados, que emitan as súas mensaxes en clave de país. A dinámica política galega forma parte intrínseca da estatal e tampouco se singularizan nin os seus problemas nin as súas solucións específicas.

    A outra causa é que a autonomía galega non serviu para crear conciencia de nación, desprezada nos anos 80 suicidamente por unha parte do nacionalismo e pouco aprezada por unhas forzas que pensan as máis das veces en clave madrileña, moi ao contrario que en Euskadi e Cataluña. Pero tamén, como vimos o 28 de abril en comunidades como Canarias ou aínda co aumento de forzas rexionalistas como as de Cantabria.

    O panorama que amosan os resultados electorais deixan poucas dúbidas. Se temos en conta que, ao comezo da Transición, o galeguismo que ostentaba poder institucional, tanto no eido político como cultural (nucleado arredor de Ramón Piñeiro) apostou pola inserción nos partidos estatais, atopámonos con outra eiva para crear conciencia. Co tempo, ese legado de Piñeiro foi recollido polo PP, facendo súa unha mensaxe de subordinación pero tamén a reivindicación de determinadas políticas propias, que explicarían en boa medida o comportamento diferenciado do PP galego a respecto do PP central.

    Para mudar esta dinámic, non se trata tanto de forzar a unidade electoral, como apostan moitos laiándose dos resultados, senón de aumentar a conciencia nacional.

    A dinámica de parte do nacionalismo desde antes da ruptura do BNG no ano 2012 (lembremos a oposición dunha parte dos seus dirixentes e militancia ás políticas de goberno autonómico no periodo 2005-2009) acrecentou a percepción de Galiza como apéndice da política estatal. As sucesivas concrecións orgánicas das mensaxes de Xosé Manuel Beiras e os seus seguidores foron claras: as forzas políticas propias non poden conseguir os seus obxectivos sen unha alianza estratéxica coas forzas estatais. Primeiro era para acadar o ceo, logo para parar á dereita. E neste último obxectivo os votantes decidiron que o mellor era concentrar o voto no PSdeG-PSOE, o grande vencedor.

    Dentro dun mes a radiografía, co poder municipal e as Deputacións en xogo, vai ser moito máis precisa e o tirón da dinámica de estado redúcese

    O fracaso nestas eleccións foi notorio. As forzas estatais que sumaran, Podemos e IU, apañaron os restos do naufraxio dese sector do nacionalismo, pero apnas van servir para mudar a dinámica política galega.

    Por se fose pouco, as diferentes mareas municipalistas e outras candidaturas locais, quebraron un discurso conxunto de país, apostando polo localismo e pola ambiguidade ideolóxica e a súa ineficacia é manifesta desde o punto de vista nacional.

    O BNG, aínda dobrando os resultados de hai tres anos só pode apostar pola gobernabilidade se quer mudar, con paciencia e colaboración, unha dinámica que reduciu á nada a súa presenza na política estatal nas últimas lexislaturas. Podemos ollar que non abonda cos gobernos municipais, aínda que formen parte dunha imprescindíbel base para facer País, senón que é preciso realizar unha aposta clara por regresar ao poder no goberno galego, facendo realidade aquel eslogan de 40 anos atrás que dicía “gobernemos nós a nosa terra”.

    A dinámica política de Euskadi e Cataluña, aínda sendo sociedades diferentes, non se entende sen ter en conta que foron os nacionalistas os que gobernaron desde o comezo os seus gobernos autónomos. E non foi por casualidade, senón por un pacto co Estado que non só reinstaurou os seus gobernos autónomos da fase republicana, rehabilitando os seus presidentes, senón que permitiu que tanto PNV coma CiU gobernasen nas súas respectivas comunidades, aínda non conseguindo maiorías.

    As forzas institucionais galegas, pola contra, decidiron darlle a nosa gobernabilidade en exclusiva ás forzas políticas estatais, situando aos seus peóns tanto en AP, coma en UCD ou no PSOE. E non foi por casualidade, senón polo papel de freo á expansión dos autogobernos que pretenderon sempre que Galiza xogase no estado español.

    Dentro dun mes a radiografía, co poder municipal e as Deputacións en xogo, vai ser moito máis precisa. Aínda coa simultaneidade das europeas o tirón da dinámica de estado redúcese e  só as forzas políticas que teñen organizacións potentes van colocarse en boa posición para unhas autonómicas galegas que se albiscan no horizonte. E desta volta si van definir un antes e un despois na política galega.

  • O enfoque legalista da guerra civil

    O enfoque legalista da guerra civil

    No debate sobre a guerra civil, de cuxo final se acaban de cumprir 80 anos, dominan dúas posturas enfrontadas: a dos valedores das teses franquistas e a dos que argumentan que a culpa estivo repartida entre os dous bandos.

    A tese legalista sostén que parte das forzas republicanas mantiñan posturas revolucionarias e que non respectaban a propia legalidade republicana, algo que, por certo, tampouco facía parte da dereita.

    O máximo expoñente desta falta de respecto á lei por parte das forzas da República sería a tentativa revolucionaria de 1934. A iso Josep Fontana ten respondido que, coa mesma lóxica, habería que mencionar o intento de golpe de Sanjurjo no 32.

    Escrutinio nunha mesa mesa electoral en febreiro de 1936.

    Así formulado o debate, desde a óptica legalista, fai que este se limite á parte máis visíbel da política, a institucional, esquecendo que as posturas revolucionarias son acollidas por un amplo sector social a causa da intransixencia da oligarquía que sempre se opuxo a dúas medidas: a reforma agraria e os Estatutos. Sen resolver este grave problema estrutural era imposíbel que a legalidade funcionase normalmente.

    É recoñecido por todos que a dereita española non aceptaba, por suposto, a revolución, pero tampouco o gradualismo. “Comede república”, dicíanlle aos xornaleiros. Para as clases baixas as reformas eran unha cuestión de supervivencia. Foi esa falta de reformas a que abocou a un sector á revolución. Non era, por outra parte, posíbel agardar indefinidamente, máxime cando durante o Bienio Negro viran como a dereita volvía atrás todas as reformas, por mínimas e razoábeis que fosen. Así, o anticlericalismo, salvo excepcións, non era tal, senón laicismo, con creación de escolas mixtas, para nenos e nenas. A postura contra os Estatutos era igual de intransixente, con negativas a todo diálogo.

    Cartelería electoral en 1936 do lider da dereita José María Gil Robles.

    Hai que ter en conta, ademais, que parte da dereita e a propia CEDA profesaban un republicanismo dubidoso ou mesmo eran claramente contrarios. A CEDA defendía a chegada do Estado corporativo (tipo Italia) pola vía parlamentar. A Gil Robles recibíano con berros de: jefe, jefe, cal Mussolini, e as súas mocidades, as JAP, acabaron entrando maioritariamente na Falanxe. As súas simpatías fascistas non eran nada secretas, como por outra parte tampouco o eran as de Calvo Sotelo.

    Pola contra, as forzas republicanas eran maioritariamente legalistas, tanto no que respecta a Azaña (Izquierda Republicana), como a boa parte do PSOE, coa excepción dos largocaballeristas. No bando republicano había burgueses, socialdemócratas e revolucionarios. Estes últimos de dous tipos: os comunistas que defendían a democracia e a legalidade e así o fixeron durante a guerra, aínda que a consideraban unha fase previa de acumulación de forzas cara a revolución; e por outra parte os anarquistas que defendían a revolución inmediata.

    Pero, en todo caso, o importante é que os gobernos da República estaban basicamente en mans do sector burgués e ultralegalista e contaban con pouca participación socialista e menos aínda do resto de forzas á esquerda. Isto viuse en Casas Viejas (manipulación dalgún xefe da garda civil, logo golpista, aparte), no programa moderado da Fronte Popular e nas medidas de goberno, decididas, pero razoábeis e tamén gradualistas, medidas que daban idea de reformismo burgués non de revolución proletaria. Algo que se pode comprobar, por exemplo, vendo o programa da reforma agraria, semellante ao que xa se aplicara con éxito noutros países europeos.

    Os gobernos da República estaban basicamente en mans do sector burgués e ultralegalista e contaban con pouca participación socialista e menos aínda do resto de forzas á esquerda

    Este legalismo, mesmo excesivo, tivo parte da culpa de que a sublevación militar non fose derrotada nos seus inicios. De Casares Quiroga fíxose célebre a frase: “se os militares se levantan eu voume durmir”, e a orde, igual á que deron outros ministros, de fusilar o sindicalista que se fixese con armas.

    Mitin de Manuel Azaña.

    Practicamente todos os gobernadores civís, columna vertebral do Goberno, mantiveron a mesma liña de non entregar armas aos que lles deran o voto e iso estivo na orixe da derrota, como explica Antony Beevor. Por iso, o Goberno foi acusado, durante aqueles primeiros días decisivos, de traidor por moitos cidadáns.

    Os poderes republicanos actuaron en virtude da súa procedencia social e porque finalmente pesou máis neles o medo aos traballadores que aos militares sublevados. Unha actitude que lembra a do Goberno alemán no 18. A pesar diso, foron bastantes os burgueses e militares leais que pagaron coa súa vida a fidelidade á República.

    Por último, hai que contar coa postura de alemáns e italianos. Sen a ponte aérea dos junkers 52 tería sido imposíbel o desembarco do exército de África na península. Pero tamén foi decisiva a postura de ingleses e norteamericanos que, desde o primeiro momento, consideraron que a de España non era, primordialmente, unha loita entre democracia e totalitarismo, senón entre burgueses ultraconservadores e unha alianza reformista-revolucionaria.

    Podemos aprender algo desta época? Salvando as diferenzas obvias, quizais a dereita está volvéndose de novo intransixente.

    Podemos aprender algo desta época? Salvando as diferenzas obvias, quizais a dereita está volvéndose de novo intransixente. Tamén podemos ver que os problemas de fondo, como é agora sobre todo o territorial, non se poden arranxar co recurso único á legalidade. Como di Beevor, “a historia de España ensina que a legalidade foi, moitas veces, tan só un termo arbitrario e subxectivo, pouco máis que un eufemismo para enmascarar o dereito de conquista e a vontade de instalarse por longo tempo no poder” (A guerra civil española, p. 80).

  • As argalladas: non te engana quen ti pensas

    As argalladas: non te engana quen ti pensas

    O fenómeno das argalladas (fake news) está sendo utilizado como escusa para recortar liberdades e dereitos fundamentais. É un enfoque extremadamente perigoso. Así que, hai más de un ano, a Plataforma para os dereitos dixitais, Xnet, comezou a elaborar un informe que veñen de publicar “para encarar o problema das fake news e a desinformación sen poñer en dúbida os valores dos dereitos humanos e a democracia”. Titúlase #Fakeyou e aquí publicamos un resumo.

    As argalladas no son un fenómeno novo. Nin o é que os históricos monopolios da manipulación informativa o utilicen como escusa para promover doutrinas normativas que recortan a liberdade de expresión e de información e criminalizan o uso de tecnoloxías como internet.

    O informe #Fakeyou aspira a ser una ferramenta de defensa contra o recorte das liberdades fundamentais e, ao mesmo tempo, un arma contra as novas formas de manipulación, mentira e falsificación.

    En #Fakeyou recopilan investigacións e proporcionan datos que desmontan os mitos sobre os que cabalga esta nova ola de lexislacións liberticidas. Fronte a isto, propoñen recomendacións normativas que atallen o problema de raíz, quer dicir, que ataquen aí onde se forxa o discurso mediático hexemónico e a propaganda.

    Porque, malia a aplastante banalidade, o enfoque funciona: partidos e gobernos, auténticos coñecedores da verdade, deben protexer os cidadáns de si mesmos –no fondo son como nenos que fan mal uso da súa liberdade de expresión…– e dos seus inimigos, que hoxe son “os rusos”. Mañán xa veremos.

    Porén, cos datos na man, a situación presentase xustamente como a oposta: desde a orixe dos tempos, os grandes produtores e viralizadores de fake news e de desinformación foron os gobernos, os partidos políticos, os mass media e as corporacions de grande alcance; ou os seus equivalentes para cada época histórica. Por unha razón ben sinxela. Non é por bondade ou excelencia moral que os cidadáns de a pé non teñamos impacto en canto a creación de trolas. É que para iso, para ter un alcance real, masivo, precísanse medios, e “a xente” non os ten.

    Por outro lado, en ausencia de medios, a liberdade de expresión e de acceso á  información tense demostrado como o único instrumento viábel para destapar as mentiras -sistémicas e sistemáticas- deses mencionados grandes produtores.

    Canta máis democracia, menos desinformación

    Por todo isto, se queremos menos desinformación, precísase máis e mellor democracia e menos tecnofobia e criminalización das liberdades; máis rendición de contas e verificación e menos impunidade, paternalismo desinformado e monopolio dos medios e recursos informativos. En definitiva, necesitamos democracia, quer dicir, vixilancia cidadá sobre o que di e fai o poder.

    Debemos afondar na defensa de internet e modificar o actual monopolio informativo, tendendo cara outro modelo que se base nunha redignificación da profesión periodística e dun control cidadán democrático, distribuído e aberto das institucións, neste caso, da “produción” de información.

    Se queremos menos desinformación, precísase máis e mellor democracia e menos tecnofobia e criminalización das liberdades

    O informe defende que se queremos preservar as liberdades básicas, non debemos entrar na análise dos contidos nin pretender definir o que é verdade e o que e mentira.

    “A nosa estratexia é a de follow the money: poñendo o foco no lucro penalizaranse os pagos e cobros pola emisión e viralización de información sen as debidas garantías de veracidade”, afirman.

    As argalladas ou fake news fan dano non en comparación con outras informacións máis o menos certas, senón cando teñen un impacto masivo. E isto ocorre cando existe unha inversión e, por consecuencia, cando se xeran beneficios.

    Á luz do que estiveron analizando, propoñen claramente una dirección a seguir. En primeiro lugar, trátase de crear un marco normativo que desmantele o negocio da desinformación, para así acabar coa impunidade dos grandes fabricantes e viralizadores de fake news e desinformación (gobernos, partidos políticos, mass media e corporacions).

    En segundo lugar, ou simultaneamente, sendo que internet permite  o acceso distribuído ás ferramentas, “debemos perseguir a hixiene do ecosistema informativo a través da transparencia e a verificación aberta e distribuída que xa se practica no ámbito científico e en múltiple comunidades online”. Toda iniciativa que implique delegar nuns poucos a confrontación do fenómeno das noticias falsas, sexa mediante un ente gubernamental ou unha empresa, implica un risco moi real de recorte de dereitos fundamentais, sobre todo no contexto actual europeo de regresión democrática.

    As conclusións do informe

    Para chegar a estas conclusións, o informe componse de varios capítulos.

    Primeiramente comezan vendo como se están definindo neste momento as nocións de fake news e desinformación e descubren o grande esforzo de gobernos, partidos e mass media por salvar o pelello. Analizan “como en lugar de ir contra  o negocio monopolístico das corporacións do sector, criminalízanse as redes e “tecnoloxías” e perséguese as persoas no seu exercicio de dereitos e liberdades, tratando de perpetuar a asimetría propia da época predixital entre cidadanía e grandes medios”.

    No segundo capítulo, “Breve historia das fake news, a manipulación informativa e a desinformación”, fan un percorrido histórico para deixar constancia de que o seu tratamento como “fenómeno novo” é en si mesmo unha argallada.

    O fenómeno das noticias falsas non apareceu onte. O que resulta novo é a súa capacidadede facerse masiva en moi pouco tempo.

    No terceiro capítulo xa entran de cheo no corazón da besta. Co título “Os grandes produtores e viralizadores de fake news e desinformación e o negocio da desinformación: Partidos políticos, gobernos, mass media, corporacións, negocios da comunicación” recopilan exemplos das enormes inversións de partidos políticos e gobernos na industria da desinformación masiva. Tamén analizan como funcionan as fábricas de bots nacionais (por 3.500 euros mercas un millón de seguidores) e como non é preciso fantasear coa  Rusia para entender o mui cotián que é o seu uso por parte da clase política de aquí e alá.

    Falan de “produtores” sen medias tintas de cortesía porque están falando dunha verdadeira industria.

    #Fakeyou entra despois nas valiosas ferramentas e experiencias existentes en canto a verificación da información. Fano sen inxenuidade, porque mostran que a verificación, neste estadio da democracia, non é unha práctica maioritaria entre a poboación. Séculos de dependencia informativa só poden contrarrestarse cun longo período de implementación deste tipo de mecanismos e de autorresponsabilización das sociedades.

    “A verificación da veracidade informativa xa non é un monopolio da profesión periodística: desde a peer review do ámbito científico até a moderación de comunidades online como Reddit, vemos como xa existe ou proliferan iniciativas deste tipo día si, día tamén”. Tendo en conta a crecente deixación de funcións por parte dos grandes medios tradicionais neste ámbito, avogan por ampliar a combinación entre modelos profesionais que redignifiquen a profesión periodística e estruturas distribuídas de moderación e verificación.

    Finalmente analizan o marco legal existente para configurar as súas recomendacións normativas, para que se confronte a cuestión das argalladas, fake news, e da desinformación sen prexuízo para os dereitos fundamentais como o dereito a liberdade de expresión e o acceso a información.

    Na case totalidade dos primeiros esbozos de lexislación neste senso, atópanse con modelos paternalistas e que abren a porta a formas complexas de censura. A  esta situación contrapoñen propostas e recomendacións democráticas e realmente eficaces. Propostas que pasan a defender xa en todos os foros e parlamentos, “até que cambie a narrativa e se consiga que a batalla contra a desinformación pase por o fin dos monopolios da mentira e polo empoderamento da cidadanía de forma distribuída a carón do seu dereito de acceso a información ao exercicio da liberdade de expresión”.

    Consideran que a obriga de verificación debe ser imperativa para todo “informador influente”, e a súa falta fortemente penalizada. Entenden por “informador influente” toda persoa física ou xurídica que teña gran poder de difusión dunha determinada información (incluídos gobernos, partidos políticos, mass media, corporacións e grandes marcas); e propoñen que a obriga debe ser imperativa “cando a difusión desa información se produce a raíz dun pago ou un cobro (publicidade)”.

    A obriga de verificación debe ser imperativa para todo “informador influente”, e a súa falta fortemente penalizada

    Por ultimo, o que consideran máis importante: propoñen establecer a obrigación de que todas as entidades inscritas no Rexistro de Partidos Políticos (partidos políticos, fundacións e entidades a estes vinculadas ou dependentes) de que publiquen os gastos detallados en materia de comunicacións electrónicas ou non. A tal efecto defenden “incluír unha obriga de publicidade activa na Lei 19/2013, de 9 de decembro, de transparencia, acceso a información pública e bo goberno para exixir a publicación dos datos sobre comunicacións electrónicas e de interese xeneral contratadas por estas entidades fora e dentro do período de campaña electoral”.

    Esta obriga debe supoñer unha maior precisión sobre os servizos de comunicación que contraten estas entidades (incluíndo o contido e gasto para cada un dos servizos contratados ou realizados polo equipo propio).

    Afirman que “algunhas das nosas recomendacións poden resultarlles ofensivas, inauditas ou ambas cousas, pero deben saber que se aliñan ca Declaración conxunta sobre Liberdade de expresión e “noticias falsas”, desinformación e propaganda do Relator Especial das Nacións Unidas (ONU) para a Liberdade de Opinión e de Expresión, a Representante para a Liberdade dos Medios de Comunicación da Organización para a Seguridade e a Cooperación en Europa (OSCE), o Relator Especial de la OEA para a Liberdade de Expresión e aa Relatora Especial sobre Liberdade de Expresión e Acceso a  Información da Comisión Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos (CADHP).

  • Cumio sobre pederastia no Vaticano sen denuncias en Galiza

    Cumio sobre pederastia no Vaticano sen denuncias en Galiza

    Comeza no Vaticano o cumio convocado polo papa Francisco sobre pederastia na Igrexa católica que vai prolongarse catro días. Un encontro sen precedentes. Por que se producen tan poucas denuncias no noso país?

    Hai 21 anos publicaba Amigos Sempre, un libro no que denunciaba os malos tratos nun seminario, o de Lugo, entre eles os abusos sexuais e as violacións.

    Facíao nunha novela, pero as persoas lectoras puideron albiscar nomes verdadeiros, entre os maltratadores e, tamén, entre as vítimas.

    O libro tivo a súa gloria cos lectores (en masculino), moitos deles, pasándoo de man en man sen atreverse a mercalo coma se fosen ao quiosco por un Interviu, pero nula repercusión social.

    Hai moitos seminaristas en Galiza. E, tamén, moitos que, partindo das aldeas, tiveron o seminario como única panca para acadar un certo poder en diversos eidos e, tamén, nalgúns casos, unha importante proxección social.

    No ano 2010 pensamos que os tempos serían chegados…, e reeditamos o libro. As ventas tamén foron moi importantes. Pero a repercusión social tamén foi nula. Semellaba que aínda non estaba a ferraia para gaitas.

    Hoxe, por fin, o Vaticano, semella que pretende enfrontar o problema dun xeito máis realista. O Papa Francisco semella que está disposto a abandonar o negacionismo e admitir a importancia do problema para a Igrexa Católica. De aí o Cumio antipederastía.

    Sería un triunfo que acordaran que non é un pecado que se perdoa no confesionario ou con penitencia, senón un delito que ten as súas consecuencias no sistema xurídico de cada estado. E que non poden existir penados de primeira e penados de segunda, segundo sexan as súas crenzas.

    Certo é que non é un problema exclusivo da Igrexa Católica, nin sequera das igrexas cristiáns, aínda que polas súas normas e a extensión dos seus internados, así como pola supeditación moral dos máis febles, estes delitos teñen unha maior extensión nos seus ámbitos de actuación.

    Agardaba que, agora, a luz desta nova vaga de denuncias e de asuncións de responsabilidades, aparecesen algúns casos en Galiza denunciando os abusos sexuais.

    E non me digan que non os hai. Eu presencieinos.

    Levo anos preguntándome cal é a razón de que en Galiza non aparecese ningunha denuncia por abusos sexuais contra dos cregos.

    Cheguei a matinar en ser eu quen realizase a denuncia pública. Pero sei que non son ninguén para dar a coñecer nomes e feitos se os protagonistas non queren.

    Levo anos preguntándome cal é a razón de que en Galiza non aparecese ningunha denuncia por abusos sexuais contra dos cregos.

    Mesmo deille voltas unha e outra vez até que punto eu non sufrira, tamén, abusos sexuais. Daquelas cheguei a conclusión de que non existiran eses abusos, porque non me deixei en máis dunha ocasión. Houbo un bico unha vez e xa non houbo máis. Nunca máis permitín que me tocaran.

    Se non denunciei ao crego foi porque morreu, e porque existindo suicidios e intentos de suicidios, compañeiros que aínda non se repuxeron, quen era eu para denunciar que me roubaran un bico… Porque ían crerme daquela se non acreditaran na novela na que daba moito máis datos?

    Polo que se ve, a sociedade galega non estaba preparada…, e eu tampouco.

    Hoxe estou seguro que se este crego vivise, si que o denunciaría para que non puidese facer máis dano a outros rapaces.

    Foron centos de anos de dominación da igrexa católica. De impor as súas verdades, a súa moral e o seu poder de dominación, espiritual e carnal.

    Na literatura oral galega hai centos de pezas que falan dos cregos e das súas conquistas entre parroquianas e parroquianos.

    En Amigos Sempre tamén conto o feito real dun crego que sempre chamaba a algún rapaz para que o lavase unha vez a semana e lle pedía que lle fregase as súas partes.

    Cantas parroquias hai na Galiza nas que non conten as correrías sexuais dos cregos?

    O meu tio, cando mudamos de crego en Laxe, atopouse cun veciño de onde proviña o novo crego que lle dixo:

    -Amador, o voso crego durme coa criada. E é ela a que manda.

    -Pois mira que me sacas un peso de enriba. Se quen manda é a Isaura e anda con ela, así deixará tranquilas as nosas mulleres.

    Os abusos dos cregos nas parroquias, resolvíanse de varios xeitos, algúns expeditivos, pero nunca con denuncias. O mesmo pasaba noutros eidos laborais.

    Os abusos dos cregos nas parroquias, resolvíanse de varios xeitos, algúns expeditivos, pero nunca con denuncias.

    Será ese sometemento o que impide que en Galiza non se dese aínda unha verdadeira catarse social sobre os abusos sexuais?

    Canto tardará en estar como pasou en Irlanda nos colexios de monxas?

    Contentaríame conque nunca máis existiran abusos sexuais, nin a menores, nin a mulleres. Nin nos colexios nin fóra deles.

    Non se vai conseguir acochando o problema.

  • A Galiza interesaríalle máis a entrada de Portugal que a saída de Cataluña

    A Galiza interesaríalle máis a entrada de Portugal que a saída de Cataluña

    A crise da Unión Europea, necesitada neste momento dunha redefinición, podería abrirlle de novo unha oportunidade ao “iberismo”.

    Os problemas dentro da Unión Europea van en aumento. Os Estados, ou grupos de Estados, gañan forza e, nalgúns casos, deseñan xa a súa influencia sobre espazos máis pequenos pero tamén máis homoxéneos. Sería o caso de Alemaña que está a encontrar aliados habituais en Holanda e Dinamarca. Algúns países do antigo este, que actualmente pertencen á UE, buscan agora maneiras de asociarse entre eles.

    As cartas parecen así estar de novo sobre a mesa e, neste novo escenario, por que non pensar nunha península ibérica unida, con perto de sesenta millóns de habitantes, o que a convertería nunha potencia máis á altura do Reino Unido e Francia?

    O iberismo fora abandonado

    Nas últimas décadas, co auxe da Unión Europea, e tamén a causa doutros factores, o iberismo deixara de ser un obxectivo sequera utópico. Tan querido no seu día polos galeguistas e con certo predicamento en Portugal, non se lle vía viabilidade, en parte tamén a causa da postura española. España sempre estivo disposta –nas súas fantasías secretas– a absorber o Estado veciño, pero non a confraternizar con el. Lembremos aquela frase, dita dun modo coloquial, polo falecido socialista e presidente do Parlamento, Gregorio Peces Barba, de que deberiamos ter abandonado Cataluña e quedarnos con Portugal. O resultado foi, en todo caso, que ambos países –Portugal por temor a ese inconsciente español– seguiron e seguen vivindo de costas.

    O escenario modificouse nos últimos anos de man das multinacionais e das empresas de distribución máis importantes que, por sentido práctico, comezaron a entender o marco ibérico como un espazo único. Isto levou á que a etiquetaxe de moitos produtos estea hoxe en español e portugués, ambas linguas en pé de igualdade, mesmo cando a súa matriz é española.   

    Para Galiza, a independencia de Cataluña resultaría, en varios sentidos, prexudicial, posto que a deixaría aínda máis baixo a hexemonía castelá e sen a posibilidade de reacción que si podería ter, en cambio, o País Vasco. Aínda que o nacionalismo do BNG invoque ultimamente a república galega, é dicir a independencia, como un obxectivo, o certo é que este lema parece máis o froito da necesidade de cubrir un oco programático, unha vez visto o pulo independentista en Cataluña, que unha demanda real.

    O novo iberismo podería ter para Galiza, porén, importantes vantaxes. Mentres que o intento de saída de Cataluña só parece traer consigo as iras do resto de España, a hipotética entrada de Portugal, en cambio, podería favorecer a reformulación do conxunto nun sentido federal.

    O novo iberismo podería ter para Galiza, porén, importantes vantaxes. A hipotética entrada de Portugal podería favorecer a reformulación do conxunto nun sentido federal.

    Mentres que a perda de Cataluña obriga a unha cesión sen contrapartidas, a entrada de Portugal e a creación dun Estado Ibérico daría lugar a unha cesión por parte do hexemonismo castelán, pero compensada neste caso por un beneficio, ao incorporar ao novo conxunto un Estado hoxe independente e con máis de dez millóns de habitantes. O castelán e a súa cultura seguirían a gozar, por tamaño, dun enorme poder pero terían que compartilo coas outras culturas, con certo grado de paridade nalgúns casos.

    No que respecta a Galiza en particular, hai que ter en conta que a eliminación de fronteiras de 1986 trouxo consigo un aumento dos intercambios, pero non na medida que algúns agardaban. Desde o punto de vista da cultura, o mesmo que da lingua, Galiza e Portugal seguen vivindo de costas. Outro tanto sucede coas vías de comunicación por ferrocarril, inusualmente lentas e ineficaces, para tratarse dunha rexión europea. Madrid segue a condicionar, negativamente, esta relación, freándoa de moitas maneiras e obrigando a que determinados produtos, como o correo postal entre ambos territorios, teña que pasar por Madrid, antes que vadear o Miño.

    Que gañaría Portugal?

    Como se verían as cousas desde o lado portugués? Neste país convive unha admiración, inconfesada pero visíbel, por España, cun apego firme á súa soberanía. O iberismo, no novo marco internacional, cada vez máis competitivo e lábil, podería garantirlle un respecto que hoxe non ten como país demasiado pequeno economicamente. Claro que esa proposta debería ir claramente acompañada tamén do respecto á súa identidade dentro desa unidade ibérica, incluído o dereito a volver separarse.

    Esa Iberia hipotética pasaría así a parecerse algo máis a Alemaña e Italia, estados que se formaron como unión voluntaria das partes, e un pouco menos á España actual, que é o resultado da uniformización a partir do modelo de Castela.

  • Xornalismo de argalladas, ruído e noticias inventadas

    Xornalismo de argalladas, ruído e noticias inventadas

    Levaba  tempo amolado comprobando como xornalistas progresistas difunden, comentan, defenden, dun tempo a esta parte ideas, feitos e datos falsos que teñen todos eles un denominador común: estar en sintonía co movemento ultraconservador, xenófobo e machista, que percorre Europa.

    Comprobaba como nos medios de comunicación doutros países, maiormente Italia e Francia, había medios e líderes políticos da extrema dereita que usan os mesmos argumentos, feitos análogos e datos semellantes, adaptados a cada realidade.

    Non pensen só en Vox, senón tamén no PP e Ciudadanos e nos medios que os apoian que, no Reino de España, son maioría.

    A rede de noticias Integrity Initiative foi denunciada por Anonymous por estar dirixida por membros dos servicios secretos británicos.

    Andaba eu a dar estas voltas cando coñezo que en decembro Anonymous destapa a existencia dunha rede chamada Integrity Initiative. Esta ONG defínese como ”Defending Democracy Against Disinformation” (Defensa da democracia fronte a desinformación).

    Dirixida por dúas persoas vinculadas aos servizos secretos británicos, Daniel Lafayeedney e Christopher Donnelly, creada desde o goberno británico, con antenas nas embaixadas do Reino Unido en moitos países, a Integrity Initiative está financiada polo goberno británico, a OTAN, o Departamento de Estado americano, o ministerio de Defensa de Lituania e Facebook, segundo documentos filtrados que ninguén desmentiu aínda.

    Creada para “contrarrestar a desinformación e maligna influencia de Rusia en Europa”, a Integrity Initiative dedícase a realizar operacións de propaganda en países europeos. En moitos deles a organización dispón de “equipas” de xornalistas, académicos, profesores…, militantes da defensa de occidente. Cada equipoa ten un líder e, tamén, o que parece un contacto na respectiva embaixada británica do país en cuestión.

    O xornalista Rafael Poch (www.ctxt.es) relata como, segundo un documento de Anonymous, o 7 de xuño púxose en marcha unha operación para impedir o nomeamento do coronel Pedro Baños á fronte da Dirección Nacional de Seguridade.

    Primeiramente emprendendo unha campaña en Twitter, con novas inventadas e comentarios ferintes, contra o militar, para desacreditalo e impedir o seu nomeamento.

    A “información” tamén foi enviada a El País e a El Mundo. Finalmente PP e Ciudadanos fanse eco delas e premen ao goberno. Pedro Sánchez claudica. Nomeamento abortado.

    Este é un xeito de como aparecen as argalladas, tanto nas redes como na chamada prensa seria. Existen xornalistas e opinadores pagados para inventalas, redactalas e difundilas. Tamén os hai que por desleix ou por deixarse engatar por uns ideais que creen honestos e coincidentes co seu xeito de pensar, se prestan non só a difundilos, tamén a defendelos, facendo súa a causa.

    Tanto nas redes como na chamada prensa seria existen xornalistas e opinadores pagados para inventalas, redactalas e difundilas.

    Esta última situación levou a que ben xornalistas, abrazasen a causa da unidade de España fronte aos “golpistas cataláns”, axudados, iso si, polo fondo de réptiles incrementado polo ministro Fernández Díaz, que superou en moito ao existente cando a “loita contra  ETA”.

    As novas falsas, fake news, non existen. Non existen agora e nunca existiron. Son argalladas. Se son falsas, non son novas.

    Ben é certo que moita prensa e moitos xornalistas sempre utilizaron, a mantenta, as argalladas, segundo a súa comenencia ou as das súas empresas.

    En Galiza levamos moito tempo sufrindo unha modalidade destas argalladas: un político invéntase un dato ou difunde unha afirmación mentireira. Os xornalistas difúndena, sabendo que falta á verdade. Todo o máis, ao día seguinte, con moito menor relevancia, danlle voz aos prexudicados ou acusados.

    Excúsasense afirmando que eles non teñen culpa, só recollen o que dixo, literalmente, unha fonte oficial.

    Renegan así da función do xornalista como intermediario entre a fonte e a sociedade. E levan premios e gabanzas.

    Cal é a diferenza logo entre esta etapa das argalladas e outros tempos?

    A primeira, é a aparición das redes sociais e o seu poder para difundir estas argalladas.

    A segunda, a aparición de medios dixitais que teñen precisamente ese xeito de facer xornalismo –ás veces extorsionador– como identidade.

    A terceira, a aparición de mecanismos, a cada máis poderosos, que repiten e difunden esas argalladas, unhas veces monotorizándoas, outras inventando nomes de supostas persoas que semellan moi reais.

    A cuarta é neutralizando mecanicamente a denuncia destas argalladas e o seu enmascaramento.

    Como facerlles fronte? Sabendo ler: quen é quen, a que intereses responde, quen está detrás do medio… Logo aportando datos que desmintan estas presuntas informacións e poñéndolle nas redes, claramente a etiqueta: argallada.

  • Andalucía, o PSOE recolle o sementado

    Andalucía, o PSOE recolle o sementado

    Os resultados das eleccións andaluzas non se entenderán ao xeito se non analizamos a súa sociedade, os cambios que se produciron nos últimos 50 anos e o papel do PSOE no desmantelamento  dos movementos sociais. A irrupción de VOX é a volta dos señoritos andaluces tradicionais.

    Por máis que a sociedade galega é a andaluza sexan moi diferentes, o panorama político andaluz e o galego son moi semellantes. PP e PSOE puxeron en marcha nas dúas comunidades idénticas políticas que os levou a monopolizar o goberno autonómico por máis de 37 anos.

    Ambos basearon as súas maiorías parlamentarias, pero tamén sociais, no que o sociólogo Manuel Pérez Yruela definiu como o “paradoxo da satisfacción”. Ao pasar do subdesenvolvemento á sociedade do benestar, bloqueouse toda reflexión crítica dos problemas a resolver.

    A cidadanía olla para atrás e móstrase satisfeita co conseguido. Na vez de tentar avanzar ou relacionar co desenvolvemento que tiveron outras comunidades da UE ,de onde procederon a maioría dos fondos investidos, faise conservadora e ten medo a perder o acadado, pois nunca viviron mellor.

    O pasado de miseria lastra o futuro. Ensimésmanse e non queren ver que se Andalucía avanzou nun 3%, o seu veciño Algarve fíxoo non 20% no mesmo período.

    Con ese benestar e co “nunca vivimos mellor”, créase o que o economista andaluz Antonio Porras define como o “mito propagandístico” que se traduce en clave de optimismo.

    Non queren ver que se Andalucía avanzou nun 3%, o seu veciño Algarve fíxoo non 20% no mesmo período.

    Este estado de ánimo maioritario, satisfacción co pasado e medo ao futuro, só pode lograrse pondo a traballar todos os resortes, mesmo para-legais, cos que conta o poder, e cunha sociedade necesariamente moi subsidiada.

    Ambos os partidos o fixeron, só que o PPdG válese do vello caciquismo e o PSOE andaluz teceu unha rede clientelar amparada polos subsidios necesarios, co PER (Plano de Emprego Rural) como elemento para rematar coa pobreza e coa dependencia do señoritismo dos cortijos. Os tan mentados ERES, foron unha anomalía práctica dese clientelismo socialista.

    Desfacerse dos competidores

    O PP en Galiza desfíxose dos seus competidores electorais naturais, realizando unha concentración parcelaría no centro-dereita e o galeguismo folclorizante, que chegou até a fronteira da autodeterminación.

    O PSOE realizou algo semellante coa esquerda andaluza, chuchando, pouco a pouco, primeiro nos anos da Transicion aos cadros da ORT (Organización Revolucionaria de Trabajadores) e o PTE (Partido del Trabajo de España) e, logo, estes, coaptando, sen pausa, a unha boa parte dos dirixentes locais do PCE. No primeira operación coas xentes próximas a Cristina Almeida, máis tarde cos “carrillistas” e, logo, con moito militantes que necesitaban procurarse a vida e aceptaban postos remunerados na administración autonómica ou local, que rexentaban os socialistas.

    A última serie en incorporarse foi antes desta eleccións, cando entraron no PSOE desde IU xentes próximas a Diego Valderas, quen fora vicepresidente hai catro anos con Susana Díaz. Aínda que o ex alcalde de Bollullos Par del Condado (Huelva), resistiu a chamamentos e presións.

    En palabras dun ex dirixente do PCE, agora no PSOE, “trátase de aglutinar todo o electorado, desde as Irmandades do Rocío ás organizacións feministas pasando polos sindicatos”.

    No 2014, Susana Díaz toma unha decisión que vai marcar a política andaluza para estes anos: expulsa do goberno a IU, para facerlle unha verdadeira OPA aos seus militantes, como xa realizaran anteriormente en ben concellos. Moitos dos cargos de IU quedan desamparados e sen traballo.

    No 2014, Susana Díaz toma unha decisión que vai marcar a política andaluza para estes anos: expulsa do goberno a IU, para facerlle unha verdadeira OPA aos seus militantes,

    O domingo 22 de marzo do 2015, Susana Díaz consegue 47 deputados e o 35% dos votos. Eufórica afirma que “logramos frear ao populismo de Podemos”. Finalmente pacta con Ciudadanos (9 deputados) un goberno en minoría.

    Non é que a filla do fontaneiro teña unha ambición desmedida, que tamén, senón que o PSOE sevillano, que encarnan Felipe Gónzalez e Afonso Guerra, aprestáronse a defender o Estado de 1978 que eles axudaron a construír.

    Levaron a Susana Díaz polos máis altos despachos de Madrid, primeiro ao Banco de Santander, onde xantou con Emilio Botín, logo co presidente de Telefónica, despois co da Caixa… E, finalmente, en El País, con Juan Luís Cebrián, que era un dos muñidores da operación.

    Cal era esa operación? Nin máis nin menos que un golpe de estado interno dentro do PSOE, para impedir  un acordo con Podemos, desbancando a Pedro Sánchez e poñendo a Mariano Raxoi de presidente de España.

    De primeiras, lográrono… até que falaron as bases.

    Desfacerse dos movementos sociais

    No ano 2006, sendo presidente Manuel Chaves, nomean á Duquesa de Alba, filla predilecta de Andalucía. Foi un xeito de desagravio por mor das manifestacións, ocupacións de terras, descualificacións e improperios, que os obreiros do campo, que dependían dos seus “cortijos”, viñan realizando contra a Casa de Alba.

    Foi todo un símbolo, desagraviou a Duquesa e agraviou ao xornaleiros. Pero aos dirixentes socialistas xa non lles importaba moito. A maioría deles xa había anos que, segundo palabras do crego de Gerena (ex maoista) “como non poden ser señoritos, convertéronse en señoritingos”.

    No ano 2006, sendo presidente Manuel Chaves, nomean á Duquesa de Alba, filla predilecta de Andalucía. Foi todo un símbolo: desagraviou a Duquesa e agraviou ao xornaleiros mobilizados.

    Tanto é así que o propio Afonso Guerra mercara un “cortijo” neste municipio, a escasos metros de La Pizana, propiedade de Duquesa de Alba, famoso polas súas festas.

    Pero antes, paseniño, foran desmantelando todos os movementos sociais, desde os veciñais aos sindicais. O xeito de rematar cos que podían ser contestatarios foi retirarlles as axudas, creando outros novos que eran os encargados de repartir subvencións e postos de traballo para lograr as “peonadas” esixidas e, así, cobrar todo o ano. “Na práctica, montaron unha administración paralela”, en palabras dun ex dirixente de Comisións Obreiras.

    Para coutar os sindicatos empregaron os ERE. Un instrumento de reparto de prebendas aos afíns que comezaría cando o peche da mina de Boliden en Aznalcollar.

    Paralelamente, comezaron tamén a incentivar as Cofradías de Semana Santa, as Irmandades das distintas romarías, comezando polas do Rocío, e as distintas “peñas” flamencas ou touriñas.

    Simultaneamente institucionalizaron como “andalucismo” unha parte do seu folclore e “idiosincrasia”, que chegou até a gastronomía, que non o fixo tan ben Fraga Iribarne en Galiza.

    Para completar o panorama, os servizos sociais, que controlaban a unha sociedade subsidiada, polas súas propias característica de pobreza, foron privatizados sen reparo, pasándoos a mans de oligopolios como o de Florentino Pérez.

    Aí comezou parte do declive do PSOE que, coa crise, non foi capaz de satisfacer as demandas da sociedade, creando unha capa cada vez máis ampla de descontentos entre os seus votantes subsidiados e as clases medias, agora minguadas.

    Só lle faltaba as disputas internas partidarias para que moitos decidiran cambiar o sentido do seu voto ou, mellor, quedar na casa.

    Dous terzos dos votos que perderon foron a Ciudadanos, os outros a abstención.

    IU e Podemos

    Adelante Andalucía non foi quen de recoller os votos dos descontentos co PSOE. En política é ben sabido que dous máis dous non teñen porque ser catro. E, nesta ocasión, estaba claro que a alianza entre IU e Podemos tería moi difícil revalidar os resultados que logran por separado.

    Son dous mundos distintos cando non antagónicos. A unha boa parte dos votantes de IU, sepáraos de Podemos un abismo tan grande como os separa do PSOE. (Lémbrome cando nos anos oitenta, na feira visitábamos as distintas casetas dos partidos con dirixentes do PCE, PP e CDS e a única na que non querían entrar era na do PSOE).

    Hai que falar mesmo de inimizades familiares e, tamén, das que se viñeron incubando nestes últimos anos. No caso socialista polas fichazes, que elevarían a desgarros moi intensos no PCE. No caso de IU e Podemos porque moitos vellos militantes non entenden nin comparten a política de Alberto Garzón, nin a teima de Podemos de acabar coa súa cultura política.

    Moitos vellos militantes non entenden nin comparten a política de Alberto Garzón nin a teima de Podemos de acabar coa súa cultura política.

    Non comparten, sobre todo o “postureo” dos de Iglesias e a súa ausencia nos movementos sociais. Acúsanos de ser “un instrumento desmobilizador”.

    Manolo Arregui, quen fora voceiro da deputación de Sevilla e membro do Comité Central do PCE, dime: “agora dóenme os resultados, como non me van doer, pero non fixen nada por evitalos”.

    Un sector do PCE, crítico cos pactos con Podemos, considera que os de Pablo Iglesias son “o PSOE do ano 2000”. Achácanlles non só que non estean nos movementos sociais, senón que “funcionaron a xeito de válvula de escape para desmobilizar aos movementos xurdidos no 15-M”.

    Nestas eleccións, a fractura entre o mundo podemita e o comunista, na vez de acurtarse, agrandouse malia aos acordos e alianzas.

    E logo están as propias leas internas en Podemos Andalucía e destes coa cúpula de Madrid. “Todo un rosario de insensateces”, dime Javier E., un militante que “xa vía vir os resultados”.

    Ciudadanos non ten estrutura en Andalucía, como si a ten o PP.

    É certo que votos a Podemos nas anteriores eleccións autonómicas foron parar a gora a Ciudadanos e aínda a VOX?

    Ciudadanos e o seu ascenso só sería a expresión mediática dun fenómeno creado polas cúpulas empresariais para Cataluña, que tivo en Andalucía o seu correlato, precisamente por ese antagonismo Cataluña-España, no que puxeron tanto empeño en acentuar tanto en Madrid como os independentistas. Pero Ciudadanos non ten estrutura en Andalucía, como si a ten o PP. “O seu problema vai vir cando teñan que facer política práctica e non propaganda”, dime un ex militante do PP.

    Señoritos, non fascistas

    A moitos lectores pode chamarlles a atención que sexa precisamente en Andalucía onde irrompe VOX con forza, pois teñen a idea de que esta rexión é de esquerdas polas súas condicións socioeconómicas… Só unha parte. Ningunha rexión do territorio español mellor que Andalucía, para que aparecese un VOX puxante.

    O VOX que emerxeu en Andalucía, non se pode dicir que sexa un VOX fascista, senón a expresión do señoritismo andaluz que é tremendamente clasista, rancio, machista e homófobo. Tampouco non é xenófobo, senón aporofóbico: non discriminan por ser estranxeiros, senón por ser pobres. Non hai máis que ir a Puerto Banús  ou a Alcalá de Guadaira.

    O VOX que emerxeu en Andalucía é clasista, rancio, machista e homófobo e máis que xenófobo, aporofóbico: non discriminan por ser estranxeiros, senón por ser pobres.

    Son os señoritos dos “cortijos”, non hai tanto con dereito de pernada. Os dos touros, os de certas Irmandades de Semana Santa, coa lexión, coa Garda Civil (que sempre os serviu contra os obreiros do campo). O machismo de sombreiro cordobés e mantilla… Os das festas flamencas e “tablaos” exclusivos. Os de “Andalucía es España”, que se impuxo no franquismo e que o PSOE axudou a que perdurara. Se precisan un retrato, aínda poden ir a García Lorca.

    Coñecín a eses señoritos andaluces cando montaron AP (andei por alí na caravana de Fraga). Eses que nos pobos pagaban eles o partido coma se fose o seu “cortijo”, abrían locais nas súas casas e mantiñan toda a organización contratando os seus traballadores e dándolle, xa daquelas, sobresoldos aos cargos provinciais.

    Estes señoritos, reacios a perder os privilexios de toda caste, foron os que traballaron agora para VOX. Teñan en conta que a dereita española reivindica os votos de VOX como seus… Porque, non fondo, son os mesmos e defenden os mesmos intereses.

    Non focalicemos en VOX (é unha visión española), cando o problema verdadeiro para as nosas liberdades é o PP de Pablo Casado.

    Para rematar unha última reflexión: aquela esquerda estatal, alternativa, que “quería asaltar o ceo”, e ía lanzada cara o poder, está agora á defensiva. Témome que algúns dos que defenden “unha fronte ampla para frear o fascismo”, non tardarán en propoñer máis ca unha alianza co PSOE, cando o PSOE é, precisamente, un dos culpábeis da actual situación.

  • As luces que apaga Abel Caballero. Retrato dunha cidade coa cultura en desmontaxe

    As luces que apaga Abel Caballero. Retrato dunha cidade coa cultura en desmontaxe

    En sete anos de goberno en solitario, Abel Caballero suprimiu programas e eventos culturais e trocou modelos museísticos. Os aspectos definitorios do seu programa cultural son: redución do orzamento cultural, abandono das infraestruturas culturais e falla de programación. Son a cuestión económica ou a crise as causas  determinantes? Non parece porque nos orzamentos hai superávits anuais,

     

    “¡Oh tú, quienquiera que fuiste, que fabricaste este retablo con tan maravilloso artificio, que alcanzó renombre de las Maravillas por la virtud que en el se encierra, te conjuro, apremio y mando que luego incontinente muestres a estos señores algunas de las tus maravillosas maravillas, para que se regocijen y tomen placer sin escándalo alguno!” (Cervantes, El retablo de las maravillas).

     

    Un particular retablo das marabillas é o que ten montado na cidade de Vigo o alcalde Abel Caballero. A mensaxe-guía dos seus principios de goberno é La cruz de los caídos.  Inaugurada polo ditador Franco, está cravada no monte do Castro. A pesar da Lei da Memoria Histórica e das peticións para derrubala, Caballero, apoiado por discutíbeis sentenzas xudiciais, mantén dita cruz en pé, para escarnio dos e das represaliadas polo fascismo. No polo inverso a concellería de Cultura nacionalista, no ano 2010, retirou o escudo anticonstitucional e franquista da fachada da Casa das Artes ao que seguiu a inauguración do monolito “Fiestra á liberdade” no barrio do Calvario, o vinte de marzo de 2011, como homenaxe aos que loitaron contra o golpe de 1936.

    Nestes sete anos de goberno en solitario, Caballero suprimiu programas e eventos culturais ou trocou modelos museísticos. Os aspectos definitorios do seu programa cultural son: redución do orzamento cultural, abandono das infraestruturas culturais e falla de programación. A planificación só existe para o que vai ser triturado. Son a cuestión económica ou a crise as causas  determinantes? Non parece porque nos orzamentos hai superávits anuais, en total nestes anos máis de 180 millóns de euros. É dicir, non se trata dun problema de cartos, senón de ideoloxía e de vontade política. O actual goberno non inviste en cultura, ten outras preferencias, o que o leva a recortar os orzamentos culturais, mentres se dan cartos públicos a entidades privadas e se dirixen os superávits a outros fins. En tempos de crise é evidente que a responsabilidade institucional é priorizar os graves problemas sociais que padece a sociedade. Poderíase entender que eses superávits fosen encamiñados a paliar ditos problemas, pero non é así: a maior parte vai a  “obras de humanización” en superficie escaparatista.

    O actual goberno non inviste en cultura, ten outras preferencias, o que o leva a recortar os orzamentos culturais

    A lista de desaparicións e damnificados é abondosa:

    Museo Marco de Vigo.

    Museo de Arte Contemporáneo (MARCO): anunciou no 2012 o seu proxecto rebaixando en 200.000 euros a aportación do concello que na actualidade é de 605.000 euros. O afogamento para a institución con maior número de visitantes aumentou coa fuxida da Xunta e a desaparición das Caixas. Na actualidade trocou o modelo do MARCO, por outro de exposicións premanufacturadas por Telefónica, aparatos científicos ou unha mostra sobre Xulio Verne.

    Rede de Museos. Proxecto da anterior equipa nacionalista, xa só existe como nome e non hai nin proxectos expositivos nin intención. A Pinacoteca pode perder o seu sentido inicial se, como se pretende, pasa ao MARCO a pintura galega o que semella coartada.

    O Centro Galego de Fotografía,  feito no 2009- 2011, e ao que lle trocou o nome polo de Centro de Fotografía de Vigo, cun proxecto feito, continúa fechado sete anos despois, logo do cese da equipa artística que dirixía o Arquivo Pacheco que continúa desaparecido.

    Verbum, Casa das Palabras.

    O Verbum, que chegou a ter unha recuperación notable (no 2009, 36.560 visitantes) cunha programación moi diversa, pasou á irrelevancia, e a Casa Galega da Cultura ou a Casa das Artes teñen escasa actividade.

    Os horarios reducidos dos museos son outro indicativo do nulo interese que teñen para o goberno municipal. Aínda que pouco importa o horario cando non hai nada que expoñer.

    Pola contra nos orzamentos do 2018 nótase a política escaparatista de superficie. A decoración de medianeiras alcanza os 380.000 euros, mentres para a Pinacoteca se destinan 40.000 euros.

    Da chegada a Vigo, do Pergamiño Vindel, grazas á Asociación Cultural Pertenza e ña Universidade de Vigo, nunha exposición histórica no Museo do Mar, o concello de Vigo quedou fora por propia vontade nun exercicio de deixadez como certificaron os perto de  40.000 visitantes.

    O Auditorio Municipal, na Praza do Rei, foi inaugurado no 2010, o primeiro auditorio municipal con 288 butacas, pasa de ter unha programación diaria a outra de fins de semana, cando toca, e  con prezos abusivos de aluguer.

    Outro experimento foi a entrada na Red Platea (INAEM) no mes de marzo de 2014, segundo se explicou “para mellorar a oferta” pero o único que demostrou foi desprezo polas iniciativas galegas, xa eliminadas, e aposta polas foráneas. De 17 espectáculos programados para o último trimestre de 2014, treceo foron da Red Platea e catro da AGADIC, dez en idioma castelán e catro en galego. No teatro familiar chegouse ao ponto de programar seis en castelán e só unha en galego. A Rede Platea non tivo continuidade.

    A Rede de Teatro por barrios desaparece no 2012 despois de catorce edicións anuais con case 100 funcións anuais

    Vigo a escena: a Rede de Teatro por barrios desaparece no 2012 despois de catorce edicións anuais con case 100 funcións anuais, e na última edición con trece compañías e trinta e tres asociacións. O teatro afeccionado (amador), que tivo a súa entrada no Vigo a Escena desapareceu con este e tamén saíu da programación do Auditorio Municipal a Semana de Teatro Afeccionado.

    Festiclown, festival de referencia europeu. Morre no 2012 despois de ter un orzamento de 120.000 euros. Con el o Formaclown, que achegou ducias de alumnos e profesores como Lluna Albert, Leo Bassi, Philippe Gaulier,Antón Valén, Jango Edwars, Alain Vigneau, Claudia Contín, Ferruccio Merisi, etc.

    ALT, Festival Alternativo das Artes Escénicas de Vigo. Despois de dezaseis edicións, morre no 2017 despois de ter 60.000 euros de aportación ata o 2012 chegando a rebaixarlle o orzamento ata 10.000 euros.

    Teatro á feira: festa do teatro emerxente. Evento organizado no 2013 pola Asociación de Titulad@s en Estudos Superiores de Arte Dramática, nun intento de misturar gastronomía e teatro. Sen continuidade.

    Vigotransforma. Festival de música independente organizado pola empresa Esmerarte. Despois de dúas edicións no 2010 e no 2011, desaparece de Vigo o 2012.

    Imaxina Sons. Despois de trece edicións cambia a súa especial oferta musical e pasa a ser Festival de Jazz de Vigo cun orzamento de 50.000 euros, moi inferior aos anteriores.

    Desaparece o Coro Concerto Vigo patrocinado polo concello desde o 2010. Morre o Concurso de gaiteiro solista e desaparece o Concurso Internacional de Piano Ría de Vigo, que pasara a ser propiedade do concello no 2011 e que anteriormente organizaba o R.C. Naútico de Vigo. Cun orzamento de 10.000 euros chegou a ter 50 participantes internacionais.

    Cartaz do desaparecido festival Are-More

    O Are More. Nace no ano 2000. Chegou a ter un orzamento arredor dos 600.000 euros. A súa última edición foi no 2009 pois a crise bancaria fixo que a Fundación Caixa Galicia retirara o seu mecenádego no 2010 xa co Teatro-Cine Fraga en obras, propiedade da mesma entidade. O feito de que o Concello non puidese financialo en solitario, unido á inexistencia dun espazo adecuado, (o anterior ano foi no Cine-Teatro Salesianos) fixeron que a edición do 2010 fose suspendida, agardando polo novo Auditorio-Pazo de Congresos. Até o día de hoxe non existen novas sobre o Festival Are More. O distinto tratamento que o xornal principal da cidade tivo coa suspensión do Are More e con outras desaparicións posteriores evidencia a súa parcialidade política.

    No eido musical os únicos proxectos  que permanecen ou naceron son a Orquestra 430 que aumentou o seu orzamento desde 36.000 euros no 2009 a 123.000 euros no 2018;  Vertixe Sonora con 7.000 euros: o Festival Sinsal Audio con 7.000 euros; a Coral Casablanca con 23.500 euros, a Orqueta Clásica de Vigo con 16.000 euros, Amigos da Ópera con 50.000 euros; a  ACOPOVI Asociación de Corales Polifonía de Vigo con 195.000 euros e a Federación de Bandas de Música con 170.000 euros. Mantense o convenio co Cine Clube Lumiere con 10.000 euros e nace o festival Primavera do Cine, pero morre Secuencia Cero o festival de curtas que tanto éxito tiña.

    Vigópolis. La Serie. Proxecto novo de vigopolis.com, unha páxina web, Twang Producciones e o Concello de Vigo coa colaboración da Escuela de Imagen y Sonido Marcote. Webserie  para promoción da cidade: “Una serie para potenciar el dinamismo cultural y creativo de los vigueses”. En castelán, tanto a páxina web como a serie. Sen continuidade a pesar da gran promoción nos medios e dun pregón, falto do mais mínimo nivel, en castelán, no Entroido.

    Rede de Bibioteca de barrio. Un proxecto para dotar os barrios da cidade de bibliotecas de proximidade, dada a carencia histórica neste eido. A primeira, a  Biblioteca Neira Vilas no Calvario foi inaugurada o 24 de marzo de 2011. Na actualidade ten 11.000 asociados. Nos orzamentos de 2014 existe unha partida de Patrimonio Histórico para rehabilitación da Casa Patín de 500.000 euros xa propiedade do concello desde o 2011 pero trocaron o seu uso. Non hai novas sobre máis Bibliotecas de Barrio, aínda que o Auditorio Mar de Vigo acolle unha sala de estudo, cun aluguer de 600.000 euros anuais. Silencio hoxe e variadas ideas antes, sobre a  invisible Biblioteca do Estado.

    Manter O Marisquiño é unha das randes apostas do goberno de Caballero, apesar do grave accidente de agosto de 2018.

    Festas de Vigo: Entre as características negativas que Vigo presenta, existen dúas específicas que teñen concreción nas súas festas: a perda das tradicións e da identidade. Ou sexa, non hai unha festa de todos os vigueses, o que fai que as festas sexan unicamente os concertos en Castrelos, coa dispersión da identidade cidadán nos barrios, onde cada un ten a súa festa. Da idea motor do Vigo Aberto de 2007 , de converter a cidade nun polo de atracción e referente artístico, cultural e lúdico, a través de actividades diversas, pásase a mínimos no caso do 2014, practicamente en presentación, dando por boas as festas dos barrios e parroquias, sen Semana Grande, e cunha programación mínima, pero que para o alcalde son “las mejores de España”. Nas Festas de 2018 non houbo ningún artista galego excepto a Coral Casablanca..

    A separación Concello-Relixión das Festas de Verán, no 2008, tanto no seu nome, como da procesión do Cristo da Vitoria, cun programa civil e laico, tivo críticas, e parabéns, pero as procesións volven a reaparecer con este goberno socialista, retornando así ao esperpento de misturar unha celebración católica nun programa lúdico e festivo.

    Despois do desastre organizativo do Marisquiño pouco que falar del pero este goberno non sabe que camiño ten que seguir e só funciona baixo ameazas de fugas da cidade. Deixa esmorecer o Entroido, celebra unha Noite Branca dos Museos a pesar do abandono dos mesmos, ou recupera o Concurso de Rondallas do Nadal, a pesar de que os organizadores, no 2009, suxeriron ademais dun incremento orzamentario, un concurso de abandeirados. O Concello negouse, e recolleuno no IFEVI a Deputación de Pontevedra. Non podo deixar de facer odiosas comparacións entre os Ranchos de Reis que foron introducidos no programa do Nadal de 2009, coas rondallas militaristas.

    A cultura galega e o idioma. Se o panorama é deste xeito para a cultura en xeral, non é unha excepción a cultura galega. Non se valora o feito diferencial galego como un potencial económico que aporta valor engadido aos nosos produtos culturais. Xa reseñamos anteriormente curiosas desaparicións de tradicións galegas, pero é moi reseñábel observar o desprezo total da equipa gobernante no uso do idioma galego, que segue a ser o idioma oficial do concello.

    O orzamento para Normalización Lingüística no 2014 e de 309.509,32 euros, e no 2013 foi de 317.172,04 euros, e no 2018: 259.625,84 euros.

    Mentres, o Programa Educativo Aulas Internacionais (Becas de Inglés ou Vigo en Inglés) ten un orzamento no 2018 de 1.764.000 euros. A maiores dos 80.000 euros das 43 achegas para formarse en inglés, francés, alemán, italiano, portugués, xaponés e chinés na Escola de Idiomas.

    Auditorio de Vigo.

    O Auditorio Mar de Vigo. Definitorio da situación actual, inaugurado en marzo de 2011. Foi, como todas as obras megalómanas, custosísimo, máis de 90 millóns de euros, cun hotel, centro comercial e de ocio, aparcadoiro e Auditorio. A primeira empresa hoteleira, Carrís, que o administraba fechou no 2013, facéndose cargo del a segunda, Eurostar, no 2014. O restaurante pechou, os locais comerciais e o centro de ocio non existen e o Auditorio funciona de maneira irregular e escasa. O Auditorio, que xa tivo unha redución cando estaba en construción pola multiplicación dos custos, naceu sen  equipamento artístico, o cal indica a improvisación e a falta de proxecto previo. Careceu moito tempo de cuncha acústica.

    Un Auditorio-Pazo de Congresos adxudicado en concesión a “Pazo de Congresos S.A.” (Sacyr, Novacaixa e Grupo Puentes), e xestionado na súa programación por un arrendatario privado, Congrevigo. Xa houbo unha inxección de cartos públicos polo Concello de 5 millóns de euros, en 2012, á adxudicataria Pazo de Congresos S.A., case o orzamento da Concellería de Cultura mais Festas, ademais dunha prórroga nos anos de concesión de 25 anos máis, pasando de 35 a 60 anos.

    O Auditorio é un monumento ao fracaso de privatizar a construción e xestión dun ente público.

    O 17 de Marzo de 2014 e ata hoxe, unha nova empresa privada Organización de Ideas de Éxito S. L. (OIDE) asume a xestión do Auditorio. O 01-08-2014 o Concello asina un convenio coa nova xestora, OIDE, polo que inxecta 500.000 euros para financiamento de parte da programación do Auditorio, como está contemplado nos orzamentos aprobados polo PSOE e o PP. Mais cartos públicos para unha programación privada, con entradas non populares, para “potenciar a cultura”. A pesar disto, de pagar facturas da electricidade de 230.000 euros, ou do aluguer de salas de estudos por 600.000 euros anuais, a concesionaria quebra e deixa unha débeda de 74 millóns de euros. Tras negociacións o concello faise cargo do Auditorio pagando 35 millóns de euros e que segundo din non pagarán os vigueses (?), e venden a súa recuperación como un éxito. É un monumento ao fracaso de privatizar a construción e xestión dun ente público.

  • O novo xornalismo dixital, unha reflexión desde A Nosa Terra

    O novo xornalismo dixital, unha reflexión desde A Nosa Terra

    Volve A Nosa Terra, en soporte unicamente dixital, aínda que dunha maneira distinta á do 2010-2011. Agora, do que se trata é de centrarse no contexto, máis que na noticia diaria. Pero de non menos importancia debería ser o cambio de estilo. Na rede non escribimos igual que no papel, aínda que todos estamos aínda algo presos do vello hábito, do mesmo modo que os deseñadores dos primeiros prototipos da aviación tentaban imitar as alas do paxaros.

    A lectura en pantalla é máis rápida e menos constante, polo tanto lévase mal cos parágrafos longos e coas digresións. O non ter diante o artigo enteiro tamén nos impide escribir frases como “xa diciamos máis arriba”. Neste sentido, a escrita dixital parécese algo á radiofónica, fai necesario reiterar a idea e o nome do suxeito. No mesmo sentido, o uso dos pronomes (que substitúen o nome) non é moi aconsellábel porque provoca confusión.

    Este tipo de escrita tamén recibe mal as abstracións e o uso de conceptos que obrigan a un grado de concentración que o lector poucas veces alcanza, neste novo marco. Algúns dirán que iso devalúa a lectura e que a simplifica. E, en parte, terán razón. Os textos filosóficos casan mal coa pantalla. Pero non hai que esquecer que tamén a escrita literaria estivo sempre máis apegada ao concreto que ao abstracto e que a noticia xornalística tradicional caracterizase pola súa materialidade. O como, o onde, o quen e o cando, deben ser perfectamente recoñecíbeis a primeira vista.

    Se queremos ampliar a perspectiva das noticias, nesta nova etapa de A Nosa Terra que se acaba de abrir, teremos que evitar o recurso fácil á teorización. E teremos que darnos a entender mediante a relación seleccionada de noticias concretas. Isto é: máis que recorrer ao abstracto acudiremos á memoria e a comparación con espazos distintos ao noso. Temos unha hemeroteca e a vontade de estender a mirada. Velaí un exemplo: cando a lingua galega nos parece pequena, debemos pensar que a maioría das linguas que hai no mundo non teñen máis difusión que a nosa nin contan con medios moito mellores. As chamadas linguas internacionais (un argumento que tanto usan para desmerecernos) son en realidade só tres ou catro. E iso lévanos a concluír que a situación do galego, cos seus problemas, é máis habitual que a do castelán. Igualmente, o desexo de parte dos galegos de decidir sobre o propio é un afán visíbel na maioría das sociedades. A defensa dos imperios ou dun mundo unipolar representa a excepción, dentro das ideoloxías que percorren o mundo. As ideas dominantes poden ser dominantes pero iso non significa que sexan maioritarias.

    Para certas persoas de esquerdas, as chamadas noticias de interese humano non constitúen máis que unha maneira de frivolizar o xornalismo. Nós pensamos de forma algo diferente.

    E algo máis antes de rematar. Para certas persoas de esquerdas, as chamadas noticias de interese humano non constitúen máis que unha maneira de frivolizar o xornalismo. Nós pensamos de forma algo diferente. Todos entendemos o mundo a través dos veciños que coñecemos, antes que a través dunha teoría. Os nosos veciños interésannos e non está mal falar deles en singular. A diferenza entre unha reportaxe humana e o xornalismo amarelo non radica no protagonista da noticia senón no que se conta nela e na intención coa que se fai.

    E nada máis. Intentaremos afondar e aprender cada día a facer este novo xornalismo (que, por certo, non é tan diferente do que no seu día preconizaron Tom Wolfe e outros) coa ilusión que dá todo o novo. E convidámosvos a que vos sumedes.

  • O desastre demográfico

    O desastre demográfico

    Durante o curso 1972-1973 o departamento de Estatística e Econometría da Facultade de Económicas de Compostela, do que eu formaba parte, realizou un estudo para o Observatorio Estadístico Regional de Galicia, financiado por SODIGA, para coñecer a dispoñibilidade da man de obra na Galiza.

    O traballo, dirixido polo profesor Bernardo Pena Trapero, foi publicado en 1975 polo INE baixo o título de Análisis y proyección de los recursos humanos en Galicia. Nel chamábase a atención sobre a suicida dinámica demográfica do país, e as proxeccións que nel se facían até o ano 1985 cumpríronse sempre no abano da combinación de hipóteses que vaticinaban a mínima poboación. As xa daquela esaxeradamente baixas taxas de fecundidade (número medio de fillos por muller en idade fértil) puñan en cuestión o futuro do país, a non ser que Galiza recibise grandes continxentes de inmigrantes –así se dicía no informe.

    Sobre as causas das patolóxicas taxas, non conxunturais nin daquela nin hoxe, o políticamente incorrecto profesor Pena –o mesmo que cando os bedeles, garda civís retirados (confidentes), o informaran de que “uns pistoleiros mataran a  Carrero Blanco” [sic], antes de facerse pública a nova, lles contestara que iso eran riscos do cargo- atrevérase a sentar a hipótese darwiniana de que nun país de fonda tradición emigrante, as mulleres que se quedaban eran as menos sas e, xa que logo, elas e as súas descendentes eran pouco aptas para teren fillos. Hai mesmo quen apunta a causas climatolóxicas, mais, o que está claro en todo caso é que hai unha tendencia consolidada que dificilmente se pode modificar sen medidas de forte impacto.

    As proxeccións de poboación feitas a mediados dos oitenta, das que o malogrado demógrafo Luis Lamas deixou constancia en A poboación de Galicia. Proxeccións (1987), fóronse cumprindo sempre na súa modalidade menos optimista; a fecundidade non medraba, os inmigrantes non viñan, e a perda e envellecemento da poboación seguían o ritmo previsto nas modelizacións.

    Todos os censos, os padróns, o rexistro continuo do movemento natural de poboación, etc, levantan acta dun desastre demográfico

    Todos os censos, os padróns, o rexistro continuo do movemento natural de poboación, etc, levantan acta dun desastre demográfico que polo menos para os estatísticos que traballaron e traballan no IGE converteuse nun asunto crucial, do que sen demasiado éxito trataron de concienciar aos dirixentes políticos e á poboación en xeral.

    Polo que a min respecta, mentres ocupei durante catro anos un cargo de responsabilidade no IGE, entre os últimos oitenta e primeiros noventa, sempre que me puxeron un micro ou unha cámara de diante –fose para informar do que fose- aproveitaba para chamar a atención sobre as baixas taxas de fecundidade, mais os catastróficos datos e os meus comentarios ao respecto escasamente tiñan eco nos medios.

    E seguín. No ano 1998 publiquei a colección de ensaios Fendas na Caverna, no que ademais de dar renda solta a algunhas das miñas lideiras matemáticas e sociais, aproveitei en “Algunhas cuestións demográficas con Galicia ao fondo” para chamar a atención, a quen se deixase, sobre a lamentábel situación demográfica. O libro non suscitou o máis mínimo comentario -e pasou case directamente ás librarías de vello.

    Continuei coa miña cruzada nas aulas de estatística, sempre que viña ao caso, e tamén nos boletíns do Observatorio de emprego para Vigo y su área de influencia, especialmente no de 2007, no monográfico sobre o paro feminino, no que volvía a insistir sobre a patolóxica fecundidade e o desastre previsíbel, para o que se apuntaban algunhas medidas balsámicas. Mais nada, o celebrado récord de alzas de afiliacións á Seguridade Social de 2006, aínda que fose a base de traballos nada cualificados: “construción”, “hostelaría” e “mozos de almacén” (epígrafes da CNAE), fixo que as forzas vivas, neste caso viguesas, seguisen sen prestarlle a máis mínima atención ao asunto.

    Nada máis lonxe da miña intención que adxudicarme un nada meritorio xa-o-dixera-eu; calquera persoa con formación básica e mínimas preocupacións socioeconómicas tería chegado ás mesmas conclusións xa vai para corenta anos. Non son autoridade en nada e téñolle ademais unha especial xenreira a quen, con razón ou sen ela, perante o feito calamitoso fachendea do seu pretérito vaticinio. O que son é cidadán, nin súbdito nin mangante, e creo que os traballos financiados con cartos públicos, proveñan da universidade ou de calquera outro organismo, deben reverter na cidadanía, á que sempre que se poida hai que facer coñecedora dos resultados en versións asequíbeis, sobre todo se atinxen ás súas básicas condicións de desenvolvemento, para que tome conciencia e esixa solucións aos seus representantes políticos. 

    A demografía é unha ciencia cuxas predicións se poden contrastar na realidade, a diferenza da economía modelizada ao servizo da ideoloxía neoliberal, e hai series históricas abondo que amosan que a dinámica poboacional non se pode mudar de súpeto; as medidas, que hai que tomar canto antes, tardarán en facer efecto, polo que os anos perdidos xa foron demasiados.

    Por fin publícanse na prensa e artigos e entrevistas, e nalgún caso editoriais, sobre o desastre demográfico, pero xa é tarde, moi tarde. Ademais, por moito que se intente visualizar o problema, o paradigma empresarial dominante no país, maiormente macho-centrado e defensor do presencialismo extremo -nada de traballo por obxectivos-, para nada contempla aspectos básicos cara á conciliación da maternidade coa vida laboral, condición necesaria, aínda que non suficiente, para lograr un punto de inflexión na catastrófica deriva poboacional.  

    Cóntame un amigo que a súa filla, próxima aos corenta anos, despois de moito pensalo decidiuse a ter o segundo fillo. Ao tratar de axeitar o horario ás previsións contempladas na lei de conciliación, o seu xefe nun puido ser máis explícito: “ti verás o que fas, ou nai ou traballadora, ambas cousas son incompatibeis e, se te serve de exemplo, a miña muller está na casa a coidar dos fillos”.  Iso é, visión empresarial. De seguir así en pouco tempo o país poderá ser vendido aos chineses a prezo de saldo, ademais libre de inquilinos.

  • Vello e novo: Portugal versus Portugal

    Vello e novo: Portugal versus Portugal

    Coma en tantos asuntos onde nos vai a autoestima, formúlase a miúdo expresión pemisista sobre o noso trato con Portugal. Que eles son indiferentes. Escépticos. Que ignoran ou queren ignorar a nosa relación xenética. A semellanza mutua, a capacidade para interactuarmos sen intermediario. Mesmo, por veces, que prefiren ser interpelados por nós en castelán, antes ca en galego. A min paréceme que, frecuentemente, trato e experiencia están mediatizados polo contexto comercial onde ben veces nos encontramos, cos seus prexuízos e maila rutina xerada. Ora ben, moito daquilo tamén existe: foi de feito, non deixou de ser aínda, versión oficial, politicamente correcta. Bastante coincidente, por certo, coa orixe do seu país que indican as obras históricas de maior divulgación en Portugal. En todo caso, é unha visión das cousas que nos abaixa.

    Supoño que esa perda de memoria, eludir ou ignorar que o Condado Portucalense pertencía a un espazo galaico antes de irse constituír en reino, veu como efecto de nós quedarmos integrados nun ámbito político que lles resultou hostil. Do peche de fronteiras. A verba galego designaba algo alleo e mesmo case se converteu en palavrão. Como for, seica en Portugal estudaron historia así moitas xeracións, e séguese estudando. Aparece nos últimos anos unha mudanza de actitude nomeadamente en xente nova, ámbitos culturais, artísticos e mediáticos: agora non lle imos analizar a causa, o asunto é que esta semana pasada deuse aquí, entre nós, unha contraposición entre aquela inercia vella e esta novidade que ben me gustaba considerar de futuro.

    A primeira foi representada por Marcelo Rebelo de Sousa, nun acto celebrado na Coruña onde recibiu determinado premio. O personaxe é, nada menos, presidente da república portuguesa, pero non menos relevante será dicir que ten setenta anos. Deu un discurso onde Galicia non figuraba como parte do toro común de onde procede o seu país, senón como rexión española unicamente comparable á rexión portuguesa chamada Minho, coa que mantería parecido aparentemente só debido á relación de veciñanza. Por ende, referiuse á moderna literatura galega citando catro nomes de autores que escriben en español.

    Rebelo de Sousa deu un discurso onde Galicia non figuraba como parte do toro común de onde procede o seu país, senón como rexión española

    Salvador Sobral

    A segunda deuse nun acto galego-portugués celebrado en Compostela. Aí, Salvador Sobral seica se declarou galego do sur e partidario de, xa que fomos un, continuar a sérmolo aínda que for doutra maneira. Sobral é cantante, gañou o Festival de Eurovisión do 2017, e interesa tamén dicir que ten vinte e nove anos. Rematou a faena interpretando como canción un dos poemas máis famosos entre os que Celso Emilio lle dedicou a Moraima.

    Poderiamos dicir que hai un mundo onde La Voz de Galicia entrega premiose o Portugal oficial ignora o que fomos; fronte a outro onde institucións do ensino galego fomentan un encontro cultural para sermos. Ora ben, resultaría versión demasiado oportunista, e inconveniente negar unha hipótese de sinerxias alargadas. Talvez sexa politicamente inxenuo, pero conviría procurar que aquilo vello vaia quedando na obsolescencia, e o mutuo recoñecemento converténdose en normal. Con todo, para iso había ser ben certa xestión actual: que algunha institución galega faga chegar o malestar ou desacougo ao alto representante portugués que acaba de causárnolo.

  • Unidade do sindicalismo agrario

    Unidade do sindicalismo agrario

    Xa hai algúns meses que dirixentes do Sindicato Labrego Galego (SLG) e da Federación Rural Galega (FRUGA) emprenderon “contactos informais” para comezar o proceso de reunificación do sindicalismo agrario nacionalista.

    Nestas conversas, os representantes de ambos sindicatos puideron constatar, segundo manifestacións de ambas as dúas partes a ANT, a existencia dunha “vontade unificadora” común.

    Os contactos semellan ser un paso máis no camiño reagrupador que comezou nas últimas eleccións aos Consellos Reguladores, nas que xa presentaron candidaturas conxuntas, agás en dúas Denominacións onde non se cumpriu o pactado.

    Ambas partes tamén coinciden en afirmar que “a xente do campo non entende a división (…) o agro galego, cos seus problemas históricos e cun abandono das explotacións, precisa, máis ca nunca, un sindicato forte e centrado no país”.

    Aínda así, semella que precisan un tempo para ir tecendo a arañeira da reunificación, que comezará porque se restableza tamén a sintonía persoal que se perdeu no proceso de disputas e ruptura interna.

    Pero os tempos xa non son os mesmos de unha década atrás. Houbo renovación nos liderados, por máis que os que seguen en activos desde aquel proceso traumático, tanto da FRUGA coma do SLG, deberán de ter un papel protagonista e tender as pontes necesarias.

    A ruptura do Sindicato Labrego Galego foi a primeira que se produciu no nacionalismo, antes de quebrar o BNG na Asemblea de Amío. Produciuse por dúas cuestións principais. Dunha banda, pola relación que o sindicato debía ter coa Consellaría do Medio Rural, que gobernaba o nacionalista Alfredo Súarez Canal e que tiña entre os seus cargos de confianza a ex dirixentes do SLG. Pola outra as alianzas do sindicalismo agrario nacionalista con organizacións estatais, que se concretaría na integración do SLG na COAG (Coordinadora de Organizaciones de Agricultores y Ganaderos).

    O Congreso que vai celebrar o Sindicato Labrego Galego en 2019, pode ser unha data axeitada, segundo diversas fontes, para que se materialice a reunificación.

    Comezará así o nacionalismo o seu camiño de volta cara a necesaria unidade?.

Boletín de novidades

Recibe as novas no teu e-mail


Política de privacidade *